Wayne Shorter gibi büyük cazcılar son yıllarda bizim için daha kolay erişilebilir müzisyenler oldu. Bunun sebebi, internetin yarattığı değişim sayesinde dünyanın giderek küçülmesi olduğu kadar, şehir olarak İstanbul`un görünürlüğünün artması da diyebiliriz. En son geçen yaz İstanbul Caz Festivali konseri harici aynı dörtlüsüyle üç yıl önce izlediğimiz Wayne Shorter Quartet`i yeniden izleyecek olmak bizim için kaçırılmayacak bir şans. Shorter`ın aşağıda Cazkolik'e verdiği röportajda söylediği "Müzik adına daha az, insanlık adına daha çok şey kattı bu değişim bize" sözünün kavramsal karşılıklarını konserde arayacağız ama önce gelin Wayne Shorter ile röportajımızı okuyalım.

Feridun Ertaşkan

Wayne Shorter: Bana hayat nedir diye soracak olursanız, 'hayat, daha insancıl olabilme yolunda kat edilen evrelerdir' diye yanıtlarım. Daha fazla 'insan' olabilmek büyük bir mücadeledir aslında

Feridun Ertaşkan: Bay Shorter, daha yeni, geçen yaz İstanbul Caz Festivali, Miles Davis Tribute konserinde buradaydınız ve konser sonrası aklımda mutlaka size sormak istediğim bir soruyu sorarak başlamak istiyorum. Herbie Hancock ve Marcus Miller ile o gece bizimi için olağaüstüydü, günlerce konuşuldu, sizin açınızdan konser nasıldı, öğrenme fırsatımız olmamıştı, şimdi sorsam?

Wayne Shorter: Benim için mükemmel bir konserdi. Miles Davis‘in onuruna böyle bir çalışmada yer aldığım için çok mutluyum. Bir bütün olarak birlikte çalışmak çok güzeldi. Bu birliktelik sadece müzikal bir birliktelik değildi. Bir bütün olabilmek açısından önemliydi.

Cazkolik: Çok teşekkürler... Gelelim 18 Ekim konserinize, Danilo Perez, John Patitucci ve Brian Blade ile beraber oluşturduğunuz son grubunuzla -ki on yılı aşan bir beraberliğe dönüştü artık- üç yıl önce yine bir İstanbul konserinde izlemiş hayran kalmıştık, aradan üç yıl geçti yine aynı dörtlüyle sahnedesiniz, bu zaman zarfında müziğinizde değişen neler oldu?

Wayne Shorter: Bizler halen değişiyoruz... Dünya değişiyor... Materyaller değişiyor... O zamandan bu zamana çok şey aynı değil. Müzik de öyle...Yarın bilinmiyor, diğer bir gün ise ne olacağı hiç bilinmiyor. Müziğin yapısı da değişiyor.

Cazkolik: "Footprints Live!" ve “Beyond the Sound Barrier” iki canlı konser albümünüz. Bu ekiple yeni bir albüm düşünüyor musunuz? Canlı veya stüdyo albümü olarak?

Wayne Shorter: Evet, gelecekte birlikte yapacağımız bir canlı bir albüm düşüncemiz daha var.

Cazkolik: Siz ve dörtlünün diğer üyeleri (Perez, Pattitucci ve Blade) bir araya nasıl geldiniz? Aklınızda quartet kurma fikri mi vardı?

Wayne Shorter: Genellikle telefonla görüşüyorduk, bir araya bu şekilde geldik. Danilo (Perez) ile Washington DC`de Thelonious Monk Institute’de görüştük. Piyano yarışmasında jüri üyesiydi. Herbie Hancock da yan koltukta oturuyordu. Ardından, farklı bir tarzı olduğunu duyduğum Brian Blade ile görüştüm. John Pattitucci’yi uzun zamandır tanıyordum. Hep beraber telefonda konuştuk ve onlara birlikte çalışmak konusunda neler hissediyorsunuz diye sordum, grup bu şekilde bir araya geldi.

Cazkolik: Bu çok merak ettiğim bir soruydu, teşekkürler. Peki, (Perez, Pattitucci ve Blade ve tabii siz) devamlı değişik gruplar ve değişik projelerde çalıyorsunuz. Ne kadar sıklıkla bir araya gelebiliyorsunuz?

Wayne Shorter: Bu sene üç kez bir araya gelebildik, yılda iki veya üç defa bir araya gelebiliyoruz. Hepimizin kendi çalışmaları var. Çok fazla buluşamıyoruz ama bir araya gelince ise gerçekten değerli çalışmalar ortaya çıkıyor.

Cazkolik: Bu grupla son İstanbul konserini hatırlıyorum, müziğiniz bizleri ruhanî bir yolculuğa sürüklemişti, bu tanımlamaya katılır mısınız?

Wayne Shorter: Bu yolculuk bazen protest olur, bazen umulmayanı birleştirerek hayata taşır. Bize genellikle ne çalacaksınız diye sorduklarında, bilmiyoruz diye yanıt veriyoruz. Fakat biz bir araya geldiğimizde bilinmeyene doğru yol alıyoruz. Hata olarak algıladığımız bir durum yok. Tesadüflerin bir araya getirdiği bir yolculuk bu. Sizin gibi düşünmeyen bir yabancı ile bir araya geldiğinizde ne yaparsınız; kuralları yıkmak, ortak noktaları kucaklamak... Hayattaki farklılıklar belli bir temele ait değiller ve bu çalışmamızın içerisinde ön yargılara asla yer yok. İnsanlık bizim temamız. İnsanların bir araya geldiği anda konu yapaylık. Kısaca bu şekilde not olarak ekleyebilirim.

Cazkolik: Peki, grup olarak 10 yıl önceye göre müziğiniz ne yönde ilerledi?

Wayne Shorter: Müziğin değişimini şöyle anlatabilirim. İnsanlar bizi duyduklarında şunu hissetmeleri müziğimizi tanımlar diyorum: Müzik adına daha az, insanlık adına daha çok şey kattı bu değişim bize. Müziğin tekniği, enstrümanların tekniği vesaire gibi konulardan daha çok insanlık adına olumlu katkılar yapmayı daha önemsiyoruz. Müzik hakkında yapılan olumsuz yorumlar zamanla bir salgın haline gelebiliyor ve sanatçılar bazen kendilerini gizlemek durumunda kalabiliyor. Bu durumdan uzak kalmaya çalıştık. Yapmak istediğimiz müzik müzisyen bir insanın potansiyeli kadar herhangi bir insanı da yansıtıyor. Yaşam sanatının inceliklerini ortaya koymaya çabalıyoruz. Bana hayat nedir diye soracak olursanız, bana göre hayat daha insancıl olabilmenin yolunda kat edilen evrelerdir diye yanıtlarım. Daha fazla “insan” olabilmek büyük bir mücadele aslında.

Cazkolik: Müziği de kapsayan çok daha geniş bir anlamdan söz ediyorsunuz ama sonuçta müzikle birlikte varılan bir yol bu. Peki biraz daha farklı bir soru sormak istiyorum; bir çok yeni ve genç müzisyenin ortaya çıktığını görüyoruz. Bu genç müzisyenlerden dinledikleriniz var mı?

Wayne Shorter: Bu gençlerin isimlerini bilmiyorum ama ben seyahatlerim boyunca pek çok isimsiz genç yetenek dinliyorum. Ve sahip olduğum ipad üzerinden seyahatlerim boyunca pek çok isim dinliyorum. Afrika, Hindistan, Almanya, Türkiye, Güney Amerika nereye gidersem gideyim pek çok yapay kuralları müzik adına kırabilen isimler dinliyorum. Bu konuda oldukça samimi, saygı duyulası çalışmalar dinliyorum.

Cazkolik: Tekrar bir başka farklı bir soruya geçmek istiyorum, uzun yıllar saksafon ailesinden farklı enstrümanları çalan bir müzisyen olarak, sizden önceki neslin büyük isimleri olan Coleman Hawkins, Lester Young gibi efsane isimlerle nasıl bir ilişkiniz vardı?

Wayne Shorter: Coleman Hawkins ve Lester Young ikisiyle de görüştüm, konuştum. Yıllar boyu pek çok kişiyle görüştüm. Onlarla konuştuğumuz şey enstrümanların teknik durumları üzerineydi. Coleman Hawkins bana "Wayne neden saksofonunu altın kaplama yapmıyorsun" diye sorardı. "Bu şekilde sesi daha güçlü ve diri olarak yansıtabilirsin" diyordu. Lester ile de hayat üzerinde daha çok görüşmelerimiz olurdu. Her insanın iskelet anatomisi farklıdır, kemik yapıları ve ölçüleri de farklıdır ve bu durum sizin müzikal performansınızı da etkiler.

Cazkolik: Bu son söylediğiniz detayı hiç düşünmemiştim doğrusu. Bay Shorter, son sorumuza geldik, size şimdiden teşekkürlerimi ve hayranlığımı baştan belirtmek istiyorum ve ekliyorum, sizden kısa bir süre sonra yine bu sahnede (Cemal Reşit Rey) gitarın büyük ustası Pat Metheny’yi İstanbul’da dinleyeceğiz. Onun hakkında bize bir kaç cümle söylemek ister misiniz?

Wayne Shorter: Pat başarılı bir müzisyen ve önde gelen isimlerden biri. Ticari bir kaygısı bulunmuyor. Müzik yapmak isteyen ve bunun üzerine çalışan birisi ve bende onun müziğini dinlemeyi çok isterim. Onun parayla pulla işi olmaz, müzik yapmak tek isteğidir.

Cazkolik: Bay Shorter bize ayırdığınız bu özel vakit için çok teşekkür ederiz. Sizi ve arkadaşlarınızı yeniden İstanbul’da görmekten, dinlemekten büyük mutluluk duyacağız.

Wayne Shorter: Çok teşekkürler, bu güzel sohbet için ben de size teşekkür ederim.

Feridun Ertaşkan

Cazkolik.com / 11 Ekim 2011, Salı

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN