Donald Byrd

Donaldson Toussaint L`Ouverture Byrd II Amerikalı caz ve RB trompetçisi. Daima bir caz sanatçısı olarak anılmakla birlikte funk ve soul tarzlarına da öncülük etmiş belki de yegâne bebop müzisyenidir. Clifford Brown sonrası dönemin en iyi hard bop trompetçilerinden biri olarak tanınmış ve berrak tonu, kusursuz artikülasyonu ve ustalıklı melodizmiyle sıkı bir stilist olarak isim yapmıştır. Byrd ayrıca grup lideri olarak Herbie Hancock`un erken dönem kariyeri üzerindeki etkisiyle bilinir.

Detroit, Michigan doğumlu olan Donald Byrd Cass Technical High School`a devam eder ve daha okulu bitirmeden Lionel Hampton`la birlikte performansa çıkar. ABD Hava Kuvvetleri`nde askerliğini yaparken bandoda çalar; daha sonra Wayne State University`den mezun olur ve Manhattan School of Music`te master yapar. Manhattan School`da okurken Art Blakey`s Jazz Messengers`da Clifford Brown`un yerini alır ve 1955 yılında Jackie McLean ve Mal Waldron`la kayda girer. 1956`da Jazz Messengers`tan ayrıldıktan sonra Max Roach`la bir araya gelir, ayrıca John Coltrane, Sonny Rollins, Thelonious Monk ve Red Garland gibi dönemin önemli isimleriyle birlikte çalar. 1957 yılında alto saksafoncu Gigi Gryce`la birlikte the Jazz Lab Quintet`i, 1958 yılındaysa bariton saksafoncu Pepper Adams`la birlikte ilk düzenli grubunu (quintet) kurar. 1961 yılına dek faaliyetini sürdüren bu grubun Half Note Cafe`de sergiledikleri sıkı performanslar canlı olarak kaydedilmiştir.

1958 yılındaki "Off to the Races" albümüyle Blue Note dönemini başlatan Donald Byrd`ün 1961 yapımı "Royal Flush" adlı çalışmasıysa Herbie Hancock`un aynı firmadaki ilk plağıdır. Hancock daha sonra 1962 yılında yine Byrd`ün başarılı çalışması "Free Form"daki icrası ve besteleriyle daha geniş kitlelere ulaşacaktır. Byrd`ün Hancock üzerindeki etkisini sanatçının kendi ağzından aktaralım: "O bana uluslararası çapta tanınmış bir grubun düzenli elemanı olma fırsatını tanımış ilk kişidir. Her zaman genç müzisyenleri destekleyip yüreklendirmiştir. Doğuştan bir eğitmendir, ki sanırım kanında var bu, ve gerçekten yaratıcılığın gelişimini desteklemek için çaba sarfetmiştir." Hancock ayrıca Miles Davis`in grubuna katılması yolundaki teklifini Byrd`ün ısrarıyla kabul ettiğini ifade etmiştir. Bir süre eğitimine Avrupa`da devem ederek efsanevi Fransız müzik eğitimcisi Nadia Boulanger`yle çalışan Donald Byrd, Haziran 1964`te Paris`te Eric Dolphy`yle sanatçının ölümünden sadece 2 hafta önce birlikte çalar. 1960`ların ortalarında eğitmenliğe odaklanma kararı alan sanatçı, caz ve caz tarihinin üniversite müfredat programında yer alması için sebatla çalışır; Rutgers, Hampton, New York ve Howard üniversitelerinde dersler verir. Bu arada albüm kayıtlarını da sürdüren Byrd, 1966-1967 yıllarında son hard bop çalışmalarını yaptıktan sonra o dönem ortaya çıkan siyahi bilinçlenme hareketinin de etkisiyle bir yandan Afrika müziğiyle, bir yandan da Miles Davis`in elektronik ve funk ritmleriyle yaptığı deneysel çalışmalarla ilgilenmeye başlar. 1969 yılında kaydettiği ve ilk olarak elektronik piyanoyu kullandığı "Fancy Free" albümünün sound`u Davis`in "In a Silent Way"ini andırmaktadır; buna karşın 1970 yılı çalışması "Electric Byrd" ise daha ziyade "Bitches Brew" tadındadır. Mizell Brothers`la kurduğu ortaklıktan sonra yaptığı ilk albüm olan Black Byrd (1973), uzun yıllar boyunca Blue Note`un en çok satan plağı ünvanını elde eder. Bundan sonra gelen "Street Lady", "Places and Spaces" ve "Stepping into Tomorrow" plakları da yüksek satış rakamlarına ulaşacak ve sonraki dönemlerde acid jazz sanatçılarının sample`ları için zengin bir kaynak teşkil edeceklerdir. Byrd`ün 1973 yılında kuruluşuna katkıda bulunduğu ve Howard Üniversitesi`ndeki müzik öğrencilerinden oluşan fusion grubu The Blackbyrds de "Happy Music" (No. 3 RB, No. 19 pop), "Walking In Rhythm" (No. 4 RB, No. 6 pop) ve "Rock Creek Park" gibi birkaç hit parça üretmiştir. Son albümü "Caricatures"ün ardından Blue Note ve the Mizell Brothers`la yollarını ayıran ve Elektra`yla anlaşan Donald Byrd, 1978-1983 yılları arasında yaptığı albümlerle ne yazık ki Blue Note`taki başarısına ulaşamayacaktır. 1982 yılında Columbia Teachers College`de doktorasını tamamlayan sanatçı, 1980`lerin ortalarında bozulan sağlığından ötürü birkaç yıl boyunca kayıt çalışması yapmamasına karşın eğitmenlik faaliyetlerini sürdürür. 1980`lerin sonları ve 1990`ların başlarındaysa hard bop tarzına dönüş yaparak Landmark adına birkaç albüm kaydeder. 1993 yılında rapçi Guru`nun Jazzmatazz projesinde yer alır; jazz-rap ve İngiltere`deki acid jazz revival hareketlerinin yükselişiyle birlikte 70`lerde yaptığı albümler yeniden popüler olur. Son albümü "Touchstone"u 2000 yılında Pepper Adams, Herbie Hancock, Teddy Charles ve Jimmy Cobb`dan oluşan bir quintet`le kaydeden Donald Byrd, 4 Şubat 2013`te 80 yaşında hayata veda eder.

Donald Byrd diskografisi: Lider olarak: Transition Records, Byrd Jazz (1955) - First Flight (Delmark) adıyla yeniden yayınlanmıştır. Byrd`s Eye View (1955), Byrd Blows on Beacon Hill (1956), The Transition Sessions (2002, derleme). Prestige Records: 2 Trumpets (1956) - with Art Farmer The Young Bloods, (1956) - with Phil Woods. Verve Records: At Newport (1957) - with Gigi Gryce Up with Donald Byrd (1964). Columbia Records: Jazz Lab (1957) - with Gigi Gryce Modern Jazz Perspective, (1957) - with Gigi Gryce and Jackie Paris. Blue Note Records: Off to the Races (1959), Byrd in Hand (1959), Fuego (1959), Byrd in Flight (1960), At the Half Note Cafe (1960), Chant (1961), The Cat Walk (1961), Royal Flush (1961), Free Form (1961), A New Perspective (1963), I`m Tryin` to Get Home (1964), Mustang (1966), Blackjack (1967), Slow Drag (1967), The Creeper (1967), Fancy Free (1969), Electric Byrd (1969–70), Kofi (1969), Ethiopian Knights (1971), Black Byrd (1973), Street Lady (1973), Stepping into Tomorrow (1974), Places and Spaces (1975), Caricatures (1976), Elektra Records: Thank You... for F.U.M.L. (Funking Up My Life) (1978), Donald Byrd And 125th Street, N.Y.C. (1979), Love Byrd (1981), Words, Sounds, Colors and Shapes (1983), Landmark Records, Harlem Blues (1987), Getting Down to Business (1989), A City Called Heaven (1991). Other Labels: Byrd`s Word (Savoy, 1955), Jazz Eyes (Regent, 1957) - with John Jenkins Live Au Chat Qui Peche (1958), Fresh Sound Jazz in Paris: Parisian Thoroughfare (1958), Gitanes Jazz in Paris: Byrd in Paris (1958), Gitanes Motor City Scene (1960), Bethlehem Out of This World (1961), (Warwick) Touchstone (2000) Pepper Adams, Herbie Hancock, Teddy Charles, Jimmy Cobb. Sideman olarak: 1955 Kenny Clarke - Bohemia After Dark, 1955 Cannonball Adderley - Discoveries, 1955 Oscar Pettiford - Another One, 1955 Hank Jones - Quartet-Quintet, 1955 Hank Jones - Bluebird, 1955 Ernie Wilkins - Top Brass, 1956 George Wallington - Jazz for the Carriage Trade, 1956 Jackie McLean - Lights Out!, 1956 Hank Mobley - The Jazz Message of Hank Mobley, 1956 Kenny Clarke - Klook`s Clique, 1956 Art Blakey - The Jazz Messengers, 1956 Art Blakey - Originally, 1956 Rita Reys - The Cool Voice of Rita Reys, 1956 Elmo Hope - Informal Jazz, 1956 Phil Woods - Pairing Off, 1956 Jackie McLean - 4, 5 and 6, 1956 Gene Ammons - Jammin` with Gene, 1956 Horace Silver - Silver`s Blue, 1956 Hank Mobley - Mobley`s Message, 1956 Hank Mobley - Jazz Message No. 2, 1956 Art Farmer - 2 Trumpets, 1956 Paul Chambers - Whims of Chambers, 1956 Phil Woods/Donald Byrd - The Young Bloods, 1956 Horace Silver - 6 Pieces of Silver, 1956 Hank Mobley - Hank Mobley Sextet, 1956 Doug Watkins - Watkins at Larg], 1956 Sonny Rollins - Sonny Rollins, Vol. 1, 1956 Kenny Burrell - All Night Long, 1957 Kenny Burrell - All Day Long, 1957 Gigi Gryce/Donald Byrd - Jazz Lab, 1957 Art Farmer/Donald Byrd/Idrees Sulieman - Three Trumpets, 1957 Lou Donaldson - Wailing with Lou, 1957 Jimmy Smith - A Date with Jimmy Smith Volume One, 1957 Art Taylor - Taylor`s Wailers, 1957 Gigi Gryce - Gigi Gryce and the Jazz Lab Quintet, 1957 George Wallington - The New York Scene, 1957 Various Artists - American Jazzmen Play Andre Hodeir`s Essais, 1957 Kenny Burrell/Jimmy Raney - 2 Guitars, 1957 Kenny Drew - This Is New (Riverside), 1957 Hank Mobley - Hank, 1957 Paul Chambers - Paul Chambers Quintet, 1957 The Gigi Gryce/Donald Byrd Jazz Lab - At Newport, 1957 Gigi Gryce/Donald Byrd - New Formulas from the Jazz Lab, 1957 Gigi Gryce/Donald Byrd - Modern Jazz Perspective, 1957 Sonny Clark - Sonny`s Crib, 1957 John Jenkins - Star Eyes, 1957 Oscar Pettiford - Winner`s Circle, 1957 George Wallington - Jazz at Hotchkiss, 1957 Red Garland - All Mornin` Long, 1957, Red Garland - Soul Junction, 1957 Red Garland - High Pressure, 1957 Lou Donaldson - Lou Takes Off, 1957 Art Blakey - Art Blakey Big Band (Bethlehem), 1958 John Coltrane - Lush Life - one track only, 1958 John Coltrane - The Believer - two tracks, 1958 John Coltrane - The Last Trane - two tracks, 1958 Johnny Griffin - Johnny Griffin Sextet, 1958 Pepper Adams - 10 to 4 at the 5 Spot (Riverside), 1958 John Coltrane - Black Pearls, 1958 Michel Legrand - Legrand Jazz, 1958 Dizzy Reece - Blues in Trinity, 1958 Art Blakey - Holiday for Skins, 1958 Jim Timmens - Gilbert and Sullivan Revisited, 1959 Mundell Lowe - TV Action Jazz!, 1959 Jackie McLean - Jackie`s Bag, 1959 Thelonious Monk - The Thelonious Monk Orchestra at Town Hall, 1959 Chris Connor - Ballads of the Sad Cafe, 1959 Sonny Clark - My Conception, 1959 Manny Albam/Teo Macero - Something New, Something Blue, 1959 Jackie McLean - Vertigo, 1959 Jackie McLean - New Soil, 1959 Walter Davis Jr. - Davis Cup, 1962 Duke Pearson - Hush!, 1963 Hank Mobley - No Room for Squares, 1963 Hank Mobley - Straight No Filter - released, 1986 1963 Hank Mobley - The Turnaround, 1963 Jimmy Heath - Swamp Seed, 1963 Herbie Hancock - My Point of View, 1964 Eric Dolphy - Naima, 1964 Eric Dolphy - Last Recordings / Unrealized Tapes, 1964 Dexter Gordon - One Flight Up, 1964 Cal Tjader - Soul Sauce, 1964 Solomon Ilori - African High Life, 1964 Duke Pearson - Wahoo!, 1965 Dexter Gordon - Ladybird, 1965 Wes Montgomery - Goin` Out of My Head, 1967 Stanley Turrentine - A Bluish Bag, 1967 Sam Rivers - Dimensions Extensions, 1967 Hank Mobley - Far Away Lands, 1977 Gene Harris - Tone Tantrum, 1978 Sonny Rollins - Don`t Stop the Carnival, 1993 Guru - Jazzmatazz, Vol. 1, 1994 Various - Stolen Moments: Red Hot + Cool, 1995 Guru - Guru`s Jazzmatazz, Vol. 2: The New Reality, 1995 Ahmad Jamal - Big Byrd: The Essence Part 2.

Arto Peştemalcıgil

Cazkolik.com / 09 Aralık 2012, Pazar

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN