Dünden bugüne yayınlanan caz ve türevi bütün albümler tek bir arşivde buluştu

Türkiye Caz Albümleri arşivini oluşturmak 2019'un sonlarında aklıma geldi. Hedefim, Türkiye'deki en kapsamlı albümler listesini oluşturmaktı ama bunun yanında kaliteli bir iş çıkarmak da istiyordum; Yani, albümler hakkında işe yarayacak en çok bilgiyi sunmalıydım. Albümde yer alan bütün müzisyenler ve enstrümanlarından tutun, albümdeki parçaların listesine, kayıt mühendislerinden tutun, bestecilerine ve söz yazarlarına kadar.

İlk başlangıç her zaman zordur. Fakat ben öncelikle Türkiye'deki caz konserlerinin listesini tutmaya başladığım ve oradaki verileri kullanarak bir de caz müzisyenleri listesi oluşturmaya başladığım için, elimde bilgi birikimi vardı. Müzisyen listesinden faydalanarak ilk adımı attım. Daha sonra, internette yerli caz albümlerini bulabileceğim sayfaları araştırdım. Opus 3A, Esenshop, Equinox Music, A.K. Müzik gibi müzik dükkanlarının internet sayfalarının yanında Hepsiburada, N11, Idefix, DR gibi bir çok ürün satan mağazaların da internet sayfalarını ziyaret ettim. Ayrıca Turkish Jazz gibi iyi başlamış ama yarım kalmış projeler de dikkatimi çekti. Ayrıca, Cazkolik'deki "Türk Caz Albümleri" sayfası da ilgi çekiciydi.

Bu yolculukta Feridun Ertaşkan, Hülya Tunçağ, Leyla Diana Gücük, Zuhal Focan, Hakan Atala, Tunçel Gülsoy, Devrim Dikkaya, Ali Ümran Yet ve Turgay Yalçın'a desteklerinden ötürü özellikle teşekkür etmek istiyorum. Bunun yanında, Jazz Dergisi'nin (Taşdemir Asan) ve Şehirde Caz'ın (Ertuğrul Akın, Caner Demir) instagram üzerinden yaptıkları işler çok değerli; hem günlük olarak caz konserlerini duyuruyorlar, hem de piyasaya yeni çıkan caz albümleri duydukça paylaşıyorlar. Oradan da öğrendiğim albümler oldu.

Eski albümlere ulaşırken genellikle Discogs sitesinden faydalandım. Ayrıca, Gökhan beyin instagram sayfası da Türkiye caz tarihine çok güzel ışık tutuyor; bir çok eski plâk ve kasetin tanıtımı yapılıyor. Odesli sitesinden ise caz albümlerinin çevrimiçi müzik platform bağlantılarını toplu halde öğrenilebiliyor. Son yıllara ait özellikle cazın farklı kulvarlarında iş çıkaran, alternatif grupların/müzisyenlerin işlerine yer veren Tayfun Polat'ın da ağ sayfası çok faydalı oldu.

"Türkiye Caz Albümleri" arşivi nereden nereye geldi? Tarihe not düşelim

Arşivde 14 Şubat 2022 itibariyle 1.041 caz albümü listelenmektedir.

Albümleri seçerken nelere dikkat ettim?

Bu arşivde yer alan albümler için temel ölçütlerimiz arasında;

- Albümlerin içeriğinde caz ögelerine yer vermesi,
- Albümün lider müzisyeni ve seslendiren müzisyenlerin bir ya da daha çoğunun Türkiye’de doğmuş/yetişmiş olması,
- Albümün Türkiye’de üretiliyor/yayımlanıyor olması yer almaktadır.

Bu ölçütlerin hepsinin geçerli olmadığı istisnai durumlarda ise;

- Türkiye’de yaşayan ve üreten yabancı caz müzisyenlerin Türkiye’de çıkardığı albümlere de yer verdik.

Bu arşivin eşi benzeri yok

Çünkü, Türkiye’de yerli caz albümlerine erişmek istediğinizde karşınıza çıkan çevrimiçi mağazalar, yapımcı şirketlerin ağ sayfaları ve çeşitli oluşumların sundukları sayfalar hem çok az albüme yer veriyor, hem de arama motoru ve sıralama imkanı sunmuyorlar

Cazkolik'te ise arşivi albüm ismine göre, müzisyen/grup ismine göre ve albüm yayımlanma yılına göre sıralama imkânı veren bir alt yapıda yayına hazırladık. Ayrıca, arşivde özel olarak aranılan bir şey varsa, “Arama” motorundan faydalanılabiliyor. Mesela, bir müzisyenin ismini Arama bölümüne yazarak yer aldığı tüm caz albümleri listelenebiliyor. Albüm ismi, müzisyen ismi, yapımcı firma ve çalan müzisyenler üzerinden arama yapılabiliyor.

Türkiye Caz Albümleri arşivinde yeralan albümlerde big band, swing, geleneksel caz, bebop, latin caz, etnik caz, pop caz, özgür/free caz, fusion, funk, elektronik, ambient, a capella caz gibi geniş bir yelpazede tarzlara rastlanabiliyor.

Bu arşivin içeriğinden çıkardığım bazı istatistikleri de sizlerle paylaşmak istiyorum. Albüm yapım yıllarına göre 10’ar yıllık periyotlarda çıkan albümlerin sayılarına bakarsak, aşağıdaki tabloda görüleceği üzere yerli caz albümlerinde kayda değer bir artış söz konusu.

2000 sonrası

2000 senesinden günümüze doğru ilerlediğimizde ise yine artış eğilimi dikkat çekiyor. Kayıt imkânlarının artması (kayıt stüdyoları, ev stüdyoları, sunulan malzemeler, vb.), kayıt finansmanı için değişik modellerin (kitle fonlaması gibi) ortaya çıkması, dijital müzik platformları sayesinde daha az maliyetle albümü dinleyicilerle buluşturma imkanı, tekli (single) albümlerle daha kapsamlı albümler öncesinde reklam kampanyası gibi parçaların teker teker platformlardan sunulması, albüm sayısındaki bu artışı açıklıyor.

Müzik sektörünün çevrimiçi platformlarla adaptasyonu artıyor

Caz albümleri plâk, kaset, CD olarak üretilirken, bir süre sonra internetten paylaşımın daha kolay olduğu bilgisayarda tuttuğumuz mp3, FLAC (Free Lossless Audio Codec) ve Apple Lossless gibi formatlardaki dosyalar halini aldılar. Şu an ise çevrimiçi müzik platformları rağbet görüyor. Caz müzisyenleri artık albümlerini Spotify, Deezer, Apple Music (iTunes), YouTube Music, Tidal ve Amazon Music gibi ortamlardan dinleyicilerle buluşturuyor. Arşivimizde yer alan albümlerin %90’a yakınının Spotify platformunda yer alıyor olması dijital platformlara olan adaptasyonun geldiği noktayı göstermektedir.

14 Şubat sevgililer gününde bir tutkuyla ve büyük bir emekle sunduğum 1.041 albümle (858 Albüm, 34 EP, 149 Single) caz sevgisini başkalarına da yayacağınızı tahmin ediyorum. İlginizle ve desteğinizle yol almaya devam edeceğiz.

Beran Paçacı

Cazkolik.com / 18 Şubat 2022, Cuma

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN