Kömür treni cennete doğru yola çıktı

Kömür treni cennete doğru yola çıktı

Geçen kasım, 27. Akbank Caz Festivaline gelemeyeceği duyurulduğunda çok üzülmüştük, doğrusu, ilerleyen yaşına rağmen onu bir daha göremeyeceğimiz kaç kişinin aklına gelmişti bilmiyoruz ama 2013`de, Dünya Caz Günü İstanbul konserinde onu sahnede son kez canlı izleyecekmişiz demek ki. Cazda tüm bir Afrika yüzyılını adetâ özetleyen ölümsüz "Stimela" (The Coal Train) ile demek bize veda etmiş aslında büyük usta Hugh Masakela.

 

O akşam sahnede kısa ama büyük bir şova imza atmıştı. "Mozambik, Angola, Zimbabwe, Malawi, Botswana, Namibya, Lesoto, Swaziland ve tüm Güney Afrika hinterlandından gelen bir tren var. Bu tren, Johennesburg`un altın madenlerinde çalışan genç erkekleri, yaşlı adamları taşıyor. Dünyanın göbeğindeki derin delikler, o kudretli taş için kazıyorlar, deliyorlar." Hugh Masakela o akşam sahnede çuf çuf çuf diye olanca sesiyle kimbilir kaç bininci kez bağırdığında acaba kaçımız acaba o trenin altın madenlerinde ölmeye yatan insanları taşıdığını düşünmüştük.

 

Hugh Masakela veya Abdullah İbrahim gibi isimleri düşünürken bu insanların Afrika cazı için Louis Armstrong, Duke Ellington demek olduğunu unutmamalı. İlginçtir, Güney Afrika cazıyla ilgili bir ay kadar önce bir yazı yayınlamıştık (okumak için tıklayın). Sadece iki caz grubundan çıkan kurucu babalar kadrosu kısa zamanda kendi ülkelerinde maruz kaldıkları resmi ırkçılık yüzünden altmışlı yılların başlarında birer birer yurtdışına kaçmak zorunda kalmışlardı. Bu isimlerin çoğu politik insanlar bile değildi ama Güney Afrika`nın aparteid rejimi tüm bu yaratıcı, yetenekli insanların kendi ülkelerinde soluk alıp vermelerine izin vermedi.

 

Hugh Masakela`nın 78 yaşında prostat kanserinden öldüğü duyuruldu. Genç, siyah ve çaresiz insanların ellerinde sadece müzikleri vardı ve onlar da müzikle kendilerini hem mücadele etmeye hem hayatta kalmaya adadılar. Başta Masakela olmak üzere Güney Afrika`nın ırkçı yönetimi döneminde işlenen büyük ölçekli suçları dünyaya duyurma konusunda önemli bir misyon üstlendiler. Masakela, trompetçi olmanın yanısıra iyi bir söz yazarı ve vokalistti. Johannesburg`da dünyaya geldiğinde büyük Amerikan ikonları Armstrong ve Ellington gibi isimlerin müzikleriyle dolu, Amerikan cazını kendi yerel kwela gibi dans müzikleriyle bezeyen biri olarak yetişti. Anglikan papazı ve aktivist Trevor Hudleston tarafından kendi yolunu bulması için özellikle cesaretlendirildi. Tıpkı Masakela gibi, Abdullah İbrahim, Jonas Gwangwa, Kippie Moeketsi gibi bir kurucu caz nesli yetişiyordu, tüm amaçları cazla yaşamaktı, ellili yıllarda nisbeten amaçlarına ulaştılar, The Jazz Epistles gibi öncü topluluklar bu dönem kuruldu ama 1960 yılındaki Sharpeville katliamı sonrası herşey değişmeye başlamıştı. Ya tutuklanacaklar ve hayatları hapishanede geçecekti ya da yurtdışına gideceklerdi. Çoğu başta Avrupa dünyaya dağıldı. Masakela New York`a göç edenler arasındaydı. Manhattan Music School`da burs kazandı. Harry Belafonte gibi tüm dünyada tanınan ve aynı zamanda aktivist olan insanların himayesinde uluslararası kariyer başlangıcı yaptı. Müzikleri, besteleri hem caz hem popüler müzik çevrelerinde ilgi görüyordu. Ticari başarı elde ettiği "Grazin` in the Grass" gibi çalışmaları oldu.

 

Masakela Amerika`da belki ilgi görüyordu ama özel hayatında mesela Miriam Makeba gibi büyük bir Güney Afrikalı starla evliliğini yürütemedi. Amerikan karşı kültür sembolü kimi isimlerle yakınlığı FBI`ın ilgisini çekmiş, takibe alınmıştı. Güney Afrika`ya karşı içinde dinmeyen bir öfke vardı. Seksenlerde Afro electro funk tarzında kimi müziklere imza attı. Doksanlarda Mandela`nın Güney Afrika`sına adeta koşarak döndü. Bir nevi rehber, öğretmen gibi fonksiyonlar üstlendi. Amerikalı piyanist Larry Willis ile Avrupa`ya turnelere çıktı. 2013 yılında Londra Caz Festivali`nde büyük bir gösteriye imza attı.

 

Hugh Masakela hayatı boyunca kendini ülkesine karşı hep sorumlu hissetti. Bulduğu ilk fırsatta geri dönerek görevler üstlenmesi bunu ispatlıyor. İçinde yetiştiği topluma karşı elinden geleni yapmak istediğini söylüyordu. Sözüne sadık kaldığını ispatladı.

 

Cazkolik.com / 23 Ocak 2018, Salı

 

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN


Cazkolik.com

  • Instagram
  • Email

Yorum Yazın

Siz de yorum yazarak programcımıza fikirlerini bildirin. Yorumlar yönetici onayından sonra sitede yayınlanmaktadır. *.