15 YILIN ARŞİVİ

Caz gitar efsanesi Philip Catherine ile CRR konseri öncesi konuştuk

Nazlı Toprak | 19 02 2020 | Röportaj

Müziğin bir amaç değil, `sihirli` bir armağan

olduğuna inanıyorum

Avrupa cazının önde gelen isimlerinden, gitarın usta ismi Philip Catherine, gitarda Paulo Morello ve basta Sven Faller ile birlikte kurduğu Philip Catherine Trio ile 26 Şubat Çarşamba günü CRR’de sahne alacak. 1960’lı yıllardan beri caz sahnesinde olan Catherine, İstanbul konserinden önce arkadaşımız Nazlı Toprak’ın sorularını cevapladı.

Müzik çalışmalarını sürdürürken bir yandan felsefe, siyaset ve ekonomi eğitimi alan sanatçı Chet Baker, Dexter Gordon gibi sanatçılar ile de çaldı. Sanatçı, müzik hayatındaki dönemeçlerden Erkan Oğur ile tanışmasına, en sevdiği kendi albümlerinden Django’nun ihmal edilen elektrik gitar çaldığı albümüne ve günümüz genç müzisyenlere bakışına kadar düşüncelerini Cazkolik okuyucuları ile paylaştı.

Cazkolik.com

Müdahaleci müzisyenlerden hoşlanmıyorum

Müzikal yolculuğu

Nazlı Toprak: Müzikle ve gitarla tanışmanız nasıl oldu?

Philip Catherine: 6 yaşında dinlemeye başladığım 78 devirli Rus Ordusu Koroları, Chopin, Çaykovski plakları ile müzikle tanıştım.

1956 yılında 14 yaşındayken George Brassens`i (Fransız besteci, vokalist) dinleyerek “gitar” adı verilen, bu “bana göre” bilinmeyen enstrümanın varlığını keşfettim. “Ses ve gitar” beraberliği hoşuma gitti. O yaşlarımda elbette piyano, keman, trompet, arp, insan seslerinin varlığını biliyordum ama gitarı bilmiyordum.

Nazlı Toprak: Peki, müzik ve cazın artık bir hobi değil, hayatınızın merkezinde olacağını ne zaman anladınız?

Philip Catherine: Jean Luc Ponty benden 1971`de beşlisine katılmamı istemesi dönüm noktası olmuş ama o sırada ben müziğin hayatımın merkezi olacağını bilmiyordum. Benim için hâlâ bir hobiydi. Hayatımın merkezi olabileceği hakkında hiçbir fikrim yoktu.

Nazlı Toprak: Sonrasında yolunuzu nasıl çizdiniz?

Philip Catherine: Albümlerdeki müzisyenleri anlamaya çalışarak mümkün olan her fırsatta evde çalıştım. Nota okuyamıyordum (sadece akor değişiklikleri biliyordum) ve bir yandan okuldaki Latin, Yunanca, Tarih, Matematik gibi derslerime çalışıyordum. Ve daha sonra da, 19’dan 28 yaşıma kadar, Hukuk Tarihi, Fransız Edebiyat tarihi ve Felsefe eğitimime öncelik verdim. 2 yıl, matematik, istatistik, Keynes ve Friedman ekonomi teorileri okudum.

Müzik o sıralar hâlâ benim için bir hobi idi, ama profesyonel müzisyenlerle çaldığım bir hobi idi. 1966`da İspanya`da (hâlâ Franco dönemiydi) Barselona’daki caz kulübü Jamboree`de Philedelphia’lı müthiş siyahi davulcu Edgar Bateman ve org sanatçısı Lou Bennett Trio ile çalıyordum. Cazı öğrenmenin yolu idi bu.

Her gece üç ay boyunca, hiç dinlenmeden...

Üst üste 90 gün demek bu.

Ve gündüzleri de üniversitedeydim.

Çifte bir hayattı bu, tıpkı Dr. Jekyll ve Dr. Hyde gibi!

Uzun yıllar Miles Davis beşlilerini dinledim. Tabi, Mingus albümlerini unutmayayım, Erroll Garner (One World Concert albümü), Django Reinhardt, Ray Charles...

Uzun yıllarımı aldı yolumu çizmek. Hayatımda tek bir “merkez" düşünmüyordum, birden fazla merkezim vardı.

Müziğin bir amaç olarak değil, “sihirli” bir armağan olduğuna inanıyorum. Sihirli olmaya çalışmadan çıkıverir müzik. Belki sihirli olmaya çalışınca başarılı da olunamaz (Bunu düşünüyorum ama emin değilim.)

Müzikte yolumu başka müzisyenlerle çalarak buldum

Nazlı Toprak: Örneğin?

Philip Catherine: İşte aramadığınız zaman bize gelen şeylere bir örnek: 16 yaşımdayken ünlü bir müzisyen aileden gelen bir kadın ilk kaydımı dinledi ve sonra “hoş bir sound’un var” diye iltifat etti.

O güne kadar hiç sound bulmayı düşünmemiştim. Dolayısıyla, onun bu övgüsü beni hayal kırıklığına uğrattı! ("Ne diyor bu kadın?" Notalarımı, zamanlamalarımı, caz phrase’lerimi, yaptığım swing’i fark etmedi!”. O güne kadar sound’umun gitarımdan, amplifikatörümden geldiğine inanıyordum.

Bir işe sahip olduğum için şükran duyuyorum. Umarım çevremdeki insanlar için yaptıklarımla yeterli bir sorumluluk alıyorumdur.

Nazlı Toprak: Chet Baker, Toots Thielemans, Dexter Gordon, George Benson, Stephane Grappelli, Niels Hennig-Orsted Peterson gibi ünlü sanatçılarla birlikte çaldınız. Neler hissediyorsunuz, deneyimleriniz nelerdi?

Philip Catherine: Sorunuzu duyunca, kalbim hayatın bana bu adamlarla müzik çalmak için harika fırsatları vermesine yine minnetle doldu. Buna hala inanamıyorum. Çok şanslıyım.

Müzikte yolumu bulmamın yolu hep başka müzisyenlerle çalmaktı: Lou Bennett, Edgar Bateman, Oliver Jackson, Joachim Kuhn, Jean Luc Ponty,

Stephane Grappelli; Jasper Van`t Hof, Charlie Mariano, Trilok Gurtu, Nicolas Fiszman gibi.

Niels harika bir eşlikçiydi.

Toots, uyum ve caz sözlüğüne hakimdi.

Dexter, zamanı geride bırakırdı.

Chet, zamanlamaya müthiş sahipti, ritimler açısından çok zengin, güzel melodik doğaçlama ile devasa melodik hayal gücü ve müzikalitesini koruyan virtüöz yeteneği... Sadece müzik, müzik, müzik.

Nazlı Toprak: Müziğinizle insanlarla neler paylaşmak istiyorsunuz?

Philip Catherine: Swing, Groove ve doğaçlamada melodilere önem veriyorum. Tıpkı Django, Coltrane, Tom Harrell, Chet Baker, Monty Alexander, Wynton Kelly gibi.

Nazlı Toprak: Doğaçlamaya bakışınız?

Philip Catherine: Swing’li, doğaçlama yapan, beste yapan ve tüm grubun görünür olmasını isteyen müzisyenleri seviyorum. Örneğin, piyanist çalarken, basçının çaldığının duyulması için boşluk bırakmalı, müdahaleci müzisyenlerden hoşlanmıyorum.

Doğaçlamada önceliğim grubun iyi ve aynı zamanda dikkatli bir şekilde etkileşim kurmasını sağlamak. Kısa melodileri (maksimum 32 bar) geliştirmeyi seviyorum. Çok fazla bar olduğunda uzun melodiler çalmakta tereddüt ediyorum.

Nazlı Toprak: Hangisinden daha çok keyif alırsınız: Beste yaparken, canlı performanstan veya stüdyoda kayıt yaparken?

Philip Catherine: Bu ilginç bir soru, üçünü de severim.

Nazlı Toprak: Kendinizi biraz daha fazla yakın hissettiğiniz albümleriniz var mı?

Philip Catherine: Farklı sebeplerden ötürü farklı bağlarım var: Müziğin net olmasını seviyorum. Zekanın, kalpten dürüstlüğün ve her müzisyenin duyulabilir olduğu kombinasyonları duymayı severim. Müdahaleci davranışlardan kaçınırım. Kurallar çok az ama müzikalite daima önemli.

September Man, Guitars, Transparence, Chet Choice (Chet Baker ile olan),The String Project albümlerimi severim.

Nazlı Toprak: Size göre en usta gitaristler kim?

Philip Catherine: Bence Django Reinhardt (ve Jimmy Hendrix). Django tabii ki gitarda usta idi, ama benim için çok daha fazlası idi. Doğaçlama ve eşlikte inanılmaz zengin bir yol açtı. 1947`de klarnetçi Hubert Rostaing ile elektrik dönemini dinleyin. Birçok Django hayranı bu kayıtları görmezden gelir.

Nazlı Toprak: Caz dışında başka müzikleri de sever misiniz? Dinlenmek için zaman bulduğunuzda, dinlemekten hoşlandığınız belirli müzisyenler veya müzikler var mı?

Philip Catherine: Genellikle piyano ve Morton Feldmans’ın piyano ve yaylılar için yaptığı Kronos Quartet albümleri ile rahatlarım.

Nazlı Toprak: Erkan Oğur ile nasıl tanıştınız? Erkan Oğur ve Sylvain Luc ile 2011 yılında İstanbul`da konseriniz etkileyiciydi.

Philip Catherine: Caz radyo programcısı Peter Schulze, bizi bir araya getirme fikri ile 80’lerde tanıştık.

Bugünün müzik sahnesi

Nazlı Toprak: Caz müziğini özellikle genç nesiller arasında ve çoğunlukla dijital ortamında nasıl değerlendiriyorsunuz?

Philip Catherine: Bugün Online ortamda harika bir öğretmen var: Ans web sitesinde pek çok gitar öğretmeni var. Her birinin gösterdiği ilginç bir şey var. (Rick Beato’ya bir bakın örneğin)

Bazen genç müzisyenlerin çoğunun enerjilerinin beste yapmaya harcadıklarını görüyorum, ki bence iyi, ama bu onları çalmalarını, bestelerini, kendi dinamiklerini geliştirmeye engel oluyor.

Nazlı Toprak: Bundan sonra müzikte neler yapmayı arzu ediyorsunuz?

Philip Catherine: Hayatı deneyimlemek, gitar çalmak, daha fazla özgür ifadelerle mutlu bir grupla halka açık çalmak istiyorum.

Nazlı Toprak: Teşekkür ederim.