McCoy Tyner

"Annem bana bir seçme şansı vererek `şarkıcılık dersi mi almak istersin yoksa piyano mu?` diye sordu. Piyanoyu seçtiğim için mutluyum." 11 Aralık 1938 Philadelphia doğumlu Alfred McCoy Tyner 13 yaşında adım attığı ve 2 yıl içinde hayatının odak noktası haline gelecek müzik kariyerinin başlangıcını bu sözlerle anlatır. Kısa sürede 1950`lerin başlarındaki verimli caz ve RB sahnesinin parçası olan Tyner`in ilk etkilendiği isimlerden biri, aynı zamanda Philadelphia`dan komşusu olan Bud Powell`dir. 17 yaşında Ahmadiyya Müslüman Cemaati vasıtasıyle İslam dinini seçerek Sulieman Saud adını alan Tyner, 1960 yılında Benny Golson tarafından Benny Golson-Art Farmer Jazztet`in ilk piyanisti olarak seçilir. Jazztet`ten ayrıldıktan sonraysa, ki bu ilk önemli işi sadece 6 ay sürmüştür, Steve Kuhn`un yerine John Coltrane`in grubuna katılır. Klasik Coltrane albümü "My Favorite Things"le (1960) başlayan bu birliktelik 1965 yılına dek sürecek ve basta Jimmy Garrison ve davulda Elvin Jones`tan oluşan bu klasik dörtlü caz tarihinin çığır açan grupları arasında yer alacaktır. O dönem Coltrane`e ilham verecek derecede güçlü ve geniş ufuklu stile sahip piyanistlerin sayısı pek fazla değildir, ancak Tyner yenilikçi saksafoncunun gölgesinde kalmamayı başarmıştır. 1961-1965 yılları arasında grupla birlikte neredeyse durmaksızın turnelere çıkan McCoy Tyner, Coltrane`in Impulse! adına kaydettiği ve her biri birer caz klasiği olan "Live at the Village Vanguard," "Ballads," "Live at Birdland," "Crescent," "A Love Supreme," ve "The John Coltrane Quartet Plays" albümlerinde yer alır. Yine aynı dönemde kendi adına da oldukça etkileyici albümler kaydeden ve 60`ların ses getiren birçok Blue Note kaydında sideman olarak çalan sanatçı, Coltrane`in müziğinin çok daha atonal ve serbest hale gelmesiyle birlikte 1965 yılında gruptan ayrılacaktır. Bu dönemde Coltrane grubunu perküsyoncularla genişleterek müziğin kontrolünü tamamıyle eline almıştır ve Tyner`in gidilen bu farklı yönle ilgili düşünceleri pek olumlu değildir: "O müziğe herhangi bir katkıda bulunmuyordum... Bütün duyduğum bir sürü gürültüydü. O müzikle ilgili herhangi bir duyguya sahip değildim ve ben herhangi birşey hissetmeden çalamam." Coltrane`den ayrıldıktan sonra bir süre bocalayan ve hatta Ike ve Tina Turner`in sideman`i olarak çalışan McCoy Tyner, 1967-1970 yılları arasında Blu Note adına aralarında "The Real McCoy" (1967), "Tender Moments" (1967), "Time for Tyner" (1968), "Expansions" (1968) ve "Extensions"un (1970) da yer aldığı güçlü post-bop albümler kaydeder. 1972 yılında Milestone şirketiyle anlaştıktan sonraysa "Sahara" (1972), "Enlightenment" (1973), ve "Fly with the Wind" (1976) gibi etkileyici çalışmalara imza atacaktır. Aslında Tyner`in Blue Note ve Milestone müziğinin çıkış noktası Afrika ve Doğu Asya unsurlarıyla tahkim edilmiş Coltrane Quartet müziğidir, ki örneğin Grammy adayı "Sahara"da sanatçı piyano, flüt ve perküsyona ilaveten koto çalmaktadır. 1975 yılı yapımı "Trident" albümündeyse piyanonun yanısıra cazda ender duyulan harpsichord ve celeste`yi denemiştir. 1980`lerden itibaren ara ara big band eşliğinde performans ve kayıt çalışmaları yapmakla birlikte esasen piyano trio formatına odaklanan Tyner, basta Avery Sharpe ve davulda önce Louis Hayes, daha sonra da Aaron Scott`tan oluşan üçlüsüyle 1990`ları da kapsayan bir çalışma maratonuna girmiş, arada yine Blue Note adına Revelations (1988) ve Soliloquy (1991) gibi solo albümler de kaydetmiştir. 1998 yılında TelArc`la anlaşan sanatçı, bu firmayla da "Jazz Roots: McCoy Tyner Honors Jazz Piano Legends of the 20th Century" (2000) ve "Illuminations" (2004) gibi önemli çalışmalara imza atmıştır. 2007 yılında Blue Note`un bir yan kuruluşu olarak McCoy Tyner Music firmasını kuran Tyner`in kendi şirketinden çıkardığı ilk albüm, 2006`nın yılbaşı akşamı canlı olarak ve Joe Lovano, Christian McBride, ve Jeff "Tain" Watts`tan oluşan bir grup eşliğinde kaydedilen "Quartets" adlı çalışmadır. 2008 yılında saksafonda Gary Bartz, basta Gerald Cannon ve davulda Eric Kamau Gravatt`tan oluşan dörtlüsüyle turneye çıkan McCoy Tyner, günümüzde de bu quartet`in değişik formasyonlarıyla ara ara bozulan sağlığının elverdiği ölçüde dünyayı turlamayı sürdürmektedir. Sanatçının son dönem gruplarında yer alan müzisyenlerden birinin 60`larda birlikte çalıştığı John Coltrane`in oğlu Ravi Coltrane olması burada bahsedilmesi gereken ilginç bir nottur. McCoy Tyner 2008 yılında Grammy Foundation tarafından Presidential Merit Award`la ödüllendirilmiştir.

McCoy Tyner diskografisi: Lider olarak: Inception 1962 Impulse!, Nights of Ballads Blues 1963 Impulse! Today and Tomorrow 1963 Impulse!, Live at Newport 1964 Impulse!, Reaching Fourth 1962 Impulse!, McCoy Tyner Plays Ellington 1964 Impulse!, The Real McCoy 1967 Blue Note, Tender Moments 1967 Blue Note, Time for Tyner 1968 Blue Note, Expansions 1968 Blue Note, Cosmos 1968–1970 Blue Note, Extensions 1970 Blue Note, Asante 1970 Blue Note, Sahara 1972 Milestone, Song for My Lady 1972 Milestone, Echoes of a Friend 1972 Milestone, Song of the New World 1973 Milestone, Enlightenment 1973 Milestone, Sama Layuca 1974 Milestone, Atlantis 1974 Milestone, Trident 1975 Milestone, Fly with the Wind 1976 Milestone, Focal Point 1976 Milestone, Supertrios 1977 Milestone, Inner Voices 1977 Milestone, The Greeting 1978 Milestone, Passion Dance 1978 Milestone, Counterpoints 1978 Milestone, Together 1978 Milestone, Horizon 1979 Milestone, Quartets 4 X 4 1980 Milestone, 13th House 1981 Milestone, La Leyenda de La Hora 1981 Columbia, Looking Out 1982 Columbia, Love Peace (with Elvin Jones also released as Reunited) 1982 Trio (Japan), Dimensions 1984 Elektra, It`s About Time (with Jackie McLean) 1985 Blue Note, Just Feelin` 1985 Palo Alto, Double Trios 1986 Denon, Major Changes (with Frank Morgan) 1985 Blue Note, Bon Voyage 1987 Timeless, Blues for Coltrane 1987 Impulse!, Live at the Musicians Exchange Cafe (also released as What`s New?, The Real McCoy, and Hip Toe) 1987 Who`s Who in Jazz, Revelations 1988 Blue Note, Uptown/Downtown 1988 Milestone, Live at Sweet Basil 1989 King Things Aint What They Used to Be 1989 Blue Note, Round Midnight (with George Benson) 1989 Jazz Door One on One (with Stephane Grappelli) 1990 Milestone, Blue Bossa 1991 LRC, Autumn Mood 1991 Laserlight, Soliloquy 1991 Blue Note, Remembering John 1991 Enja, New York Reunion 1991 Chesky 44th Street Suite 1991 Red Baron, Key of Soul 1991 Sweet Basil, Solar: Live at Sweet Basil 1991 Sweet Basil, In New York (with Steve Grossman) 1991 Dreyfus, Live in Warsaw (also released as Warsaw Concert 1991, At the Warsaw Jamboree and Beautiful Love) 1991 Who`s Who in Jazz, The Turning Point 1991 Birdology,Journey 1993 Birdology, Manhattan Moods (with Bobby Hutcherson) 1993 Blue Note, Prelude and Sonata 1994 Milestone, Infinity 1995 Impulse!, What the World Needs Now 1997 Impulse!, McCoy Tyner Plays John Coltrane 1997 Impulse!, McCoy Tyner and the Latin All-Stars 1999 Telarc, McCoy Tyner with Stanley Clarke and Al Foster 2000 Telarc, Land of Giants 2003 Telarc, Illuminations 2004 Telarc, Quartet 2007 McCoy Tyner Music, Guitars 2008 McCoy Tyner Music, Solo: Live from San Francisco 2009 McCoy Tyner Music. Derleme albümler: Afro Blue - 2007 - Telarc The Best of the McCoy Tyner Big Band - MilestoneThe Best of McCoy Tyner - Blue Note. Sideman olarak: Curtis Fuller ile, Imagination (Savoy, 1959) Images of Curtis Fuller (Savoy, 1960), Art Farmer ve Benny Golson ile, Meet the Jazztet (Argo, 1960), Freddie Hubbard ile, Open Sesame (1960) Goin` Up (1960) Ready for Freddie (1961) Blue Spirits (1964), Julian Priester ile, Spiritsville (Jazzland, 1960), John Coltrane ile, Like Sonny (Tracks with Tyner rec. 1960) Coltrane`s Sound (1960, released 1964) Coltrane Jazz (only on “Village Blues”) (1961) My Favorite Things (1961) Olé Coltrane (1962) Coltrane Plays the Blues (1962) The Coltrane Legacy (Atlantic compilation of outtakes, 1970) Africa/Brass (1961) Live! at the Village Vanguard (1961) Coltrane (1962) Ballads (1963) John Coltrane and Johnny Hartman (1963) Impressions (1963) Live at Birdland (1963) Crescent (1964) A Love Supreme (1964) To the Beat of a Different Drum (1965) The John Coltrane Quartet Plays (1965) Ascension (1965) New Thing at Newport (1965) Kulu Sé Mama (1965) Meditations (1965) Om (1965) Gleanings (1965) Transition (1970) Sun Ship (1971) First Meditations (1977) Living Space (1998), Joe Henderson ile, Page One (1963) In `N Out (1964) Inner Urge (1964), Art Blakey ile, A Jazz Message (1964), Wayne Shorter ile, Night Dreamer (1964) JuJu (1964) The Soothsayer (1965), Grant Green ile, Matador (1964) Solid (1964), J.J. Johnson le, Proof Positive (1964) (appears on only 1 track), Lee Morgan ile, Tom Cat (1964) Delightfulee (1966), Stanley Turrentine ile, Mr. Natural (1964) Rough `n` Tumble (1966) Easy Walker (1966) The Spoiler (1966) A Bluish Bag (1967) The Return of the Prodigal Son (1967), Milt Jackson ile, In a New Setting (Limelight, 1964), Spanish Fly (1964), Hank Mobley ile, A Caddy for Daddy (1965) A Slice of the Top (1966) Straight No Filter (1966), Sonny Stitt ile, Loose Walk (1966), Donald Byrd ile, Mustang! (1966), Bobby Hutcherson ile, Stick-Up! (1966) Solo / Quartet (1982), Lou Donaldson ile, Lush Life (1967), Blue Mitchell ile, Heads Up (1968), Sonny Rollins, Ron Carter, ve Al Foster ile, Milestone Jazzstars in Concert (1978), John Blake, Jr. ile, Maiden Dance (1983), Woody Shaw, Jackie McLean, Cecil McBee, ve Jack DeJohnette ile, One Night with Blue Note Preserved Volume Two (1985), George Benson ile, Tenderly (1989), Avery Sharpe ile, Unspoken Words (1989), David Murray ile, Special Quartet (1990) Bill Evans: A Tribute, 1982, Palo Alto.

Arto Peştemalcıgil

Cazkolik.com / 11 Aralık 2012, Salı

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN