Sonbaharda Autumn in New York dinlenir!

Sonbaharda Autumn in New York dinlenir! Öyle ama hangisi? Öyle çok versiyonu var ki! Bu sorunun cevabını herkes kendi versin ama ben şimdi size bir albüm öneriyorum; Ferit Odman`ın yeni kaydını!

Birazdan okuyacaklarınız bir caz fanının, Odman`ın albümünde yer alan parçaların caz dünyasındaki izdüşümlerini takip ederken tuttuğu notlardan oluşuyor. Toplam yedi parçayı buluşturan albüm yedi ayrı öyküden oluşan bir kitap sanki ve her bir hikayenin yazarı ayrı ama kahramanları ortak; Ferit Odman. İşte bu yazı da kahramanı yazarlarıyla buluşturan detayları keşfe çıkıyor.

"New York`da Sonbahar" beni ilk olarak 1959 yılına götürüyor. Benny Golson`ın New York`a taşındığı, umutlarla dolu genç bir müzik adamının geleceğinin ilk basamaklarını tırmandığı, Golson`ı aynı zamanda ünlü yapan albümlerden New York Scene`in yayınlandığı yıla. Ferit kendi albümünü elli yıl öncesinin umutlarla dolu albümünden ödünç alıp yerine kendi umutlarını inşa ettiği, bir anlamda simge bir parça olan Step Lightly ile başlatmış. Güçlü ve akıcı melodisiyle cazseverlerin karşı çıkamayacağı kadar güzel bir caz standardıyla... Elinde müzikleri bulunduranlar bu iki parçayı arka arkaya mutlaka dinlemeli. Mukayeseli dinlemenin cazsevere katacağı çok detayla karşılaşacakları kesin. Aradan geçen elli yılın ardından genç kuşak müzisyenlerin elli yılın birikimini nasıl yorumladıkları, mirası nasıl algıladıkları çok önemli. Cazın ruhu kendi mirasının üzerinde şekillenir. Yılların cazın üzerine örttüğü her on yıl bizi yeni müzikal zenginliklerle buluşturur. Odman`ın kendi Step Lightly`sinde bunu net olarak görmek mümkün. Elli yılın mükemmel aurasını en yeni kaydında hissetmek oldukça çok güzel bir keyif.

Albümün ikinci sırasında caz piyanisti, bizim buralarda adı sık telaffuz edilmeyen ve genç yaşta hayata veda eden James Williams`ın bestesi Alter Ego var. 2004 yılında kanser nedeniyle 53 yaşında ölen usta piyanist Ellington tarzı caz piyanosunu modernleştiren müzisyenlerden biri olarak tanındı. Williams`ın seksenli yılların başında arkasında bırakarak terkettiği New York`a yeniden döndüğü yıl olan 1984`te yayınlanan albümü Alter Ego. Sunnyside firmasından çıkan albüm o yılların başları itibariyle bugünlerin meşhur isimleri gitarist Kevin Eubanks, saksofonist Billy Pierce gibi isimlerin de boy gösterdiği bir çalışmaydı. Ferit Odman`ın Alter Ego`yu seçmesinde albümün ilk sırasındaki Step Lightly`e bakarak söylersek eğer Alter Ego`nun da Step Lightly gibi çekici swing blues melodileri olsa gerek. Melodinin zihne yapışan, ıslıkla tekrarlanabilir hali ilk cümleden itibaren Williams`ın bestesinin çevresinde dolandığı bir leit motif ama Ferit Odman`ınkinden bir farkla, James Williams kendi kaydında solist enstrümanı flüt soprano saksofon olarak kullanmış. Bill Easley ve Billy Pierce hem flüt, hem soprano saksofonla ikili çalıyorlar. Odman`ın yorumunda ise melodi güçlü ifadelerle parçaya giriyor, Williams`ın orijinalindeki flüt soprano saksofon ikilisini yerini bu kez Terrell Stafford`un trompeti Vincent Herring`in alto saksofonuna almış. Stafford Herring ikilisinin farkı daha dik ve ifadeli çalmaları, Easley Pierce ise (enstrümanlarının da niteliği itibariyle) geçişken (transitional) yorumlamışlar.

Odman`ın muzaffer ve tecrübeli müzisyenleri için Alter Ego`yu çalmak zevkli olmuştur kuşkusuz. Sevilen bir repertuvar parçası konumundaki Alter Ego gibi bir caz parçası zevkle çalınmaz da ne yapılır zaten?

Şuna inanıyorum, Autumn in New York New York için yazılmış olsa da İstanbul için de telaffuz edilebilir bir bestedir. Bunu belki bir Parisli de söyler, bir Londralı da, olabilir, onlar için de öyledir, bunun altında yatan neden aslında Autumn in New York`un kent (metropol) duygusuna yaslanan, üstelik bu metropolün sonbahar enerjisi ve rengiyle örtüşen metropol olmasıdır... Autumn in New York avantgartından straight`ine kadar tüm yorumlarda albümün merkezine kendini yerleştiren bir parçadır. Bunu daha albümü rafta elinize aldığınız anda bile cazsever olarak kendi kendinize tanımlarsınız. Gözünüz ilk onu seçer ve albüm hakkında ilk kararınızı vermiş olursunuz. Gerideki ayrıntılar Ferit Odman`ın swingli ritmiyle harmanlanan Terrel Stafford gibi bir maharetin trompetindeki lezzette yatar ki onu da sizin keşfetmeniz lazım. Cazın sırrı işte bu ayrıntılarda saklı değil mi zaten, binlerce kere dinlediğiniz parçayı bir kez daha sanki ilk kez dinliyormuş gibi merat etme iştahı!

Albümdeki üç James Williams bestesinden ikincisi The Soulful Mr. Timmons! Bildiğimiz kadarıyla ilk kez 1981 yılında Art Blakey Jazz Messengers`ın canlı kaydedilen albümünde seslendirilen The Soulful Mr. Timmons tahmin edileceği üzre Williams`ın kendisinden daha eski selefi piyanist Bobby Timmons`a ithaf uzun bir çalışma, Art Blakey`nin albümü canlı kayıt olduğu için doğaçlamalı kısımlarıyla on dakikayı aşan uzunluğa sahip, Odman`ın albümünün de 7:44 süresiyle en uzun parçası. Williams bestesini bir ölçek blues üzerine öyle bir kurgulamış ki dinamik ve çekici armonilerle örülü beste doğaçlamalarla daha da zevkli hale geliyor. Sevgili Ferit`in albümünün de en çekici kayıtlarından bize göre. Art Blakey`nin septet orkestra sesini Odman`ın beşlisi kimi yerlerde yakalayıp geçmiş hatta... Tabii, Blakey`nin kaydının özellikle üçüncü bölümünde tenor ve bariton saksofonla trombon kısmı öyle örgülü ki bu kısmı ayrı tutmak zorundayız... Üstelik orada bir de gitar var, onu da atlamayalım! Odman`ın yorumuna bir süper puanda piyanist Anthony Wonsey için. İşte blues bu dedirtecek kadar ucu açık ve kontrolü mükemmel... Bu parçada Ferit kendi solosunu keşke biraz daha uzun tutsaymış... Art Blakey`nin tempo tayin ediciliğini zaten biliyoruz, orijinal kayıtta da durum değişmiyor, trompette Wynton Marsalis mi tempoyu yükseltiyor Blakey mi önde koşuyor anlamak zor.

Autumn in New York`da Odman`ın zillerde gezirenek başladığı bir diğer parça ise büyük piyanist Cedar Walton`ın bestesi Hindsight. Usta piyanistin Cazkolik`te günün albümünde yer verdiğimiz 2008 tarihli albümü Seasoned Wood`da son olarak dinlediğimiz kayıt caz standartları fabrikatörü Walton`ın kırk yılı aşan piyanist-besteci kariyerinin öne çıkan çalışmalarından. Cedar Walton ile Ferit Odman`ı kesiştiren detay ise her iki albümde de bası Peter Washington`ın çalmış olması. Bunu da aslında Walton`ın kaydını dinlerken farketmek ilginç oldu doğrusu. Asimetrik ilerleyen bas çalımını kimmiş acaba bu diye merak edince farkettim! Ferit`in kaydında trompetle ilerleyen melodiyi Walton kendi kaydında piyanosunun üzerinden yürütüyor, biraz bu sebeple bası daha çok farkediyorsunuz. Walton`ın albümünde ortak bir başka müzisyen daha var; Vincent Herring ama ne Herring`in altosu ne de Jeremy Pelt`in trompeti Hindsight`a devreye girmiyor. Piyano-bas-davul triosuyla ilerliyor. Oysa Ferit kendi beşlisinde parçayı hem üç dakika daha kısa tutmuş hem de daha ekonomik davranmış. Alto ve trompetle başlayan girişi Terrell Stafford`un trompeti, yine Herring`in altosu ve Wonsey`nin Walton`a saygılı piyanosunun ardından beşlinin ortak havuzunda müzik nihayetleniyor.

Başta Coleman Hawkins gibi büyükler dahil bir çok caz müzisyeninin repertuvarlarında yer verdiği My Ideal besteci üçlü Leo Robin, Richard A. Whiting ve Newell Chase`in bestelerinden biri. 1930 tarihli beste ilk başta sözlü yazılmış ve sözler Leo Robin, beste diğer ikilinin, zaten üçlünün çalışma formatı da böyle. Dönemin big bandlerinin sıklıkla seslendirdiği My Ideal`a sonraki kuşaklar, Hawkins, Donald Byrd hatta günümüze yakın Ron Carter gibi müzisyenlerin kayıtlarında bulmak mümkün. Bir güzel örnek de vokalli olması bakımından Freddie Cole`un sesine eşlik eden The Bill Charlap Trio kaydında yer alıyor. Bu örnekleri meraklısının arayıp bulması bakımından ilgi çekici olma ihtimali için belirtiyoruz.

...ve, bu örnekleri yazması, yazarken dinlemesi, dinlerken not olması, notları birleştirip metne çevirirken yeniden dinlemesi serüvenine neden olanın bizim caz müzisyenimiz Ferit Odman olması dinlerken de, yazarken de doğrusu farklı bir gurur kaynağı oluyor.

Eline sağlık Ferit Odman.

Feridun Ertaşkan

Cazkolik.com / 13 Aralık 2011, Salı

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN