2009 geçip giderken...

Yeni yıl yaklaştıkça pek çok kişinin sandığının aksine müzik sektörünün konser trafiğinde aslına bakarsanız belirgin bir yavaşlama gözlenir. Aralık ortasından Ocak ayının hemen ilk günlerine kadar süren bu görece yavaşlamanın tek nedeni kuşkusuz ki özellikle hristiyan dünyası için özel öneme sahip olan Noel ve ertesinde yeni yılı evlerinde, aileleriyle, sevdikleriyle karşılama arzusudur doğal olarak. Bu sebeple kendi yaşadıkları şehirlerin haricinde turnelere, konserlere kısmen ara verilir. Caz basını bu dönemi bitmekte olan yeni yıl ile ilgili muhasebeyi okurlarına çıkarmak için kullanır. Son günlerini yaşadığımız bitmekte olan yıl içinde neler olduğu, özellikle çıkan albümlerin muhasebesi gelecek yıla bırakılmadan yeniden gözden geçirilir.

Biz de bu anlamda dünya caz basınını takip ettik ve özellikle yayınlanan albümler açısından büyük resmi görmeye çalıştık, daha doğrusu büyük resmi görmeyi bilecek kadar o dünyanın içinde yaşayan profesyonel eleştirmen ve yazarları takip ederek ortaya çıkan tabloya sizlerin gözü olarak bakmaya çalıştık, böyle ifade etmek daha doğru olacak.

Son günlerde onlarca eleştirmenler, basın ve dergiler oluşturdukları listeleri okurlarıyla paylaşıyor. 2009 nasıl bir yıldı, kimler albümleriyle ön plana çıktı! Yakın gelecekteki Grammy ödülleri aslında bu özeti bir anlamda yapacak ama dışında kalanlar da bu dünyanın çok önemli oyuncuları hiç kuşkusuz.

2009 genç caz müzisyenlerinin albümleriyle öne çıktıkları bir yıldı da denebilir ama öte yandan cazın altın çağı kabul edilen 1959’un 50. yılı kutlamaları vardı. Hatta 2009’a biraz da bu kutlamalarla girdik, bu altın fırsatı değerlendirmek isteyen plak firmaları yıl boyu “Kind of Blue”, “Time Out”, “Giant Steps”, “Mingus Ah Um”, “The Shape of Jazz To Come” gibi caz tarihinin köşebaşı albümleri yeni bir altın yıl yaşattılar hem müzikseverlere hem de sektöre. Yeni baskılar, koleksiyonerler için özel derlemeler... Bunların içinde en dikkat çeken çalışmalardan biri de Sony Music’in “Kind of Blue” için yaptığı şık paket oldu. Gerçekten çok başarılı bulunan bu özel paketin içinde daha önce yayınlanmamış alternatif kayıtlardan tutun da, bilinmeyen bir dolu resme kadar bir çok belge ortaya çıktı.

Aslına bakarsanız Cazkolik’te 2009 çocuğu! Yılın hemen başlarında dünyaya geldi. Biz de bu yılın nasıl geçtiğinin canlı şahidiyiz, güncel haberler arşivine şöyle bir göz gezdirirseniz yılın hakkında kabaca bir fikriniz olur.

Biz sizin için kısaca yeniden gözden geçirdik ve bir kaç cümlede özetleyebileceğimiz bir geçidi ancak şöyle derleyebildik; Anne olma nedeniyle müziğe geçici bir süre ara veren Diana Krall yılın başlarında yeni albümü “Quite Nights”ı yayınlarken, Pat Metheny bilgisayar eşliğinde tek kişilik turneye çıkmaya hazırlandığını söyledi. Büyük davulculardan Omar Clay 73 yaşında hayata veda ederken, Blue Note firması 2009 yılında 70. yaşını kutladı, Obama’nın başkan seçilişinin ardından caz dünyası büyük umutlarla kutlamalara başlarken, bir başka büyük isim David ‘Fathead’ Newman 75 yaşında öldü, aynı günlerde 92 yaşına basan Hank Jones’a ise Grammy’lerde büyük onur ödülü verildi. Büyük müzisyenlerden Benny Golson yeni albümü “New Time, New ‘Tet” ile listelerin zirvesine yerleşirken, İngiliz cazının 62 yıllık tarihi dergisi Jazz Journal kapanmaktan kurtulamadı, yılın başlarında Leonard Cohen’i İstanbul’da izleyebilecek miyiz haberini bir kez daha yaparken yazın izleyeceğimizi o sıralarda öğrenmiş olduk. Paris’te “Cazın Yüzyılı” isimli büyük bir sergi açılırken, Cecil Taylor’ın 80 yaşına bastığı haberleri gelmeye başladı, hemen arkasından Dave Brubeck sevenlerini korkuttu ama allahtan eski sağlığına kavuşarak geri dönmeyi bildi. Çok kısa bir süre sonra da Bud Shank öldü! Şimdilerde ayda 2,5 milyon adete yakın tıklama alan sitemiz Cazkolik ilk 1 milyonuncu tıkını 8 Nisan’da almış oldu (zaman hızlı geçiyor), 18 Nisan’da “Dünya Plakçılar Günü” ilk kez kutlandı ve bunu bizden başka haber yapan da olmadı... Hemen ardından Avrupanın önemli festivallerinden JAZZAHEAD 2009 Bremen şehrinde düzenlendi. Bu yılın bir başka önemli yıl dönümlerinden biri de Duke Ellington’ın 110 yaşına basmış olmasıydı (tabii yaşıyor olsaydı). Londra’nın marka klüplerinden Ronnie Scott’da 50. yaşını bu yıl kutladı. Ekonomik krizin ilk büyük kayıp haberleri gelmeye başlamıştı ve New York Jazz Festivalinin bu yıl yapılamayacağı açıklandı, bu haberlere rağmen örneğin sıkıntı içindeki bir başka kurum olan ünlü Playboy 31. caz festivalini düzenlemeyi başardı ama arkasından ünlü JazzTimes dergisinin yayınına ara verdiği haberi geldi bu kez. Bu sıralarda saksofonist Charlie Mariano’yu 85 yaşında kaybettik. Kayıplara bir ekde 87 yaşında hayata veda eden Akbar Ali Khan’dan geldi, işte tam bu sıralarda da tüm dünyayı şok eden bir başka ölüm haberi daha gelmişti; Michael Jackson! Takip eden günlerde de Oscar’lar ödül listesine “Best Original Song” ödülünü eklediklerini açıkladılar. Bu sıralar biz 6 aylıktık!!! Kayıplara bu kez bizden bir isim eklendi, hepimizin çok sevdiği Oğuz Durukan aramızdan ayrıldı. Bu sıralarda Tonny Bennet ve Dave Brubeck gibi iki dev ismin yıllar sonra yeniden aynı sahneyi paylaştıkları haberi düştü bu kez. Ardından da yine bir ölüm haberi; gitar markası Les Paul 94 yaşında veda etti derken Rashied Ali de 74 yaşında çekti gitti. Kısa bir süre sonra da çarpıcı bir rekor haberi ajanslara düştü, bir üniversitenin genç müzisyenleri 150 saatin üzerinde durmaksızın çalarak rekor kırdılar. Sonbahar, Mercedes Sosa’nın ölüm haberini getirdi bu kez. Grammy dönemi yaklaşıyordu ve nihayet adaylar açıklandı... İlk Grammy ödülü haberi de bu sıra geldi Clark Terry “Yaşam Boyu Başarı Ödülü” alacaktı!

Farkındaysanız bu mini geçitte yerli haber hiç yok, çünkü bunu bir başka yazıya bırakıyoruz, dünya ile aynı yazının içinde değil de kendi başına özel bir yazıyla yılı değerlendirmek daha iyi olacak...

Böyle bir resmi geçidin ardından gelin yılın en iyi albümleri derlemelerinden dikkat çekici listelere birlikte bakalım.

2009’un en iyileri...

Müzikal görüşlerini ve beğenisini takdir ettiğimiz eleştirmenlerden biridin Ted Giaoia, çalışkan, sürekli üreten ve takip eden, yazan, araştıran bir caz yazarı, tarihçisi. Geçtiğimiz günlerde  kendi listesini yayınladı. Aşağıda okuyacağınız listeyi en az iki kez kontrol ettim diyor, hata yapmama çabasından dolayı belli ki. Ted iki ayrı liste yapmış bizlere, ilki Blues & Roots ismini verdiği liste ki blues kökenli albümlerden yıl içinde yayınlanmış 12 adedini derlemiş. Belli bir sayıya bağlı kalma zorunluluğu olmadan yapmış bunu. Daha geniş listesi ise elbette cazdan ve 25 adet ayrı albümü herhangi bir sıralamaya tabi tutmadan listelemiş. burada önemli olan nokta bu albümlerin sıralamasının alfabetik sıralama olması, okurken öyle düşününüz lütfen.

Ted Gioia’dan yılın en iyi caz albümleri;

- Claudia Acuna; "En Este Momento" (Albümün tamamını dinletmiştik!)

- Ben Allison; "Think Free" (Günün albümü seçilmişti!)

- Darcy James Argue; "Infernal Machines" (Günün albümü seçilmişti!)

- The Bad Plus; "For All I Care" (Günün albümü seçilmişti!)

- Stefano Bollani; "Stone in the Water" (Günün albümü seçilmişti!)

- Gary Burton & Pat Metheny; "Quartet Live"

- Cyminology; "As Ney"

- Fly; "Sky and Country"

- Egberto Gismonti; "Saudades"

- Fred Hersch; "Fred Hersch Plays Jobim"

- Vijay Iyer; "Historicity"

- Julian Lage; "Sounding Point"

- Joe Lovano; "Folk Art"

- Gretchen Parlato; "In A Dream"

- Enrico Rava; "New York Days"

- Bobby Sanabria; "Kenya Revisited Live"

- Daniel Santiago; "Metropole"

- Andy Sheppard; "Movements in Colour"

- Matthew Shipp; "Harmonic Disorder"

- Luciana Souza; "Tide"

- Tierney Sutton; "Desire"

- Allen Toussaint; "The Bright Mississippi"

- Sam Yahel; "Oumou"

- Denny Zeitlin; "In Concert"

- Miguel Zenon; "Esta Plena"

(Albümler alfabetik sırayla listelenmiştir, beğeni sırası değildir. Yanlardaki renkli notlar Cazkolik’te yayınlanma bilgisidir.)

NPR’dan yılın en iyi caz albümleri...

Şimdi de gelin NPR’ın oluşturduğu listeye bakalım; Bu liste ise 1’den 10’a kadar sıralanmış bir beğeni listesidir.

1 - VIJAY IYER; "HISTORICITY"

Yukardaki listede de yer alan Vijay Iyer albümü yılın süper albümlerinden. Çıktığı andan itibaren gerçekten bir çok eleştirmenden derhal övgü alması ne kadar iyi bir çıkış yakaladığının kanıtı. Biz de sitede "Günün Albümü" kısmında yayınlamıştık. Cazkolik notu olarak şunu söyleyebiliriz; bizce albümün en belirgin müzikal ideolojisi (bu terim sanırız uygun düşüyor) içerdiği müziğin yatay anlamda pek de rastlanmamış müzikal genişliğe sahip olmasıdır. Bunu şöyle izah edebiliriz; günlük hayatta içinde bulunduğunuz anın veya durumun kendi dış müziği vardır, örneğin bir asansörde iken dinlediğiniz müzik, cep telefonunda çalan müzik, bilgisayar sesleri, elektronik sesler, her an bize bir şeyleri sürekli tanımlayan tasarlanmış ses cümleleri bir caz albümünde kavramsal olarak kullanılırsa, daha doğrusu içinde bulunduğumuz dünyanın dış sesleri müzikal bir olgunun içinde erirse nasıl bir şey ortaya çıkar sorusunun cevabı konusunda ilginç ipuçları veren bir çalışma olmuş!

2 - D’ARCY JAMES ARGUE; "INFERNAL MACHINES"

İçlerinde biz de dahil olmak üzere yılın gerçek süper yapımlarından biri genç müzisyen D’Arcy James Argue’nun albümü "Infernal Machines" oldu. Hani derler ya ortalık yıkıldı diye bu albüm için tam bu tanımlamayı kullanmak doğru olacak. Big Band kavramına yeni bir boyut getirdiği çok sık yazılıp çizilen albümün Grammy’lere aday dahi olmaması nasıl izah ediliyor doğrusu bilmiyoruz.

3 - ALLEN TOUSSAINT; "BRIGHT MISSISSIPPI"

İki hafta önce Cumartesi günün siteden tamamını yayınladığımız ’blues roots’ albümü köken olarak 20. yüzyılın başlarına kadar dayanan Louis Armstrong, Jelly Roll Morton, Sidney Bechet mirasının üzerinde duran bir duyarlılığa sahip. Toussaint’e albümde Don Byron, Nicholas Payton ve Marc Ribot gibi usta müzisyenler eşlik etmişler.

4 - RAN BLAKE; "DRIFTWOODS"

NPR listesini oluşturan eleştirmen diyor ki, eğer ki müzikte hayaletler varsa Ran Blake kesinlikle bunları bulur ve müziğinin içine bir şekilde katmayı da başarır.

5 - BUIKA & CHUCHO VALDES; "EL ULTIME TRAGO"

Bu yazının yayına girdiği gün yayında olan albümümüz! Çok ilgi gördüğünü biliyoruz, tahminimiz 700 kişinin üzerinde müzikseverin keyifle dinlediğidir. İşte bu keyfi dünya ölçeğinde düşünün, Buika’nın son albümü böylesi bir albüm. Büyük usta Chucho Valdes’e de bir övgü bizden olsun...

6 - NELS CLINE; "COWARD"

Pek çok kişinin ’gitaristlerin gitaristi’ olarak tanımladığı Nels Cline yılın en iyileri listesine giren "Coward" albümündeki armonik dili ve doğaçlama ilhamını ECM albümlerindeki modern, avantgarde cazdan aldığını söylüyor.

7 - J.D. ALLEN TRIO; "SHINE"

Tenor saksofonist J.D. Allen hiç değilse iki kez sitemize günün albümü kısmında misafir olmuştur. Yeni albümü "Shine" ise müzikal özgürlüğünü, açıklığını Coltrane’in klasik döneminden ilham alan bir albüm olmuş.

8 - DIEGO BARBER; "CALIMA"

NPR eleştirmeni Tom Cole’un ’niye bu albümü yılın en iyi albümü seçmediğimizi hala anlayabilmiş değilim dediği albüm!!!’

9 - TYSHAWN SOREY; "KOAN"

NPR eleştirmeni Lars Gotlich’in günümüz doğaçlama müziğinde az sayıda değerli ve ’gerçekten’ iyi şeyler yapan, minimalist müziğin önemli isimleri olarak tanımladığı davulcu Tyshawn Sorey, gitarist Todd Neufelt ve akustik gitar ile bas çalan Thomas Morgan "Awakening" isimli albümleriyle listenin dokuzunu sırasında yer alıyorlar.

10 - FRED HERSCH; "PLAYS JOBIM"

Caz piyanosunun benzersiz isimlerinden Fred Hersch albümleriyle Cazkolik’e de sıklıkla konuk olan müzisyenlerden biri. Yıl içinde çıkardığı solo piyano albümü "Plays Jobim"de Jobim bestelerini yorumluyor. Uzun süren hastalığının ertesinde yayınladığı albümü son sırada olsa da listeye girmiş olması önemli bizce.

Fred Kaplan’dan yılın en iyi caz albümleri;

1 - ELLA FITZGERALD; "TWELVE NIGHTS IN HOLLYWOOD"

Fred Kaplan listesinde ilk sıraya aldığı Ella’nın box seti özel anlam taşıyan çalışmalardan, şöyle ki; Bu kayıtlar Ella’nın Los Angeles, Crescendo Club’da geçirdiği 12 gecelik serinin o günlerde yapılmış olan tape kayıtlarından oluşuyor. İşin ilginci bu kayıtların yapıldıktan 27 yıl sonra yani 1988 yılında caz araştırmacısı Phill Schapp tarafından bulunarak yeniden caz tarihine kazandırılmış olmasıdır. 12 gün boyunca söylenen yüzlerce şarkıdan derlenen 4 CD’lik 100’e yakın parçayla Ella’nın formunun zirvesinde olduğu yıllara dinleyici olarak yeniden sahip olmak elbette özel bir şans.

2 - KEITH JARRETT; "PARIS/LONDON: TESTAMENT"

Ünlü eleştirmenin Jarrett’ın solo konser kariyerinin zirve performanslarından birini oluşturan bu seriden çıkan albümü listesinin tepesine alması şaşırtıcı bir şey değil. Muhtemelen Ella Fitzgerald’a verdiği tarihsel önem olmasaydı Kaplan bu albümü büyük ihtimalle ilk sıraya alacaktı.

3 - JIM HALL & BILL FRISELL; "HEMISPHERES"

Gitarın iki önemli kuşağının iki büyük müzisyeninin 2008 sonlarında yayınladığı albümleri uzun süre ve halen de büyük ilgi görmeye devam etti, ediyor.

4 - STEVE KUHN TRIO; "MOSTLY COLTRANE"

Steve Kuhn 1960 ve 62 yıllarında Coltrane ile iki kez farklı tarihlerde bulduğu çalışma şansını bu kez saksofonda yanına büyük Lovano’u da alarak Coltrane’e bir çeşit saygı göndermesi yaptığı çalışma.

5 - FLY; "SKY & COUNTRY"

Ted Giaio’nın listesinde de olan albüm.

6 - DAVE DOUGLAS; "SPIRIT MOVES"

New York’lu trompetist Dave Douglas’ın albümü yılın iyi çıkış yapan albümlerinden, bir kaç listede birden yer alması şaşırtıcı değil. Yaklaşık 20 yıldır caz trompetinin belirgin figürlerinden olan Douglas ayrıca 2 kez de Grammy adayı olmuş bir müzisyen.

7 - NELLIE MCKAY; "NORMAL AS BLUEBERRY PIE"

Genç şarkıcı Nelly McKay ilk albümü ünlü Doris Day’a saygı temasıyla yayınlana bir çalışma ve ilk albümü olması edeniyle de çıkış sürecinin biraz da olsa Norah Jones’u andırdığı düşünceleri var bir kısım eleştirmende.

8 - MASADA QUINTET; "STOLAS: THE BOOK OF ANGELS, VOL.12""

Masada Quintet Joe Lovano, Uri Caine, Dave Douglas, Greg Cohen, Joey Baron ve John Zorn’dan oluşuyor. Cazın bu süper grubunun "The Book of Angels" serisinden çıkan albümleri hayranları tarafından özel bir kayıt olarak tanımlanıyor.

9 - THE BAD PLUS; "FOR ALL I CARE"

Geçtiğimiz sezon İş Sanat konser sezonunda da izlediğimi ekip ve bu albümleri Türk dinleyicisinden de özel bir ilgi görmüştü.

10 - RAN BLAKE; "DIRFTWOODS"

Yukardaki NPR listesinde bu albümle ilgili kısa değerlendirmeyi okuyunuz.

Cazkolik.com / 22 Aralık 2009, Salı

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN