Warne Marsh

Amerikalı tenor saksafoncu Warne Marion Marsh varlıklı bir ailenin oğlu olarak Los Angeles`ta dünyaya geldi. Babası iyi tanınmış bir sinematograf, annesi ise klasik eğitimli bir kemancıydı. Ortaokul yıllarında tenor saksafon, bas klarnet ve tuba çalan Marsh henüz cazla ilgilenmemekte ve Hollywood`lu enstrümantalistlerin çoğu gibi stüdyo müzisyeni olmayı düşünmekteydi. Babasının ölümünün ardından günde 8-12 saat pratik yapmaya başladı ve Coleman Hawkins`in Body and Soul`u ve Ben Webster`in Cottontail`i gibi plakları dinleyerek caz sololarını öğrendi. Los Angeles civarında genç yeteneklerden oluşan topluluklarda çalarak müzik kariyerine başladı, ancak Los Angeles müzik sahnesinin sanatsal çabalardan ziyade ticari çalışmalarla ilgilenmesinden sıkılarak 1946 yılında orduya katıldı. Ordudayken kendini adamış bir şekilde Lester Young ve Charlie Parker`in emprovizasyonlarını çalıştı ve giderek popülarite kazanmakta olan bebop tarzındaki jam session`larda yer aldı. 1947`de Fort Monmouth, New Jersey`ye transfer olduktan sonra sık sık Manhattan`a giderek Charlie Parker`i dinlemeye ve ayrıca Lennie Tristano`yla çalışmaya başladı.

20 yaşında terhis olduktan sonra California`ya dönen Marsh Los Angeles`in üst sınıf caz müzisyenleriyle çalışmaya başladı, ancak New York`un büyüleyici caz ortamı aklına girmişti bir kere. Buddy Rich Big Band`in bir turnesi vesilesiyle yeniden gittiği şehirde Tristano ve onun alto saksafoncu Lee Konitz gibi en ileri öğrencileriyle performanslara çıkmaya başladı. Tristano, Konitz ve Marsh`ın yarattıkları akım, ki "Cool School" olarak adlandırılmıştır, son derece virtüözik ve rafine bir tarz olup gelişmiş melodik ve ritmik konseptler içeriyordu. Bebop`la mukayese edildiğinde daha bastırılmış tınlayan bu stil caz geleneğinin dışında Stravinsky, Schoenberg ve Hindemith gibi modern klasikçilerin müziğinden de besleniyordu. Metronome dergisi editörü Barry Ulanov`un en büyük destekçilerinden biri olduğu stil, ne yazık ki Tristano ve Marsh`ın ticari tutumdan nefret etmeleri yüzünden sanatçıların performans olanaklarını sınırladı; bununla birlikte üçlü 1949`daki "Intuition" gibi kilometre taşı niteliğinde albümler kaydettiler. Eleştirmenler ve kitlelerce pek dikkate alınmamasına karşın dönemin önde gelen müzisyenleri Marsh`ın büyük bir saksafoncu olduğunu kabul etmişlerdir. Charlie Parker, Charles Mingus, Roy Haynes ve Max Roach gibi bebop müzisyenleri zaman zaman Tristano`nun jam session`larında hazır bulunarak Marsh ve akranlarının emprovizasyona getirdikleri yeni yaklaşımları ilgiyle dinlemişlerdir. Tristano Charlie Parker`in Marsh`ı duyduğunda, "Şu çocuğa dikkat edin, onda iş var" dediğini anlatır. 1950`ler boyunca New York ve California arasında mekik dokuyan Warne Marsh, Los Angeles`ta alto saksafoncu Art Pepper`in de aralarında olduğu üst düzey west coast müzisyenleriyle performans ve kayıt çalışmaları yaptı; 1957`de döndüğü New York`ta ise yeniden Tristano`yla bir araya geldi, "Warne Marsh" adındaki solo albümü kaydetti ve 1959`da Half Note kulübünde Lee Konitz`le birlikte unutulmaz bir canlı kayıt yaptı. Yeteneğinin zirvesinde olmasına karşın basının hala görmezden geldiği ve 1961 yılının Down Beat ve Metronome anketlerinde ismi dahi geçmeyen Marsh, ki bunun belki de başlıca sebebi Konitz`in aksine Tristano`nun yörüngesinden çıkarak kendi kamusal kişiliğini kabul ettirmeyi başaramamış olmasıydı, aynı yıl yeniden California`ya döndü. 1961-1969 yılları arasındaki dönemi düşük profilli geçiren ve para kazanmak için fabrika işçiliği ve yüzme havuzu temizleyiciliği gibi işler yapan Marsh, 1969 yılında iyi eleştiriler alan "Ne Plus Ultra" albümüyle müziğe geri döndü. 1972 yılındaysa Charlie Parker sololarından uyarlanmış aranjmanlar icra eden Supersax grubuna katıldı. Grup ilk albümü "Supersax Plays Bird"le Grammy ödülüne layık görüldü ve hem eleştirmenler, hem de kitlelerin beğenisini kazandı. 1974-1976 yılları arasında kendi grubuyla Avrupa turnesine çıkan Warne Marsh, kendi ülkesindekinden çok daha coşkulu kitleler önünde çaldı ve kariyerindeki en büyük ticari başarıyı elde etti. 1970`ler ve 80`ler boyunca kayıt ve performanslarını düşük profilli de olsa sürdüren ve sıklıkla Los Angeles`in Donte`s caz kulübünde sahne alan sanatçı, 18 Aralık 1987`de aynı kulüpte "Out of Nowhere" performasının orta yerinde sahnede yığılıp kaldı ve kısa süre sonra da can verdi. Caz hayranları ve müzisyenler nezdinde bir nevi kült figür olarak varlığını sürdüren Warne Marsh`ın etkinliği ölümünden bu yana artmış ve Mark Turner gibi genç müzisyenler John Coltrane`in yaygın etkisini dengelemenin bir yolu olarak onun müziğini alıntılamayı tercih etmişlerdir. Marsh`ın hayatı ayrıca büyük oğlu K.C. Marsh`ın yönettiği Warne Marsh: An Improvised Life adlı belgesel filme konu olmuştur.

Warne Marsh diskografisi: Live In Hollywood (1952), Xanadu Records Music for Prancing (1957) with Ronnie Ball, Red Mitchell, Stan Levey on Mode Records (re-released VSOP, 1995), "Live at Dana Point" (1957), Warne Marsh and Joe Albany live at the Galleon Room in Dana Point (released VSOP, 2005), Live at the Half Note (1959), with Lee Konitz Bill Evans on Verve Records (re-released Jazz Lips) Crosscurrents (1977) with Bill Evans, Lee Konitz, Eddie Gomez Eliot Zigmund on Fantasy Apogee (1978), with Pete Christlieb, on Warner Bros. Records, reissued by Rhino Records, 2003, Sax Of A Kind (1983), Hot Club Records/Jon Larsen For The Time Being (1987), Hot Club Records/Jon Larsen Subconscious-Lee (1950) with Lee Konitz, Joe Albany ile, The Right Combination (Riverside, 1957), Clare Fischer ile, Thesaurus (Atlantic, 1969). Not: Merak edenler daha kapsamlı bir Warne Marsh diskografisi için aşağıdaki adrese bakabilirler: More Complete Discography by Jack Goodwin.

Arto Peştemalcıgil

Cazkolik.com / 26 Ekim 2012, Cuma

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN