Fotoğraf Mammal Hands'in 2017 yılında İstanbul konserinde arkadaşımız Sedal Antay tarafından çekilmiştir.

Büyük kent stresine karşı Mammal Hands'in 'her şey yolunda merak etme diyen' müziği

Öyle mi gerçekten?

Bu soru burda dursun.

Gondwana plâk şirketinin kurucusu, kendisi de müzisyen olan, Lenin'i andıran kasketiyle görmeye alıştığımız, gömleği Mao gibi en üstten ilikli Matthew Halsall'ın kurduğu şirkete yıllar önce kazandırdığı Mammal Hands grubu müzisyenlerinin ortak yönü meditatif döngülü pasajlar, ritmik dürtü ve pastoral melodilerdir.

Piyanistin başı dönmüyor mu?

Grubun iki sene önce çıkardığı "Gift from the Trees" albümü "The Spinner" isimli müzikle başlıyor. Piyano toplam üç, bilemedin dört notadan oluşan döngüsünü dakikalarca ısrarlı şekilde tetikler gibi süründürüyor. Dinleyicinin başı dönüyor ama parça doğrusu harika bir his yaratıyor ve derken pat diye, düşen taş misali ses bir anda kesiliyor.

Bu İngiliz üçlünün basçısız kadrosunda piyanist Nick Smart'ın döngülü minimal piyano tek düzeliğini üstlendiği anlamına geliyor, kardeşi Jordan ise piyano üzerine uzun ve durgun saksafon melodilerini ince ince işliyor. Davulda Rob Turner ise ikili arasındaki tempoyu dağıtan denge rolünde.

Mammal Hands'i yıllar önce İstanbul'da izlemiş ve izlenimlerimi de yazmıştım; "Mammal Hands klasik piyanolu trio değil. Tersine, az rastlanır manada piyanonun ritmik sürekliliği, saksofonun duyguyu, davulunsa basıncı üstlendiği bir üçlü. Hele, klasik swing triolarıyla arasında fersah mesafe var. Bizler, Keith Jarrett, daha yenisinden Brad Mehldau trio müziklerine alışkın iken bu yapısal farklılık başlı başına bir yazı konusu olabilir. Üçgenin ayaklarını değiştiren bir form ama gördüğüm kadarıyla iyi iş yapan, izleyicinin kabullendiği üstelik sevdiği bir trio formu olmuş. Konserden grup da memnun kaldı ve bunu sözleriyle belli ettiler, dinleyiciden sağlam alkış ve bağırış-çığırış bunun ispatı".

Firmanın kurucusu Halsall'ın spiritüel caza özel merakı mı var bilmiyorum ama favori duygularından olduğu kesin. Mammal Hands'in grup olarak folk müziğine ilgisi sanki enstrümanların icra şekillerini dahi belirliyor, tabi bu akustik tınılar bir şekilde elektroniklerle buluşunca Mammal Hands'in müzikal mimarisi tamamlanıyor.

Sekiz yıl önceki konserde de aklıma gelmişti diye hatırlıyorum. Jordan Smart'ın saksofonu sanki Pharoah Sanders sevgisiyle ilişkili gibi gelmişti, son işlerini dinledikten sonra bu duygu tekrar pekişti ama mesela şimdi "Dimu" introsuyla beraber tuhaf bir Ermeni duduğu hissi uyandırıyor halbuki Mammal Hands'in folklorik ilgisi İngiliz kırsalının dışına çıkmayan bir sınırlı bir ilgidir, farklı coğrafyaların sesine uzanmaz. Jordan Smart'ın "Tiny Crumb" parçasını da tam burada referans vermek mümkün olabilir.

Sekiz yıl önceki konserlerinden kalan notların bir kısmı ise şöyle; "Melodi kullanımı yok denecek kadar az, klasik caz dinleyicisinin aşina olduğu swing zaten yok, 5-8 dakika aralıklı, ucu açık doğaçlamalı parçaları dinleyiciyi saniye düşürmeden nasıl çalacaksınız? Burada devreye ritmin kreşendolu trans etkisi giriyor, yani piyano. Saksofonun duygusal sürüklenmelerine dikkat kesilir, davul basıncını saniye saniye artırırken alttan odunu ateşe atma işini hınzırca yapan aslında piyano oluyor".

Yazdıklarıma bakınca sekiz senede grubun müziği fazla değişmemiş de diyebilirsiniz ya da öngörüm tutmuş da. Ama bunları yazdıran sahnede olan ne varsa o idi. Mammal Hands'in vokalistsiz bir grup olduğunu hatırlatmalı.

Tırmanan piyano, şehvetli saksofon, metronom davullar

Farklı yazarların kaleme aldığı notlar da kelimelerin yerlerini değiştirerek benzer şeyleri söyletiyor hepimize. Yalnız, kick davulun ara ara kulaklarımızda patlayan vuruşları tipik elektrik bas hasretini yansıtıyor sanki, bas yok ama yokluğunu hissettirmeyiz gibisinden.

Hipnotik girdaplar

Piyanonun sabit notalar çevresinde dönerken saksofonun dalgalar halinde hareket etmesi ve davulun ikisini kuşatan tırmanması dinleyicide hipnotik girdaplar yaratıyor. Bu girdaplar bir süre sonra bünyede alışkınlık yapsa da grup müziklerinde şaşırtamaya devam ediyor.

İngiliz caz üçlüsü kuşağının istikrar abidelerinden. Aradan geçen yaklaşık on beş yıl en zor zamanların altadıldığını gösterir. Bundan sonra oturmuş sound üzerine dinleyicinin kulağını 'aa bu ne güzelmiş' dedirten ara sıcaklarla tazelemekte fayda var ve Mammal Hands de bunu yapabiliyor. Çoğu dinleyici grubun müziğiyle ilgi atmosferik etkiden bahsedecektir, yazının başlığında kullandığımız spiritual etki ile benzer ilgi çevresinden geliyor denebilir ama altmışlardan itibaren alışık olduğumuz spiritual damar İngiliz cazında belirgin olmadı ama rock müziğinde oldu. O yıllarda İngiliz cazcıları hâlâ geleneksel cazın ve altmışlar harbop'un sırlarını çözmekle meşguldü.

Ama ikibinlerden sonra işler değişti

Anakaralı cazcıların yerini göçmen çocukları almaya başlayınca müziğin görünümü ve rengi de değişmeye başladı. Shabaka Hutchings gibi müzisyenler spiritüalizmin yeni sınırlarını belirlemekle meşgulken Mammal Hands, belki Gogo Penguin gibi gruplar bize farklı bir fotoğraf göstermeye başladı. Mammal Hands'in müziği bu fotoğrafın bayrak taşıyıcısı durumunda.

Mammal Hands müzisyenlerini yakalayıp da bir sorsanız size caz kelimesinden fazla bahsetmek istemeyeceklerdir, müziğin sınırları belirsizleşmeye başlayalı çok oldu, bu sınırsızlıktan -yine de cazın lehine- faydalanan çok sayıda müzisyen var. Mammal Hands'in sahnede başvurduğu doğaçlama alanları genişledikçe bizim onları 'yeni klasik' gibi yarı uyduruk türlerin içine sokmamız gerekmeyecek. Farklı niyetlerle olsa da apaçık caz yapacaklar ve biz de onları heyecanla izleyeceğiz.

Ne zaman olacak?

3 ekim cuma akşamı Zorlu PSM sahnesinde ve biz de orada olacağız, sizi de bekleriz.

Mammal Hands kimdir?

Geniş bir etki yelpazesine sahip olan İngiliz grup Mammal Hands, caz, çağdaş klasik müzik, elektronik müzik, folk ve minimalizmden ilham alarak sadık bir uluslararası hayran kitlesinin hayal gücünü yakalayan kendine özgü benzersiz bir tarz yaratıyor. Altıncı stüdyo albümleri üzerinde çalışan grup dünya çapında konserler vermeye devam ediyor.

Cazkolik.com / 08 Ağustos 2025, Cuma

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN