Göbek attıran caz

İsrailli basçı Ömer Avital`in yeni albümü "Qantar"ı dinlediniz mi? Bence, konserden önce dinleyin, iştahınız kesinlikle artıracak. Avital`in fotoğrafını ilk yıllar önce bir albüm kapağında görmüştüm. O vakit hakkında pek fikrimin olmadığı sanatçı retro gözlükleri, saç ve sakal şekliyle yetmişlerin Beyrut`lu tiplerini hatırlatmıştı. Özellikle altın çerçeve gözlükler galiba süper modaydı. Avital`in son on yılda sakal bıyık şekli fazla değişmedi ama gözlükleri atması iyi olmuş. Müziğiyse kabına sığmaz, hacmini taşımaz oldu. Ortadoğu motiflerinden dünyanın dört yanına selam gönderen, içinde latinden Brezilya`ya, Karayiplere, avantgart fırçalardan Avrupai dokunuşlara envai çeşit tatlar var.

Ömer`in selamı var; "Turkish Coffee Blue"

Her ne kadar epeydir Amerika`da yaşasa da ayağını bastığı yer içinde büyüdüğü müzikler, yani, ortadoğu, buraların çocuğu ne de olsa. Baştan geriye doğru gidelim. Albümdeki parçaların isimlerine bakınca "Turkish Coffee Blue"yu görüp doğal olarak merak ediyorsunuz. Hüzne boğulmakla kahkaha atamak arasında bir çizgisi var müziğin, nitekim parça başlarken dinleyene yüklediği hüzün kısa sürede neşeye dönüyor. Bu çelişki ortadoğu insanında bol olan bir çelişki. Avital parçayı en sevdiği G majörden bestelediğini söylüyor. Bu ton onu mutlu ve coşkulu hissettiriyormuş. Müziğinde Ortadoğu groove`larıyla dolu bir Karayip partisi yapmak istemiş, bu da bizi hüznün ve neşenin niye birarada olduğunun izahına götürüyor.

Hem albümün hem grubun adı olan "Qantar" Avital`in son dönem kurduğu rüya beşlisinin ürünü. Beşli 2016 yılında kurulmuş. Sanatçıların besteler etrafına örülen doğaçlamalardaki cesaret ve coşku dinlemeye değer. Umarız sahne şovları da müzikleri gibidir. Aynı zamanda beşli dayanışması da çarpıcı. Basta Ömer Avital, piyanoda Eden Ladin, saksofonda Asaf Yuriya ve Alexander Lavin ile davulda Ofri Nehemya`dan oluşan beşlinin tamamı kendi ülkelerinden New York`a göçmüş müzisyenler. Avital`in müziğini besleyen temel maya ortadoğu cografyası olsa da cazın sert, çeşitli ritmik öğeleriyle armonik kelime dağarcığı müziği renkli, çoksesli ve heyecanlı bir müziğe dönüştürüyor.

Buraya kısa sürede gelmedi Avital. Geçen sene çıkardığı "Avital Meets Avital" albümü bize farklı bir dörtlü takdim etmişti. Ud ve mandolinde Avi Avital, basta Ömer Avital, piyanoda Yonathan Avishai ve perküsyonlarda Itamar Doari renkli ritmleriyle daha etnik bir tat armağan etmişti dağarcığımıza. Ud gibi soundu tartışmasız bir enstrüman için kaydedilmiş en renkli ifadelere sahip albümde Itamar`ın perküsif mahareti işittiğimiz müziğin en hoş bölümlerine birlikte imza atıyordu.

Son yıllarını epey üretken geçiren Avital iki sene önce son albümündeki kadroyla ilk albümleri "Abutbul Music"i kaydetmişti. "Muhammad`s Market" ile beşlinin neler yapabileceği konusunda lik fikirleri veren müzikler hardbop cümlelerle başlayıp eklektik New York fantezisi gibi devam etse de arada uzun introlu "Ramat Gan", Middle Eastern Funk "Eser" gibi parçalar renkli etnik tatları albüme serpiştirmeyi ihmal etmiyordu.

Son notları toparlayıp gerisini konsere bırakalım. Ömer Avital`in 2006`da kaydetmesine rağmen 2012`de yayınlanan "Suite of the East" albümü her cazseverin aklına doğal olarak Duke Ellington`ın elli yıl önceki "Far East Suite"ini getiriyor. Duke albümünde doğunun ona egzotik bize normal gelen renklerini sofistike tınılara dönüştürürken Avital`in yaptığı şey ise aradan geçen elli yılda cazın küreselleşmeside katettiği yolun önemiydi. Avital`in şimdiki "Qantar" albüm kadrosuna bakıp star isimler diyoruz ama "Suite of the East" festivalde izleyeceğimiz trompetçi Avishai Cohen, piyanist Ömer Klein, tenor saksofoncu Joel Frahm ve davulcu Daniel Freedman`lı kadroya bilmiyorum ne demeli. O albümde Avital "Bass Meditation" ile ortadoğudaki muhtemel barış olasılığına dikkat çekmişti. Anlaşılan barış sanatçıların çabasıyla olmuyor, 12 yılda durum eskisinden kötü ama müzikler güzel, gizemli, ilham veren bir enerji yüklü. Gelin şimdi hep beraber konsere gidelim ve bu enerjiden beslenelim.

Feridun Ertaşkan

Cazkolik.com / 23 Eylül 2018, Pazar

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN