Jimmy Heath

"Little Bird" lakaplı Amerikalı saksafoncu, besteci ve aranjör. Efsanevi Heath Brothers`ın (Percy Heath / bas ve Tootie Heath / davul) ortancası ve perküsyoncu Mtume`nin babası olan Jimmy Heath, Howard McGhee, Dizzy Gillespie ve Miles Davis`ten Wynton Marsalis`e son 50 yılın dev isimleriyle birlikte çaldı. 1948 yılında henüz 21 yaşındayken 1. Uluslararası Paris Caz Festivali`nde McGhee`nin grubunda yer alıyor ve Coleman Hawkins, Slam Stewart ve Erroll Garner gibi isimlerle aynı sahneyi paylaşıyordu. Heath ayrıca önemli bir eğitmen ve mentör olarak Antonio Hart, Jeb Patton ve Wynton Marsalis başta olmak üzere birçok genç müzisyeni derinden etkiledi.

Güney Philadelphia`da oldukça müzikal bir aileden doğan James Edward "Jimmy" Heath, genç yaşta enstrüman tercihini alto saksafondan yana kullandı ve 14 yaşında profesyonel olarak çalmaya başladı. Swing tarzının zirvede olduğu yıllardı, ancak 1945 yılında Dizzy Gillespie`yle tanışıp onu Philadelphia`da Charlie Parker`la birlikte dinleyen sanatçının bebop`la ilgilenmesi uzun sürmedi. 1946`da o zamanlar üyesi olduğu ve birlikte ülkeyi dolaştığı Nat Towles Band`den ayrılarak yeniden Philadelphia`da çalışmaya başlayan Jimmy Heath ağabeyi Percy`yle birlikte Howard McGhee`s All-Stars grubuna katıldı ve bu grupla birlikte 1948 yılında yukarda bahsettiğimiz Paris Caz Festivali tecrübesini yaşadı. Kısa bir süre sonra da kendisi gibi Philadelphia`nın gelecek vaad eden John Coltrane ve Benny Golson gibi genç yıldızlarını da içeren 10 kişilik bir big band kurdu. Bu arada Percy`den Jimmy`yle ilgili olumlu referans alan Dizzy Gillespie ikiliyle iki yıl boyunca birlikte çalıştı. Altodaki cesaretinden dolayı "Little Bird" lakabıyla anılmaya başlayan Heath, sürekli Charlie Parker`la mukayese edilmemek için 1951 yılında tenor saksafona geçti. Tromboncu J.J. Johnson`un "Turnpike" albümü gibi bazı Blue Note kayıtlarına katkı sunduktan sonra 1952-1954 yılları arasında Clifford Brown`la sahne alarak ve Chet Baker için bestecilik-aranjörlük yaparak caz çevrelerinde saygınlık kazandı. Daha sonra da trompetçi Kenny Dorham`la bir grup kurarak sanatçının 1953 yılında yaptığı "Kenny Dorham Quintet" adlı ilk plak kaydında bariton ve tenor saksafon çaldı. Heath`in giderek artmakta olan şöhreti ne yazık ki eroin bağımlılığı yüzünden sekteye uğradı ve uyuşturucu bulundurmak suçundan Ocak 1955 - Mayıs 1959 arasındaki dönemi hapiste geçirdi; ancak yine de boş durmayan sanatçı hapisteki müzisyenlerden oluşan bir big band kurdu ve Chet Baker`in Art Pepper`la birlikte kaydettiği 1956 albümü "Playboys" için müzik yazdı. Tahliye olduktan sonra 1959 yazında Miles Davis`le iki aylık bir California turnesine çıkan Jimmy Heath (John Coltrane de bu dönemde uyuşturucu kullandığı için gruptan kovulmuştu), eyalet sınırları dışına çıktığı için şartlı tahliye memurundan uyarı aldı ve kendisine Philadelphia`nın 90 millik çapından öteye geçmemesi gerektiği söylendi. Bu detayı vermemizin sebebi şartlı tahliye memurunun caz tarihini etkileyecek derecede önemli bir talimat vermiş olmasıdır, zira Heath`i grupta tutmayı çok isteyen Miles Davis onun yokluğunda mecburen Coltrane`i yeniden işe aldı ve onunla birlikte Nisan 1959`da "Kind of Blue"yu kaydetti. Daha sonra bir başka trompetçi Blue Mitchell`la çalışan ve prodüktör Orrin Keepnews`un Riverside plak şirketi adına lider olarak ilk kayıtlarını yapan ("The Thumper" ve "Really Big") Jimmy Heath, 1964 yılına dek bu şirkete bağlı olarak çalışmayı sürdürdü; 60`ların kalan bölümünde de sideman olarak Blue Note sanatçıları Freddie Hubbard, Julian Priester, Grant Green ve Donald Byrd`ün kayıtlarında çaldı. 1970`lerin başlarında soprano saksafon ve flüt de çalmaya başlayan Heath piyanist Stanley Cowell`la sürekli bir birliktelik oluşturdu ve bu arada küçük şirketler adına kendi ismiyle kayıtlar yaptı; ayrıca her bölümü ayrı bir caz efsanesini onurlandıran Afro-American Suite of Evolution adlı kapsamlı eserini besteledi. 1973 yılında eserini Billy Taylor`s Jazzmobile organizasyonu için bir all-star orkestrası eşliğinde New York`un Tawn Hall salonunda seslendiren sanatçı, bu organizasyonla kurduğu ilişki sayesinde eğitmenlik hayatına da adım attı. Hem solist olarak, hem de kardeşleriyle birlikte çalışmalarını sürdüren Jimmy Heath, 1975 yılında kardeşleri ve piyanist Stanley Cowell`la birlikte the Heath Brothers grubunu kurdu. 1980`lerin sonunda The Aaron Copland School of Music at Queens College`de eğitmen olarak çalışmaya başladı. 1980`ler ve 90`lar boyunca sideman olarak birçok kayıtta yer aldı; 1992 yılında Verve adına kaydettiği "Little Man, Big Band" albümüyle birlikte big band lideri olarak kayıtlar yapmaya başladı. 1993 yılında bir caz sanatçısına uluslararası alanda verilen en büyük ödül olan Danish JazzPar Award`a aday gösterilen Jimmy Heath, The Heath Brothers grubuyla turne ve kayıt çalışmalarını sürdürdü. 19 ve 20 Ekim 2001`de Jazz at Lincoln Center tarafından sanatçının 75. doğum yıldönümü şerefine "He Walked With Giants" adı altında bir kutlama programı düzenlendi. 2003 yılında NEA Jazz Masters Ödülü`nü alan Heath`in "I Walked With Giants" adındaki muhteşem otobiyografisi 2010 yılında yayınlandı. Günümüzde de uluslararası organizasyonlar ve müzik programları tarafından onurlandırılmayı sürdüren ve Juilliard`dan onursal doktora ünvanı alan ilk caz müzisyeni olan sanatçı, çeşitli küçük grup ve big band`lerin başında müzik çalışmalarına da devam etmektedir. Jimmy Heath hakkındaki son sözü ünlü meslektaşlarına bırakalım: "Bütün söyleyeceğim, eğer Jimmy Heath`i tanıyorsan Bop`u biliyorsundur." -- Dizzy Gillespie, "Trane Jimmy`nin çalışına bayılırdı, ben de öyle. Ayrıca birlikte takılmaktan zevk alacağın biriydi; eğlenceli, temiz ve son derece zekiydi. Jimmy soylu diye nitelendireceklerinden biriydi." -- Miles Davis, "Bir yetenekler karması yapmam gerekirse şöyle olur: Diz lider, John Lewis veya Hank Jones piyanoda, Ray Brown basta, Milt Jackson vibrafonda, Jimmy Heath tenorda ve Sonny Stitt altoda." -- Kenny Clarke.

Jimmy Heath diskografisi: Lider olarak: 1959: The Thumper (Riverside), 1960: Really Big! (Riverside), 1961: The Quota (Riverside), 1962: Triple Threat (Riverside), 1963: Swamp Seed (Riverside), 1964: On the Trail (Riverside), 1972: The Gap Sealer (Cobblestone Records), 1972: Jimmy (Muse Records), 1973: Love and Understanding (Xanadu Records), 1974: Time and the Place (Landmark Records), 1975: Picture of Heath (Xanadu Records), 1975: Marchin` On (Strata East Records), 1979: In Motion (Columbia Records), 1985: New Picture (Landmark Records), 1987: Peer Pleasure (Landmark Records), 1992: Little Man, Big Band (Verve Records), 1994: You`ve Changed (Steeplechase Records), 1995: You or Me (Steeplechase Records), 2006: Turn Up the Heath (Planet Arts Recordings), 2009: Endu. Sideman olarak: 1948: Howard McGhee - The Howard McGhee Sextet with Milt Jackson, 1959: Blue Mitchell - Blue Soul (Riverside), 1960: Julian Priester - Keep Swingin` (Riverside), 1960: Sam Jones - The Soul Society (Riverside), 1960: Nat Adderley - That`s Right! (Riverside), 1960: Kenny Dorham - Show Boat (Time), 1961: Milt Jackson - Vibrations (Atlantic), 1961: Elmo Hope - Homecoming! (Riverside), 1962: Blue Mitchell - A Sure Thing (Riverside), 1962: Curtis Fuller - Soul Trombone (Impulse!), 1962: Milt Jackson - Big Bags (Riverside), 1962: Milt Jackson - Invitation (Riverside), 1962: Pony Poindexter - Pony`s Express, 1962: Milt Jackson - Statements (Impulse!), 1963: Milt Jackson - Milt Jackson Quintet Live at the Village Gate (Riverside), 1964: Milt Jackson - Jazz `n` Samba (Impulse!), 1964: Milt Jackson - In a New Setting (Limelight), 1965: Milt Jackson - Ray Brown / Milt Jackson with Ray Brown (Verve), 1965: Donald Byrd - Up with Donald Byrd (Verve), 1965: Cal Tjader - Soul Sauce (Verve), 1966: Milt Jackson - Born Free (Limelight), 1969: Herbie Hancock - Baraka (Jazz World), 1970: Herbie Mann - Big Boss Mann, 1970: Charles Earland - Black Drops (Prestige), 1972: Curtis Fuller - Smokin` (Mainstream), 1972: Don Patterson - These Are Soulful Days (Muse), 1974: Red Garland - The Quota, 1974: Milt Jackson – Olinga (CTI), 1976: Stanley Cowell - Regeneration, 1994: Modern Jazz Quartet - MJQ Friends: A 40th Anniversary Celebration (Atlantic), 2006: Nancy Wilson - Turned to Bluerance Heath Brothers ile: Marchin` On (1975) (Strata-East Records) Passin` Thru (1978) (Columbia Records), Live at the Public Theatre (1979) (Columbia Records), In Motion (1979) (Columbia Records), Expressions of Life (1980) (Columbia Records), Brotherly Love (1981), (Antilles Records), Brothers and Others (1981) (Antilles Records), 1997: As We Were Saying Concord Records, 1998: Jazz Family Concord Records, 2009: Endurance Jazz Legacy Productions.

Arto Peştemalcıgil

Cazkolik.com / 25 Ekim 2012, Perşembe

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN