Charlie Parker ile bir Cumartesi öğleden sonra

Cumartesi sabahı posta kutusuna bir albüm haberi geldi; Birth of a Bird.

Parker ile ilgili haberlere kulağım duyarlıdır. Ne olduğunu anlamak için maili tıkladığımda Avrupanın girişimci caz orkestrası WDR Big Band'ın yeni bir albümü olduğunu gördüm.

Charlie Parker'ın müziğini bu ünlü orkestra yeniden kaydetmiş. Albümde, Parker külliyatından caz klasikleri yer alıyor. WDR Big Band'in önünde Avrupalı alto saksofoncular Luigi Grasso ile Johan Hörlen var. Bir değil iki altocu birden. Niyesi albümü dinleyince anlaşılıyor.

Düzenlemeleri kimin yaptığını merak ediyorum; Michael Abene. 80 yaşındaki ünlü Amerikalı caz piyanisti ve bestecinin el attığı düzenlemeler çift alto ve orkestra için yeniden yazılmış. Orkestrayı Jörg Achim Keller yönetmiş.

Sadece bir altocu solist olsa hiç bir özelliği olmayacak, iyi çalınmış ama özelliksiz bir albüm birden farklılaşmış. Grasso ve Hörlen'in altoları paylaşımlı-sıralı solo gibi basit bir yola sapmadan geçişkenli çift alto ses üretmenin karmaşık ama dinlemesi zevkli ve yaratıcı yolunu bulmuş. Elbette övgünün aslan payı düzenlemeleri yapan Michael Abene'ye ait olmalı. Sonra solistler ve orkestra.

Mukayeseli dinlemeyle geçen iki saat

Albümü baştan sona dinlemenin faydası olmayacağı aklıma gelince mukayeseli dinlemeye karar verdim ve önce Parker'ın orijinalini, ardından albümdeki kaydını dinledim. Parker ile güzel bir Cumartesi öğle sonrası oldu.

Her ne kadar Parker'ın parlak alto sesini WDR solistlerinde bulamasam da aynı notalara talip çift solistin doğasındaki zorluk ve kayıt farklılığının cazibesi kısmen düşüncemi değiştirdi. Grasso ve Hörlen'in geçişli soloları muhtemel itirazlarımı haksız çıkaracak detaylarla doluydu. Arkada koca bir orkestra olduğunu da unutmamak lazım. Ayrıca, WDR yorumları orijinallerine göre iki katı uzunlukta olmuş. Orkestrasyon farklılaşmış, sololar uzamış. Mesela, daha önce 1946 tarihli "Ornitology" ile 1948 tarihli "Ah-Leu-Cha" bu iki parçanın benzer cümlelere sahip olduğunu farketmemiştim, bu mukayese sayesinde farkettim. Bu parçanın Gillespie'li versiyonunda gitar vardır. WDR bu kısımları orkestra üzerinden yürütmüş. Orkestra, sesi büyütse de dinamizmi azaltmış ama böylesi de iyi olmuş. Meraklısı bu kaydın septetli-trompetli Parker'lı olanını da dinlesin, tempo biraz daha düşüyor.

WDR albümünde Parker bestesi olmayan ama onunla ayrı sevdiğimiz "Embraceable You" da var. Gershwin kardeşler bestesi bu moody klasik Parker ile başka bir anlama ve yoruma bürünmüştü. Tümüyle solist karakterli bir yoruma sahip Parker versiyonunun bu albümde nasıl bir havası olacağını tahmin etmesi kolay değildi. Abene, bana doğaçlama gibi gelen arpejli bir intro tercih etmiş ama parçanın moody özelliğine dokunmamış. Riske girmeyerek diğer parçalardaki çift altoyu aynı anda çaldırmamış bu kez. Orkestranın derinlikli bölümünde tek alto çalımı devam ederken orkestranın trompeti arkadan mesafeli sesleniyor. Bu parçada altoyu ikiliden hangisi çalıyor bilmiyorum ama kim çalıyorsa kariyerinin en duygusal kayıtlarından birini yaptığını söyleyebilirim. Hem orkestra seslerinde, hem ara geçişlerde WDR'ın tek vücut olma hali solo kadar etkileyici, yaklaşık dokuz dakika uzunluğa değmiş doğrusu.

Albüm kapak görselindeki kırmızılı siyahlı Parker figür soyutlamasını sevdiğimi söyleyerek notlarımı ve Cumartesi öğleden sonrayı tamamlayayım. Gerçi ben dinlemeye devam ediyorum, size de öneririm.

Feridun Ertaşkan

Cazkolik.com / 19 Kasım 2022, Cumartesi

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN