Beethoven ve Napoléon Bonaparte'ın tartışmalı tarihi

Beethoven çağının insanıydı ve içinde yaşadığı dünyayla yakından ilgileniyordu. Pastoral Senfoni'de olduğu gibi doğa genellikle müziğinin kalbindeydi, ancak, üçüncü senfoninin adandığı kişi önemli bir tarihi şahsiyet olan Napoléon Bonaparte'tı. Napoléon, Beethoven'ı derinden etkilemişti. Öğrencisi Ferdinand Ries'e göre, onu gözünde en yüksek saygı mertebesinde tutuyordu. Belki de Beethoven'ın Napoléon'da gördüğü devrimci ruh ya da Beethoven'ın demokratik idealleriyle uyumlu olan eşitlik ve özgürlük arayışıydı. Tarihin bu noktasında, Napoléon, Fransa'nın İlk elçisiydi ama bütün bunlar gelecek yıllarda tümden değişecekti.

Beethoven’ın gençlik yıllarına baktığımızda Fransız Devrimi'ne ve ideallerine yoğun ilgi gösterdiği anlaşılıyor. 19 yaşına geldiğinde, notları ve günlükleri incelenirse genç Beethoven'ın laiklik ve özgürlük konularında neredeyse militanca ifadeler kullandığı açıktır. Beethoven, Monarşi veya kilise gibi örgütlü dinin destekçisi değildi, bu durum, hayatının geri kalanında da koruyacağı bir tavır oldu.

1802 yılı başında besteci, kendini daha iyi hissedeceği ve yeni bestelerine konsantre olacağı daha sessiz yerler bulmak için Viyana'dan ayrıldı. Viyana'nın beş km. kuzeyinde Heiligenstadt adlı küçük kasabaya taşındı. Bestecinin sağlığı güçlü değildi ve onu karanlık bir depresyona sürükleyen işitme kaybından giderek daha çok rahatsız oldu. Bestecinin Op.35’inden evrimleşen Eroica varyasyonları ve solo piyano için yaşının çığır açan senfonik eserlerinden birine dönüşecek yeni bir temanın taslaklarına burada başladı.

Tarihin çarkları Beethoven'ın tahmin ettiği yöne döndü ve 18 Mayıs 1804'te Napoléon kendini Fransa İmparatoru ilan etti. Haberi Beethoven'a öğrencisi Ries iletmişti. Hikayenin bu versiyonuna göre, Beethoven müthiş öfkelendi ve Eroica'nın notalarının başlık kısmından Napoléon'un adını hiddetle çizdi. Beethoven'ın Napoléon'un bildirisinden dehşete düşmüş olabileceği anlaşılır bir durumdur. Besteci muhtemelen Napoléon'un yeni duruşunu daha önce sevdiği her şeye aykırı olarak görüyordu. Aslında, iyi bir servet elde edebileceği senfoninin kopyası hâlâ ondaydı ama adını kızgınlıkla sildi, çıkardı.

Bu senaryo Reis ve bestecinin yakın arkadaşı Anton Schindler'in hikâyesine uygundur ve Beethoven'ın huysuz ve tutkulu bir adam olarak popüler tasviriyle uyumludur ancak bu tam bir resim olmayabilir.

Unutulmamalıdır ki Beethoven, Bonaparte ve imparatorluk ailesiyle yakın ilişki içindeydi ve mektupları, sonraki yıllarda Napoléon'a olan saygısına tanıklık ediyor. Napoléon'un kardeşi Jerome Bonaparte, Beethoven'a 1808 yılında Kassel'deki Kapellmeister görevini teklif etti.

1809'da Napoléon'un orduları Avusturya ordusunu yendiğinde bu durum Beethoven'ı zor bir siyasi duruma sürükledi. Devrimci düşünceleri nedeniyle Napolyon'u savunur olarak görülürse himaye edilmeyecekti ve gelirinden olacaktı. Bu andan itibaren Beethoven, en azından kamuoyuna karşı İmparator Napoléon'u desteklemediğini ilan etti.

Beethoven Napoléon'a karşı düşüncelerini açıklamadan önce Prens Franz Joseph Lobkowitz Üçüncü Senfoni için besteciye cömert bir ücret teklif etmişti. Prens, uzun yıllar Beethoven'in hamisi olan güçlü ve etkili biriydi. Prens'in himayesinin kaybını riske atmak Beethoven için felaket olurdu.

(Resimaltı) Beethoven'ın Napoléon'un hiddetlenerek adını çizip çıkarttığı sayfa

Napoléon Eroica için Beethoven'ın ilham kaynağı mıydı?

Bu sürekli tartışılan bir konudur. İsveç kralı XIV. Karl Johan olarak bilinen Jean Bernadotte'un Beethoven'ı etkileyip etkilemediği konusunda da spekülasyonlar var mesela. Bernadotte, Napoléon'un generali olduğu için İsveç Kralı olmayı başardı ama yinede Üçüncü Senfoni'ye ilham vermiş olması pek de olası görünmüyor.

Olası görünen şey Beethoven'ın bestecilik kariyerinde bir kriz noktasına ulaşmış olma ihtimalidir. Senfonik formu keşfedilmemiş bölgelere itmenin ve bu müzikal formu anlama şeklimizi değiştirmenin yollarını arıyordu. Arketipik kahraman figürüne olan inancı, belki de Fransız halkının yozlaşmış bir monarşiye karşı özgürlük için savaşan Fransız devrimci Napoléon tarafından somutlaştırıldı. Bu da Beethoven'in istediği değerleri örneklemiş oldu.

Eroica olarak bilinen Üçüncü Senfoni cesur, yenilikçi ve Napoléon'un kendisi kadar ilham kaynağı oldu ve bu ölçüde Beethoven’ın müziği için bir miktar yaratıcı ivme sağlamış olabilir. Beethoven'ın daha önce denemediği boyutlarda son derece iddialı bir senfonidir. Eroica'nın destansı doğası, Romantik Senfoni'nin gerçek başlangıcını harekete geçirdi, denenmiş ve test edilmiş klasik formu Brahms, Mahler ve Schuman gibi bestecilerin temelini oluşturacak bir şeye dönüştürdü.

Dr. Justin Wuldridge

Bu yazının orijinali Dr. Justin Wuldridge tarafından 25 Haziran 2020 tarihinde cmuse.org'da yayınlanmıştır.

Cazkolik.com / 07 Temmuz 2020, Salı

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN