Bireli Lagrene

4 Eylül 1966 doğumlu Fransız gitarist ve basçı. 1980`lerde Django Reinhardt etkisindeki gitar stiliyle tanındı, aynı zamanda elektro gitarda bir `jazz fusion` virtüözü olarak isim yaptı. 1980`de "Routes to Django: Live" albümü piyasaya çıktığında 13 yaşında olan Lagrene, eleştirmenler tarafından Django Reinhardt`ın ardılı olarak övüldü; sonraki yıllarda da Reinhardt`ın stilini taklit etmeyi sürdüren sanatçı "Swing `81" albümünde ustasının efsanevi "Nuages" ve "Djangology" parçalarını kaydetti. Ancak zamanla bu rolün kendisini sınırladığını hissetti. Lagrene`e kulak verelim: "Çocukken plaklarını tekrar tekrar dinlerdim, ta ki onun gibi çalana kadar. Ancak daha sonra anladım ki bu büyük gitariste saygı duymak onu taklit etmekten çok daha değerliymiş..."

Fransa`nın Alsace bölgesinde geleneksel bir Çingene komününde doğan Biréli Lagrene 4 yaşında gitar çalmaya başladı. "Babam büyük bir Django Reinhardt ve Stéphane Grappelli hayranıydı ve Hot Club de France müziğine bayılırdı. O da bir gitaristti ve bu müzikle büyümüştü, dolayısıyle bizim -benim ve kardeşimin- de gitarist olup Django Reinhardt`ın müziğini çalmamızı istiyordu." 7 yaşında caz çalmaya başlayan Lagrene, Reinhardt`ın stiline yoğunlaştı. "9 yaşına geldiğimde gitar çalabildiğimin ya da müzisyen olduğumun farkında bile değildim. Benim için yemek yemek kadar basit bir işti. Daha sonra gamları vs öğrenmek için bir gitar öğretmeniyle bir araya geldim, ancak bana zaten herşeyi bildiğimi söyledi ve yarım saat sonra çekti gitti." 1978 yılında Strasbourg`daki bir festivalde elde ettiği derece ve nihayetinde televizyondan yayınlanan bir çingene festivalindeki performansıyla dikkatleri çekti. Onlu yaşlarının sonlarında Wes Montgomery ve Jimi Hendrix gibi gitaristleri dinleyip özümseyen Lagrene`in müzikal zevkleri gelişmeye başladı; artık elektro gitar da çalmaya başlamıştı. 1984 yılında, daha kariyerinin başındayken New York`un Fat Tuesdays kulübünde bir Django Reinhardt Tribute konserine katıldı. The New York Times`dan John S. Wilson performansın ardından şöyle yazıyordu: "Mr. Lagrene kayda değer bir taklitten fazlası olduğunu gösterdi, özellikle de orijinal emprovizasyonlarında Reinhardt tarzına kendine ait renkleri katarken..." Amerika`da olduğu sırada Stéphane Grappelli, Benny Goodman ve Benny Carter gibi uluslararası caz sahnesinin saygın isimleriyle bir araya gelen Lagrene, yine 1984`te New York`ta Larry Coryell`le tanıştı ve daha sonra da ünlü basçı Jaco Pastorius`la tanıştırıldı. İkili birlikte Avrupa`yı dolaştılar ve Pastorius`la olan birlikteliği sanatçının müzikal yönden bağımsızlığını kazanmasına büyük katkı sağladı. Lagrene`in birlikte çalıştığı bir diğer gitarist de Al Di Meola`ydı. 1997 yılında New York`un ünlü Blue Note kulübünde Larry Coryell ve Billy Cobham`la birlikte sahne alan Biréli Lagrene, 2001 yılındaysa geleneksel stiline ve Reinhardt`a geri dönerek "Gipsy Project" ve "Gipsy Project and Friends" (2002) albümlerini kaydetti. "Gipsy Project" albüm notlarında Rick Anderson şöyle yazıyordu: "Bu albüm orijinal Reinhardt plaklarının makul bir yedeği olarak değil de onların önemli bir tamamlayıcısı olarak görülmelidir." Caz eleştirmeni Gary Giddins ise albümü, "heyecan verici...Lagrene`in yıllardan beri yaptığı en iyi iş" sözleriyle övdü. "Gipsy Project and Friends" çalışmasındaysa sanatçıya her zamanki grup elemanları Diego Imbert (double bas) ve Hono Winterstein`in (ritm gitar) yanısıra kemancı Florin Niculescu, Henri Salvador ve Thomas Dutronc (efsanevi Fransız pop çifti Françoise Hardy ve Jacques Dutronc`un oğlu) eşlik ettiler. Özellikle Niculescu`nun Lagrene`le uyumu Grappelli-Django ikilisini hatırlatır nitelikteydi. Konser, festival ve kayıt çalışmalarını gerek kendi ülkesinden, gerekse uluslararası müzisyenler eşliğinde günümüzde de sürdüren Biréli Lagrene`in son albümü 2012 yılında piyasaya çıkan "Mouvements" CD`sidir.

Biréli Lagrene diskografisi: 1980 Routes To Django - live At The Krokodil (jazzpoint), 1981 Biréli Swing `81, 1981 Down in Town, 1982 Fifteen (Antilles), 1983 Down In Town, 1984 Live at the Canergie Hall relica, 1985 Live with Vic Juris Inakustik, 1985 A tribute to Django Reinhardt (Live at the Carnegie Hall Freiburg Jazz Festival) 2 cd 1986 Stuttgart Aria 1986 Heavy`n Jazz (Jaco Pastorius), 1986 Special Guests (Larry Coryell, Miroslav Vitous), 1987 Inferno, 1988 Foreign Affairs, 1989 Highlights, 1990 Acoustic Moments, 1992 Standards Capitol, 1994 Live in Marciac, 1994 The Music of Django Reinhardt IMPORT Bob Wilber Randy Sandke Mike Peters Bireli Lagrene, 1995 My favorite Django, 1998 The One And Only, together with Jimmy Rosenberg and Angelo Debarre (Hot Club Records), 1998 Mike Reinhardt Choukar, 1998 Blue Eyes, 1999 Duet, together with Sylvain Luc, 2000 A Tribute to Django Reinhardt: at the Carnegie H. and the Freiburg Jazz Fest. reedition, 2000 Frontpage with Dennis Chambers, Dominique Di Piazza, 2001 Gipsy Project, 2002 Gipsy Project Friends, 2004 Move 2004 Bireli Lagrene Friends Live Jazz à Vienne (DVD).

Biréli Lagrene filmografisi: 2004 Live Jazz À Vienne (Dreyfus), 2005 Django: A Jazz Tribute, 2006 Live in Paris (Dreyfus), 2009 Monaco Dreyfus Night (Dreyfus).

Arto Peştemalcıgil

Cazkolik.com / 04 Eylül 2012, Salı

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN