ABD Dış İşleri Bakanlığı Soğuk Savaş yıllarında caz müziğini ve Dizzy Gillespie ile arkadaşlarını propoganda amacıyla kullandı

Gazeteci P. J. O'Rourke'un bir zamanlar yazdığı gibi, ABD'nin Soğuk Savaş'ı tek kurşun dahi atmadan kazandığı söylenir, bu ifade şüphesiz Kore ve Vietnam'da savaşan insanları şaşırtmıştı ama, ABD ile Sovyetler Birliği arasında uzun süren mücadeleyi bir tür fikir savaşı olarak adlandırmak da tamamen yanlış olmaz. Dwight Eisenhower durumu kesinlikle böyle görüyordu ve bu dünya görüşü 1956 yılında başkanın Uluslararası İşlere Katılım amacıyla Özel Uluslararası Programı oluşturulması fikrine ilham verdi; bu program, Amerikan kültürünü, ABD'nin dünyanın diğer ülkelerindeki imajını düzeltmek için kullanmayı amaçlıyordu.

Dizzy Gillespie ve arkadaşları (ayrıca Dave Brubeck de) 1956 yılında Türkiye'yi de ziyaret etmiş, Maffy Falay ve dönemin Türk caz müzisyenlerinden oluşan karşılama komitesi ünlü sanatçıyı havaalanında karşılamıştı. Dönemin dünyaca ünlü caz müzisyenlerinin Türkiye dahil bölgenin çoğu ülkesini ziyaret etmesinin aslında bir propoganda çalışması olduğu uzun zaman sonra anlaşılmıştı.

Bu propoganda için bir Amerikan sanat formu kabul edilen ve ABD'nin problemli ırk meselesine odaklanan Sovyetler propagandasını da dengeleme avantajına sahip olan cazdan daha iyi bir fikir bulunamazdı. Böylece, Dışişleri Bakanlığı, müzik direktörlüğünü Quincy Jones üstlendiği Dizzy Gillespie'li on sekiz kişiden oluşan ırklar arası grubuyla başlayan iyi planlanmış dünya turnesine gönderilmek üzere bir dizi “caz elçisi” seçti.

Gillespie'nin, 1956 yılının Mart ayında başlayan on haftalık turnesi Avrupa, Asya ve Güney Amerika'yı kapsıyordu. Bu ülkeler Gillespie'nin Dışişleri Bakanlığı destekli son yurtdışı turneleri olmayacaktı, alttaki videolarda 1960 yılında Almanya'da gerçekleşen performanstan bir bölümü görebilirsiniz. Bu turneler "Dizzy in Greece" ve "World Statesman" gibi canlı kaydedilmiş albümlerin yayınlanmasına da sebep oldu.

Bunu başka caz elçileri de izleyecekti: Louis Armstrong (Little Rock'taki lise entegrasyonu krizi üzerine istifa etti), Duke Ellington, Benny Goodman ve Dave Brubeck'in programa olan soğuk bakışları The Real Ambassadors müzikaline ilham verdi ancak hiçbiri kültürel-politik çıkarların peşinde Gillespie kadar ileri gitmedi. Gillespie, 1964 yılı ABD başkanlık seçimlerinde aday olduğunu açıkladı. Beyaz Saray'ın adını White House yerine Blues House olarak değiştirmeyi değil, aynı zamanda, Miles Davis'i CIA Direktörü, Charles Mingus'u Barış Bakanı, Armstrong'u Tarım Bakanı ve Ellington'ı Dışişleri Bakanı olarak atamayı vaat etti. Bu coşkulu yönetim elbette zaman iktidara gelemedi ama herhangi bir hükümetin bırakabileceğinden çok daha büyük bir miras bıraktı. Bu satırları Kore'de bir kafede, tamamen caz eşliğinde yazıyor olmam da bunu gösteriyor.

Bu makalenin orijinali Open Culture isimli portalda Colin Marshall imzasıyla yayınlanmıştır.

Cazkolik.com / 06 Haziran 2025, Cuma

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN