Esaslı bir caz nefesi mi arıyorsunuz, o halde Shabaka Hutchings PSM'de caz konserini izleyin derim

Dünya caz sahnesinde bugün bazı isimler kuşağının ötesine taşan müzikleriyle öne çıkıyor.

Geleceğe kalacak isimler listesinde başı çeken, 29 Mayıs akşamı Zorlu PSM'de izleyeceğimiz Shabaka Hutchings ilk günden beri çizgisini dik ve diri tutmayı başardı.

Caz tarihi her zaman bir ekip ve paylaşım müziği olmakla birlikte yıldızlarıyla da öne çıkar. Shabaka Hutchings adı bugün dünyaca ünlü caz yıldızlardan biridir ve farklı bir portre çizmektedir.

Avrupalıdır ama Avrupa kökenli değildir. Caz yıldızı bir siyahtır ama Amerikalı da değildir. Normalde, Shabaka gibi biri için mikro dışlanma sebebi olabilecek bu iki özellik onu güçlü kılıyor ama bu gücün itici motoru Shabaka'nın müziği oldu hep.

Karayip asıllı bir ailenin çocuğu olarak Londra'da dünyaya gelen Hutchings şu an kurucusu olduğu üç farklı gruba sahip. İlki ve en çok bilineni Sons of Kemet. Dünya onu bu grupla tanıdı ama öte yandan, Güney Afrika soundu eğilimli Shabaka and the Ancestors ve Comet is Coming isimli diğer iki grubuyla da müzikal cephanesini diri tutuyor.

Shabaka'yı besleyen ana damar genetik Afro/Karayip mirası ile Londra, Birmingham ve Barbados arasında geçen gençliği oldu.

Onu yetiştiren isimlerin başında ise 20 Mayıs akşamı Zorlu PSM'de izleyeceğimiz caz devi Mulatu Astatke geliyor. Müzikal genlerinin önemli bölümünü bu sanatçıdan alan Shabaka günümüz caz savaşçısı olma yetisini bu çıraklık sayesinde kazandı.

Shabaka and the Ancestors meets Kamasi and Ricky Washington

Shabaka ve kuşağı cazın değişen yüzünü Amerikalılar dahil dünya üzerinde en iyi yansıtan isimler arasındadır. Londra caz sahnesini ikibin sonrası üstün kılan da bu isimlerin cazdaki ilerici yaklaşımları oldu.

Bir kısım caz müzisyeni ve cazsever evet tutuculaştı ama cazın kendisi tarihin hiçbir döneminde tutucu bir müzik olmadı.

Shabaka ve arkadaşları günümüzde bunun ispatı.

Shabaka'nın müziğine cazın geleneksel kalın sis örtüsünün altından bakanlar bu müziğin caz olmadığında ısrar edebilir ama tersine, caz geleneklerini diri tutan, genetiğini güne uyarlayan, cazın içi geçmiş bir müzik olduğunu düşünen gençleri de kapsayan bir müzik yapıyor Shabaka ve arkadaşları.

Mesela tam bir parti müziğidir.

Tam bir politik müziktir.

Tam bir doğaçlama müziktir.

Tam bir sahne üstü paylaşımcı müziktir.

Tam bir türler üstü dolambaçlı fırtınalı müziktir.

Tam bir vokal müziktir ve sözleri Afrika'dan dünyaya atılmış oklar gibidir.

Tam bir eşitlikçi müziktir.

Tam bir progresif müziktir.

Tam bir direniş müziğidir.

Tam bir öfke ve sevinç patlamasıdır.

Sons of Kemet Live at Pukklepop Festival

Geçen sene The Guardian yazarının yazdığı gibi; "Sons of Kemet'in enerjik fizikselliğe öncelik vermesine rağmen, psişik direnci her zaman yaptıkları müziğin merkezinde olmuştur" cümle karmaşık görünse de doğru ve açıklayıcıdır.

Nijerya asıllı İngiliz şair Joshua Idehen ise bu müziği; "Bu siyah hüzün danstır / Bu siyah övgü danstır / Bu siyah mücadele danstır" şeklinde açıklıyor.

Shabaka, Karayip kökenli olsa da seslendiği ve beslendiği müzikal alanı Karayip yerelinde tutmaz, geniş Afika coğrafyasından beslenir. Mulatu Astatke Etiyopyalıdır mesela, Shabaka and the Ancestors ile daha Güney Afrika eğilimli bir sounda yönelir.

Tam bir politik müziktir

Yukardaki cümleyi yeniden hatırlayalım.

Afro Amerikalı caz müzisyenleri sadece kendilerine yönelik ayrımcı sorunlara karşı öfkelenir, Avrupalı caz müzisyenleri ise ayrıcalıklı liberal seçkinlik çemberinde etliye sütlüye karışmazken Shabaka gibi birkaç müzisyen Akdeniz'de boğulan Aylan bebek için de gözyaşı döker, Filistinli çocuk Samir Awad için de, Bosna'da katledilen Bosna'lılar için de beste yapar. Like almak için değil, gerçekten dert edindikleri için yapar.

Müziğini itiraz yüklü şarjöre dönüştürmek militan bir direnç kazandırabilir ama müziğindeki aşkın yaratıcılığın sebeplerini açıklamaz. Kelimelere veya itirazlara yüklenemeyecek kadar yoğun bir yaratıcılıktır yapılan. Müzikal ifade alanındaki cephanesine Tuba gibi ürkütücü bir enstrümanı dahil etmekten çekinmez. Tıpkı dans müziği diye algılanmaktan korkmayarak dans müziği yapması gibi.

Sons of Kemet, My Queen is Doreen Lawrence

Pirinç seslerin kullanımı radikal sınırlarda gezinirken elektronik kullanımı dramatik anlatımın rollerinden birini üstlenir.

Ve elbette sololar

Shabaka Huthings'in de, Theon Cross'un da, Nubya Garcia'nın ve diğerlerinin de esas gücü sololarındaki coşkulu trajik güçtür.

Orijinalini altmışların free jazz müzisyenlerinde göreceğiniz dönemin özgür ruhuna bugünün selamıdır.

Gelin bu seansı şöyle toparlayalım.

Günümüze dair esaslı bir caz nefesi mi arıyorsunuz, o halde lafı uzatmayalım, bu çocukların müziğini takip edin derim.

Feridun Ertaşkan

Cazkolik.com / 08 Mayıs 2022, Pazar

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN