Biz bu müziği sokaklara posterler yapıştırarak, bildiriler dağıtarak duyurduk

1965 yılında Şikago`lu caz piyanisti Muhal Richard Abrams ve arkadaşları cazın seyrini değiştirecek bir organizasyon oluşturdu. The Association for the Advancement of Creative Musicians (AACM) (Yaratıcı Müzisyenlerin Geliştirilmesi Derneği) tek tek müzisyenlerin ve müzik gruplarının oluşturulmalarını, doğaçlamalarını, performanslarını ve yaptıkları kayıtları nasıl kontrol edeceklerini bir anlamda yeniden tanımladı. Muhal Richard Abrams bu oluşumun kurucularından ve ayrılmaz parçasıydı. Nesiller boyu besteci, eğitimci, organizasyonlar yapan biri olarak etkili bir isimdi. Geçen pazar akşamı New York`daki evinde hayatını kaybettiğinde 87 yaşındaydı ve karısı Peggy Abrams ile kızı Richarda Abrams ölümü sırası büyük sanatçının yanıbaşındaydı.

Yayınladığı "Ten Freedom Summers" albümüyle 2013 yılında Pulitzer ödülü finalistliğini ve Grammy ödülünü kazanan, AACM`in ilk üyelerinden caz sanatçısı Wadada Leo Smith topluluk için "birbirlerine saygı duyan ve aynı anda birbirlerinin sorumluluğunu paylaşan bir sanatçı topluluğu yaratmayı başardılar ve hepsi gerçekten birbirine bir şeyler öğretti" açıklamasında bulundu.

Amerikan deneysel müziği

"Kendinden Daha Kuvvetli Bir Güç: AACM ve Amerikan Deneysel Müziği" isimli kitabın yazarı ve MacArthur Kardeşliği Ödülü sahibi George Lewis "Muhal hayatını bize ve diğer müzisyenlere, bestecilere ve dünyaya hizmet etmek için harcadı" açıklamasında bulundu. Abrams, davulcu Steve MCCall, multi enstrümentalist Phil Cohran ve piyanist Jodie Christian`la birlikte Abrams`a atıf yapan yazar Lewis kayıt sekreteri Sandra Lashley`nin ana sözleşmesini 8 mayıs 1965 günü imzaladığı AACM`in dört kurucusunun tamamının Abrams`la birlikte artık hayatta olmadığının altını çizdi.

Abrams, DuSable ve Wendell Phillips liselerinde okudu, Roosvelt Üniversitesine gitti, Governor State Üniversitesinde ders aldı ama tüm bunlara karşın esasen kendi kendini yetiştiren bir müzisyendi. 1947 yılında okulda caz organizasyonları hazırlayan Joe Segal "oturumlara gelirdi, çok iyi piyanistti, o dönem bebop çalıyordu, piyanodaki mahareti ve cesareti dönemin büyükleri Max Roach, Kenny Dorham, Hank Mobley, Ray Nance ve Sony Stitt gibi isimlerle beraber çalmasını sağladı" dedi.

Ancak, ellili yılların sonu ve altmışların başında Şikago`daki caz manzarası değişen müzik beğenileri, rock`n roll`un önlenemez yükselişi nedeniyle klüpler bir bir kapanıyor, şehir, kentsel dönüşüm nedeniyle kabuk değiştiriyordu. İş fırsatları buharlaşmaya başladığı halde müzikten vazgeçmeyeceğini söyleyen Abrams 1962 yılında Experimental Band`ı kurdu ve caz konusunda daha özgür düşünen, şablonların dışında müzik yapmak ve ifade sınırlarını genişletmek isteyen müzisyenleri katılmaya davet etti. Fred Anderson, Joseph Jarman, Roscoe Mitchell, davulcu McCall ve Jack DeJohnette gibi daha genç isimlerle grubu genişletti. Trompetçi ve besteci Smith "Muhal bu topluluğu yetiştirmekle kalmadı, dünyanın müzikal bir organizasyonda hiçbir zaman görmediği bir disiplini uygulamayı başarmıştı. O zaman kimseden tek kuruş bağış almadık, sokaklarda dolaşarak posterler dağıttık, teksir makinalarıyla çoğaltılmış duyurular dağıttık" dedi.

Büyük siyah müzik: En eskiden geleceğe

AACM birkaç yıl içinde Chicago Art Ensemble ve Anthony Braxton Trio`nun Avrupa seyahatleri sayesinde özellikle Avrupa tarafında ün ve hayranlık kazandı. AACM`nin erken dönem gruplarından Cohran`ın Artictic Heritage Ensemble ile Abrams, Jarman ve Mitchell başını çektiği işler sonik çalışmalarda yeni olanakların izlerini sürdü. AACM`in müzikal hareket tarzının dinamiğini grupların iç etkileşimlerindeki serbestlik, eski ve/veya icat edilmiş enstrümanlar, eski New Orleans müzikal gelenekleri, ahenksizlik, akortsuzluk ve Afro-centric müzikal ritüeller oluşturuyordu.

Abrams 1990 yılında Chicago Tribune`e verdiği mülakatta "AACM`in yaptığı çalışmalarda neyi başaracağı konusunda hiçbir fikrimiz yoktu, önemli bir kurum olmak için kurmadık, şöhret olmayı aramıyorduk, öyle olsun isteseydik zaten böyle bir müziğin peşinde koşmazdık. Kaynaklarımız kendimizdik, içimizdeydi, birbirimizden destek alıyorduk" demişti.

Ezoterik bilgi öğrencisi

Altmışların sonuna gelindiğinde Abrams Şikago Caz Festivalinin programını yapan, şehirde eğitim etkinlikleri düzenleyen, kâr amacı gütmeyen Jazz Instute of Chicago`nun kurucularından biri olarak ortaya çıktı. Örgütün kurucularından ve Chicago Tribune`un eski caz eleştirmeni Harriet Choice Abrams için "Yönetim kurulu üyeliğine adının girmesine izin vermese de toplantılara gelirdi ve önemli bir parçasıydı" diye açıklamada bulundu. Abrams, aynı zamanda 1979 yılında Şikago Caz Festivalinin yaratılmasına yol açan yetmişlerin ortasındaki Grand Park caz konserlerinin planlanmasında çalışan kişiydi.

1977 yılına gelindiğinde Abrams New York`a taşındı ve orada AACM`in bir bölümünü daha kurdu. 20. yüzyılın sonuna kadar en kategorize edilmemiş besteci ve piyanistlerden birine dönüştü. Caz, klasik, blues, avangart, folklorik ve benzeri müzikal dillerde kimilerini titizlikle bestelediği kimilerini doğaçlama piyanoda tecrübe ettiği müzikler üzerinde yoğunlaştı.

"Ezoterik bilgi öğrencisiydi" dedi Lewis. "Akademik olarak kabul edilebilir düşünme, bilgi, üretim ve iletim standartlarının çok ötesine geçti. Sürekli yeni bilgiler arayan yorulmaz bir mucit gibiydi. Vahşi bir iştah, merak ve öğrenme sevgisine sahipti" diye devam etti.

Abrams`ın müziğe bakış açısındaki genişlik ve derinlik etkileyiciydi. Danimarkanın önemli caz ödülü Jazzpar`ın ilk kazanan ismiydi. 2010 yılında Amerikan caz dünyasının en saygın ödülü NEA (National Endownment for the Arts) le ödüllendirildi ve beş yıl önce Columbia University`de onur doktorasıyla onurlandırıldı.

Abrams piyano başına oturduğunda onun müziğe bakış açısındaki melodi ve armoniyi içiçe geçirme düşünceleri açık şekilde görülürdü. Alban Berg ve Claude Debussy`nin tonlarını caz rifleriyle süsleyen sanatçı, batılı ve batılı olmayan müzikler konusunda engin bilgisini birçok kez kanıtladı. Sonraki yıllarda piyanist olarak olağanüstü performans moduna sahip bir sanatçı oldu. Meditatif uzun formları zamanla ve yavaş gelişti. Müziğinin en uzak etkilere dahi açık olduğu görülüyordu.

Bu yazı, Howard Reich`n 1 kasım 2017 günü Chicago Tribune gazetesinde yayınlanan yazısından derlenerek çevrilmiştir..

Cazkolik.com / 03 Kasım 2017, Cuma

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN