Londra’ya Gece Treni: 2021’e Bakış 2: En İyi Yeniden Basımlar ve Toplamalar

Music Business Worldwide sitesine göre 2021 yılında ABD’de dinlenilen müziğin yüzde 70’inden fazlasını eskiden yapılmış ya da yeniden basılmış müzikler oluşturuyor. Bir başka deyimle günümüzde yapılan müziklerin ağırlığı yüzde 30’u bile bulmuyor. Dinlediği müziklerin neredeyse yüzde 90-95’i 1960 ve 1970 kaynaklı olan benim gibi birisi için bile şaşırtıcı bir istatistik. Ama bir yandan da batıda yeniden basımların neden bu kadar revaçta olduğunu açıklıyor.

Bu yazımda 'Londra’ya Gece Treni'yle 2021 boyunca çıkan yeniden basım ve toplama albümleri konu ettiğim listeye devam ediyorum. Gene yalnızca cazla sınırlı kalmayan, ona komşu birçok müziği ve coğrafyayı içeren ve kısa açıklamalara yer verdiğim bir liste oldu. Bir önceki yazımda Haziran ayında kalmıştık. Ama ilk olarak bir adım geriye atarak Mayıs ayından ihmal edemeyeceğim bir caz toplamasıyla başlıyoruz.

("Londra'ya Gece Treni: 2021'e Bakış 1: En İyi Yeniden Basımlar ve Toplamalar" serinin birinci bölümüne bu linkten ulaşabilirsiniz)

Alper Kaliber

"Impulse Records: Music Message The Moment" (Impulse Records, 14 Mayıs)

4 plâk olarak yayımlanan ve ayrıntılı bir kitapçık içeren bu toplama bir bakıma Impulse Records’ın 60. kuruluş yıl dönümünü kutluyor. Ama aynı zamanda cazın en politik olduğu ve sivil haklar mücadelesinden çokça etkilendiği ve onu etkilediği bir dönemin magnus opus sayılabilecek eserlerini topluyor. John Coltrane, Max Roach, Quincy Jones, Charles Mingus, Oliver Nelson, Pharoah Sanders, Archie Shepp ve daha birçokları siyahi harekete ve liderlerine adanmış şarkılarıyla 1960’ların müzikal ve siyasi iklimini bize yeniden yaşatıyorlar.

Sun Ra; "Lanquidity" (Deluxe Edition, Strut 25 Haziran)

1978 tarihli ve aslında bir konser sırasında kaydedilen ve çok sınırlı basılan Lanquidity, muhtemelen en sevdiğim Sun Ra albümüdür. Sun Ra’nın astral müziği, uzun org sololarıyla sakin ama kararlı bir nehir gibi akar gider. Strut, şarkıların orijinallerinin yanı sıra Bob Blank’in remikslerini de kapsadığı ve 12 sayfalık kitapçıkla birlikte gelen bir yeniden basımla karşımızda. Salt orijinal albümü isteyenler için tek plaklık versiyon da bulunuyor.

Don Rendell Quintet; "Space Walk" (Decca, 16 Temmuz)

Decca bir süredir, İngiliz cazının 1960’larda yayınlanmış önemli albümlerini yeniden basıyor. Aslında bu seriye iki plaklık Journeys In Modern Jazz: Britain (1965-1972) isimli toplama albümle başlamışlardı. Tenor saksafoncu Don Rendell’in müziğiyle 2019 yılında Jazzman plâk şirketince Don Rendell / Ian Carr Quintet’in 1965-1969 yılları arasında yayınladığı 5 albümü  yeniden bastığı The Complete Lansdowne Recordings 1965-1969 ile tanışmıştım. Bence caz tarihinin yeniden yazılmasını gerektirecek kadar eşsiz olan bu albümleri başka bir yazımda ele alacağım. 1972 tarihli Space Walk ise dinamik ve coşkulu bir modal caz kaydı ve şevkle tavsiye ederim.

George Otsuka Quıntet; "Sea Breeze" (La Tres Jazz Club, 23 Temmuz)

Son yıllarda Japon cazından birçok başarılı yeniden basıma imza atan La Tres Jazz Club’dan çok iyi bir kayıt daha. Davulcu Otsuka 1971’de yayınlanan bu albümde ilk defa quintetiyle karşımıza çıkıyor. Post bebop’dan funka uzanan ve her müzisyenin zaman zaman ışıldadığı leziz bir albüm.

War; "War The Vinyl: 1971-1975" (Rhino, 4 Ağustos)

2021’in en kayda değer yeniden basımlarından birine Rhino imza attı. Eric Burdon’ın bir funk rock grubu olarak tanımlayabileceğimiz War grubunun en iyi döneminin 5 albümünü ilk kez plâk formatında yeniden bastı. Bu sınırlı yeniden basım da ayrıntılı bir kitapçık da bulunuyor.

Henry Franklin; "The Skipper At Home" (Real Gone Music, 6 Ağustos)

Real Gone Music, 2021 yılı boyunca 1970’lerde kısa bir süre var kalabilmiş olsa da çok önemli kayıtlara imza atan Black Jazz Records’dan albümler basmaya devam etti. Bu kataloğun kuşkusuz en iyi parçalarından biri basçı Franklin’in, 1960’ların Blue Note sadasıyla caz funk ritimlerini eklemlediği bu güzel albüm.

The Awakening; "Mirage" (Real Gone Music, 6 Ağustos)

Caz tarihinin en az bilinen gruplarından birinin 1973 tarihli ikinci albümüyle karşı karşıyayız. Bu da oldukça kompleks ama bir o kadar da iyi bir albüm. Çoğu Chicago’lu müzisyenlerden oluşan The Awakening, spiritüel cazdan, özgür caza, soul cazdan füzyon caza akan eklektik bir müzik sunuyor dinleyicilerine.

Spirits Rejoice; "African Spaces" (Matsuli, 27 Ağustos)

Matsuli Music’den gene çok sıkı bir caz füzyon plağı. Onlara göre, ilk kez 1977’de basılan bu plâk, Güney Afrika’nın Chick Corea’nın Return to Forever grubuna yanıtı. Harika bas rifleri, sürekli değişen ve çeşitlenen ritimler dinleyiciden de talepkar bir kayıt bu.  Bilhassa A yüzünü kapatan 9 dakikalık “Savage Dance African Spaces” caz rock severler için de bir şölen. Her zaman olduğu gibi açıklayıcı albüm notlarıyla ve ses kalitesiyle Matsuli’den özenli bir yeniden basım.

Etubom Rex Williams His Nigerian Artists; "We Are Busy Bodies" (6 Eylül)

Kanada’lı We Are Busy Bodies plâk şirketi, bir süredir bilhassa batı Afrika’dan çok önemli Afrofunk, Afrobeat ve highlife albümleri basıyor. Bu albüm de cazdan hayli etkilenmiş eklektik highlife müziğinin en güzel örneklerinden biri.

Tohru Aizawa Quartet; "Tachibana Vol 1" (BBE, 15 Eylül)

Bir süredir bilhassa Avrupa’da Japon cazına büyük bir ilgi mevcut. BBE, Light in the Attic, Impex ve We Release Jazz gibi plak şirketleri, hem toplamalar hem de albüm yeniden basımlarıyla bu haklı ilgiye yanıt veriyorlar. Japon cazcıların beboptan, caz funk ve caz füzyona  uzanan geniş bir spektrumda müziğe olan hakimiyetleri ve ortaya çıkanlar gerçekten hayranlık verici. İşte bunlardan biri de Tohru Aizawa Quartet’in bu uzun çaları. BBE’nin iki plâk olarak sunduğu bu albümü, spiritüel, modal caz takipçileri eminim çok sevecekler.

Buena Vista Social Club; "World Circuit" (25’nci yıl özel yeniden basım, 16 Eylül)

Yapımcılığını Ry Cooder and Juan de Marcos’un üstlendiği Buena Vista Social Club albümü 1996’da yayınlandığında bunun küresel bir müzik olayına dönüşeceğini belki kimse ummamıştı. Ama işte bir çoklarımız için bu kayıt lezzetinden, tazeliğinden aradan geçen çeyrek yüzyıla karşın hiçbir şey kaybetmedi. İki plâktan oluşan bu 25. yıl özel baskısı, hem orijinal albümün yeniden master edilmiş bir versiyonunu ve hem de kendisine albümde yer bulamamış yeni şarkıları ve bazı şarkıların alternatif kayıtlarını içeriyor.

Walter Bishop Jr.’s 4th Cycle; "Keeper of My Soul" (Real Gone Music, 29 Eylül)

Orijinal kaydı 1973’te yapılan bu albüm, Real Gone Music’in en heyecan verici yeniden basımlarından biri. Zamanının en iyi soul caz albümleri arasında gösterilse de bu tanımlamaya sığmayan caz funktan latin ritimlere uzanan çok leziz bir müzikle şenleniyor kulaklarımız. Piyanist Walter Bishop’tan Summer Time’ın en farklı ve bol orglu yorumlarından birini dinliyoruz. Hatta o kadar farklı ki bu şarkı gerçekten Summer Time mı diye insan kendine sormaktan geri duramıyor.

Mankunku Quartet; "Yakhal Inkomo" (Mr. Bongo, 22 Ekim)

Winston “Mankunku” Ngozi, birçoklarına göre Güney Afrika cazının en başta gelen tenor saksafoncusu. Yer yer Coltrane’e benzetilen ve hard bob ile modal caz ve hatta soul caz tarzları arasında gidip gelen eklektik ama pürüzsüz bir çalış tekniği ve sedası var. 23 Temmuz 1968’de kaydedilen Yakhal Inkomo, Güney Afrika cazının en önemli albümlerinden biri ve hatta belki de ilki olarak görülüyor. 1950’lerin sonundan itibaren birçok Güney Afrikalı müzisyen Apartheid rejiminin baskılarından dolayı yurt dışına çıkarken Ngozi, ülkesinde kalıyor. Albüme ismini veren Yakhal Inkomo, (böğüren boğa diye çevrilebilir) tüm kayıtla birlikte kimilerine göre 1960 yılında yaşanan Sharpeville katliamına adanmış durumda. Kimilerine göreyse Yakhal Inkomo, hemen tüm arkadaşları yurt dışına çıkan Mankunku’nun, geride kalanın yaşadığı yalnızlığı ve acıyı anlatıyor. Hikayeler ve rivayetler muhtelif. Ama kesin olan bir şey var ki o da müziğin yakıcı güzelliği. Güney Afrika’da oldukça tanınmasına ve gayet iyi satmasına karşın 2017’de İngiliz bağımsız plak şirketi Jazzman tarafından yeniden basılana değin albümün Afrika dışında bilinirliği son derece kısıtlı kalmış. Ama sonrasında batıda da ilgi görmüş olacak ki bu kez Mr. Bongo yarı hızlı mastering tekniğiyle bu albümü bizlere yeniden ulaştırdı.

The Mallory Hall Band; "Song of Soweto" (Outernational Sounds, 16 Kasım)

Güney Afrika’dan 1970’ler boyunca çıkmış kayıtları yayınlama kervanına bağımsız Britanyalı plak şirketi Outernational Sounds da katılmış bulunuyor. İlk olarak 1974 yılında Güney Afrika’da basılmış olan bu uzunçalar, ülke sınırlarını bu basıma değin hiç aşamamış. Oysa albümü dinlerseniz bana hak vereceksiniz. Bunun çok ötesinde bilinmeyi hak eden bir müzik. 12 kişilik The Mallory Hall Band’e Güney Afrikalı cazcılarla çeşitli kayıtlar yapmış olan Kirk Lightsay ve Rudolph Johnson da eşlik ediyor. Albüm, township cazının en güzel örneklerinden biri olmakla yetinmiyor. Soul caz tavrını sevenler için de gerçek bir ödül.

"One Night In Pelican: Afro Modern Dreams 1974-1977" (Matsuli 15 Aralık, Toplama)

Bu yıl Güney Afrika cazının saklı hazinelerini bir bir açığa çıkaran Matsuli Music’ten yılı bitirirken müthiş bir toplama geldi. 1973 yılında Soweto’da açılan Club Pelican, şehrin ilk gece kulübü olarak kısa sürede tüm müzisyenlerin ve müzik severlerin başlıca uğrak yeri haline gelmiş. Kısa sürede kendi kültürünü yaratmış ve Güney Afrika cazının her rengi ve komşu müzikler burada dinlenir olmuş. 10 parçadan oluşan bu toplama, Club Pelican’da yapılan tüm müzikleri örneklemesi açısından cazın yanı sıra funk, füzyon ve disco (tabii caza yakın klasik disco) şarkılarına yer veriyor. Büyük özenle basılmış iki plâktan ve ayrıntılı albüm notlarıyla daha önce görülmemiş fotoğraflardan oluşuyor. Plağı almasanız da bu albüme mutlaka kulak kabartın derim. 

Alper Kaliber

Cazkolik.com / 19 Ocak 2022, Çarşamba

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN