Von Freeman

Amerikalı hard bop tenor saksofoncudur. Dünya çapında saygı duyulan, eleştirmenler ve caz meraklılarınca idolleştirilen bir sanatçı olan Freeman, buna karşılık hiçbir zaman büyük bir yıldız olmamış ve ticari başarı peşinde koşmamıştır. Hatta 1950`lerde John Coltrane`in yerine grubuna bir saksofoncu arayışında olan Miles Davis`in çağrısına cevap dahi vermemiştir. Chicago`da doğan ve henüz küçük bir çocukken cazla tanışan Freeman`ın babası Louis Armstrong`un yakın arkadaşıdır, öyle ki Armstrong Chicago`ya ilk geldiğinde Freeman`ların evinde kalmıştır. 16 yaşında Horace Henderson`un orkestrasında profesyonel kariyerine başlayan ve 2. Dünya Savaşı esnasında donanmaya seçilip donanma bandosunda çalan Freeman, Chicago`ya dönüşünde abileri George (gitar) ve Bruz (Eldridge) (davul) ile birlikte Pershing Hotel Ballroom`da çalmaya başlamıştır. Üçlü burada Charlie Parker, Roy Eldridge ve Dizzy Gillespie gibi devlere de eşlik etmiştir. 1950`lerin başında Sun Ra`nın grubunda çalan Von Freeman 1954`te ilk olarak kayıt stüdyosuna girmiş ve The Maples adlı vokal grubuna eşlik etmiştir. Daha sonra Andrew Hill, Jimmy Witherspoon ve Albert B. Smith gibi sanatçıların kayıtlarında yer almış ve 1970`te bir Charlie Parker Tribute konserinde çalmıştır. Kendi adına ilk albüm kaydını (Doin` It Right Now) Roland Kirk`ün desteğiyle 1972 yılında yapan sanatçı, 1975 yılında da iki albümden (Have No Fear & Serenade and Blues) oluşan bir kayıt gerçekleştirmiştir. O tarihten itibaren kayıt ve performanslarını Chicago`da sürdüren Von Freeman oğlu tenor saksofoncu Chico Freeman`la birlikte Freeman & Freeman (1981) ve Fathers And Sons (1982) albümlerinde çalmış, You Talkin` To Me (1999) albümü içinse aynı yıl Chicago Caz Festivali`nde birlikte çok başarılı bir performans sergilediği 22 yaşındaki genç saksofoncu Frank Catalano`yu partner olarak seçmiştir. Sanatçının lider olarak kaydettiği diğer bazı önemli albümlerse şunlardır: Walkin` Tuff (1989), Improvisor (2002), The Great Divide (2004), Vonski Speaks (2009). Kariyerinin büyük bölümünde Chicago`yu terketmek istemeyişi Von Freeman`a şöhret ve servet açısından hesap edilemeyecek bir kayıp yaşatmışsa da, aynı zamanda tenor saksofonda icra edilmiş ya da kaydedilmiş en kendine özgü ve yenilikçi işlerden bazılarına imza atmasını mümkün kılmıştır. Doğduğu şehre olan bu bağlılığı onu bir Chicago caz ikonu haline getirmiş ve NEA tarafından Jazz Masters Fellowship`e layık görülen az sayıdaki Chicago`lu müzisyenden biri olmuştur. Nispeten tanınmamış bir müzisyen oluşunu bir lütuf olarak gören ve bu sayede ticari pazarda hoş karşılanmayacak müzikal fikirleri kovalayabildiğini belirten Von Freeman, 1992 yılındaki bir röportajında Chicago Tribune`a şunları söylemiştir: "Detone olduğumu, bir sürü yanlış nota çaldığımı ve garip fikirlerim olduğunu söylediler. Ama hiç farketmedi, çünkü para konusunda endişelenmem gerekmiyordu--neredeyse hiç kazanmıyordum zaten. Şöhret konusunda da endişelenmem gerekmiyordu--şöhret sahibi olmadım hiç. Tamamen özgürdüm." Bu özgürlüğü gelenek dışı ve entelektüel çaba gerektiren bir müzik için kullanan ve tamamen kendine özgü bir müzikal sound yaratan sanatçı için bakın Chicago`lu meslektaşı, bir diğer tenor ikonu Fred Anderson ne demiştir: "Sadece bir nota işitir ve onun sound`u olduğunu bilirsiniz. Kişisel bir sound`dur bu; bütün o insanları dinlediğini, Lester Young ve Charlie Parker`ı dinlediğini söyleyebilirsiniz. Bir sürü insandan bir sürü şey almış ve Von Freeman`ı yaratmıştır." Gene Ammons, Johnny Griffin ve Clifford Jordan`la birlikte tenorda "Chicago School"un yaratıcılarından biri olarak kabul edilen Von Freeman -nam-ı diğer "Vonski"- 11 Ağustos 2012`de 88 yaşında kalp yetmezliğinden vefat etmiştir.

Arto Peştemalcıgil

Cazkolik.com / 03 Ekim 2012, Çarşamba

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN