Earl Hines

Earl Kenneth Hines, ya da caz dünyasında bilinen ismiyle Earl "Fatha" Hines modern caz piyanosunun gelişimindeki en etkili figürlerden biri olan ve çalışı caz tarihini etkileyen az sayıdaki piyanistten biri olan Amerikalı caz piyanistidir. Alışılmadık ritm ve aksanlar kullandığı değişik stiliyle yirmilerin diğer piyanistlerinden ayrılır. 1920`lerin başlarında caz piyanosunun yönünü belirleyen Jelly Roll Morton`dur, ancak 1926`dan sonra Hot Jazz stilinin önderliğini Earl Hines yapmıştır. Teddy Wilson, Jess Stacy, Joe Sullivan, Nat King Cole ve hatta bir dereceye kadar Art Tatum gibi ünlü piyanistler üzerindeki etkisi büyük olan sanatçının "Rosetta", "My Monday Date" ve "You Can Depend on Me" gibi tanınmış besteleri de mevcuttur.

Kısa bir süre trompet çaldıktan sonra piyanoya geçen Hines, 1921`de Pittsburgh`da profesyonel olarak çalışmaya başlar. İlk büyük işi vokalist Lois Deppe`nin eşlikçiliğidir; ilk kayıtlarını da Deppe ve orkestrasıyla birlikte 1922 yılında yapar. Ertesi yıl Chicago`ya taşınan Hines Sammy Stewart, Erskine Tate`s Vendome Theatre Orchestra ve Caroll Dickerson ile çalışır. Daha sonra bir gün Chicago Müzisyenler Birliği`nde Louis Armstrong`la karşılaşır. O zamanlar Hines 21, Armstrong 24 yaşındadır. Birlikte piyano çalarlar ve Armstrong Hines`ın avant-garde "trompet tarzı" çalışı karşısında hayrete düşer. İkili kısa sürede çok iyi arkadaş olurlar, bir arabayı paylaşırlar ve Armstrong Hines`la birlikte Caroll Dickerson`un grubunda Sunset Cafe`de çalmaya başlar, ki bu grup 1927`de Earl Hines`ın müzikal direktörlüğünde Louis Armstrong`un grubuna dönüşecektir. Aynı yıl içinde Armstrong sadece Okeh Records kayıtları için bir araya getirdiği grubu Louis Armstrong`s Hot Five`ı yenileyerek piyanoya eşi Lil Hardin yerine Earl Hines`ı geçirir ve ikili tüm zamanların en iyi caz kayıtları arasında gösterilen müthiş işlere imza atarlar, ki 1928`deki ünlü trompet-piyano düeti "Weatherbird" bunların şahikasıdır. İkilinin birlikte imza attıkları diğer önemli kayıtlar arasında "West End Blues", "Tight Like This", "Beau Koo Jack" ve "Muggles"ı saymak mümkündür. Sunset Cafe 1927 yılında kapandıktan sonra Hines, Armstrong ve davulcuları Zutty Singleton birlikte hareket etme ve ancak üçü birden işe alındıkları taktirde çalışma kararı alırlar. Ancak `Louis Armstrong and his Stompers` adı altında kendi kulüpleri "Warwick Hall Club"ı kurmaya çalışırlaarken güçlüklerle karşılaşırlar ve bu esnada kısa süreliğine New York`a giden Hines dönüşünde Armstrong ve Singleton`u şimdi rakipleri olan Caroll Dickerson`un grubuyla birlikte yeni Savoy Ballroom`da çalışırken bulur. Böylece Hines The Apex kulübünde klarnetçi Jimmy Noone`a katılır. 1928 Hines`ın kariyerindeki en önemli yıllardan biridir. Bir yandan içlerinde "A Monday Date", "Blues in Thirds" ve "57 Varieties"in de yer aldığı ilk piyano solo kayıtlarını yaparken öte yandan Jimmy Noone`s Apex Club Orchestra ile birlikte klasikler arasına girecek plaklarda çalar ve nihayet 28 Aralık1928`de Chicago`nun ünlü Grand Terrace Cafe`sinde, ki o zamanlar caz tutkusunun merkezi durumundadır, kendi big band`inin başında sahne alır. Bundan sonraki 12 yıl boyunca, ki Büyük Bunalım ve alkol yasağının hüküm sürdüğü berbat yıllardır, Earl Hines The Grad Terrace`da çalışmayı sürdürür. Bir başka deyişle Duke Ellington ve The Cotton Club New York için ne ifade ediyorsa, Earl Hines ve The Grande Terrace da Chicago için odur -sadece daha ateşli olmak şartıyla-. Ünlü gangster Al Capone tarafından idare edilen kulüpte Capone`un "Mr Piano Man"i olan Hines o günleri şöyle anlatır: "Al bir gece kulübe geldi ve bütün grubu topladıktan sonra şöyle konuştu: "Şimdi size pozisyonumuzu anlatacağız. Sadece kendi işinizle ilgilenmenizi istiyoruz. Size dünyanın en iyi korumasını sağlayacağız, fakat siz de 3 maymunu oynayacaksınız: Hiçbir şey duymayacak, görmeyecek ve konuşmayacaksınız." Ve biz de tam olarak bunu yaptık. Bazen polis gelir ve "Ne konuşuyorlardı Earl?" diye sorar ancak ben "bilmiyorum, benim birşeyden haberim yok" diye cevap verirdim, çünkü bazen polise bilgi veren kişilerin resimleri gazetelerde yayınlanır ve aynı kişilerin cesetleri ertesi gün ayakları zincirle bağlanmış vaziyette gölde bulunurdu, bilmem anlatabiliyor muyum?" Sahnede genellikle 15-20 müzisyenden oluşan, ki bu sayı bazen 28`e kadar çıkmıştır, Earl Hines Orkestrası`nın elemanlarından bazıları şunlardır: Wallace Bishop, Alvin Burroughs, Scoops Carry, Oliver Coleman, Bob Crowder, Thomas Crump, George Dixon, Julian Draper, Streamline Ewing, Ed Fant, Milton Fletcher, Walter Fuller, Dizzy Gillespie, Leroy Harris, Woogy Harris, Darnell Howard, Cecil Irwin, Harry ‘Pee Wee’ Jackson, Warren Jefferson, Budd Johnson, Jimmy Mundy, Ray Nance, Willie Randall, Omer Simeon, Cliff Smalls, Leon Washington, Freddie Webster, Quinn Wilson ve Trummy Young. Bebop saksofon devi Charlie Parker`a ilk profesyonel işini veren de yine Hines olmuştur. Aralık 1940`ta Grand Terrace kapandıktan sonraki 8 yılını full-time yollarda geçiren ve 1944`te Duke`un hastalığında bir müddet the Duke Ellington Orchestra`yı da yöneten Earl Hines, Charlie Parker (tenor saksofonda), Dizzy Gillespie ve Sarah Vaughan gibi modernistleri içeren ilk bebop orkestrasının da kurucusudur. Müzisyenler birliğinin kayıt yasağının sürdüğü 1942-1944 yılları arasında Hines orkestrası elemanlarının gece yarısı jam session`ları cazdaki "devrim"in tohumlarını atmıştır. Dizzy Gillespie`nin Hines`la ilgili görüşlerini dinleyelim şimdi de: "...Earl Hines`la muhteşem, muhteşem bir grubumuz vardı. O bir ustaydı ve ondan öz disiplin ve organizasyona dair çok şey öğrendik. Earl Hines grubunun piyanistiydi ve gerçekten "çalardı". Ona daha uzun sololar attırmaya bayılırdık. "Bir tane daha çal, Gates" derdik ve o da devam ederdi. "Bekle, bekle, bekle" sesleri yükselirdi ve biz girmezdik, o da tekrar çalmak zorunda kalırdı. Bize bakar ve bir yandan çalarken bir yandan da sırıtırdı. Ne yaparsanız yapın onu telaşlandıramazdınız. Earl Hines bir soğukkanlılık ustasıydı ve herhangi bir alanda ondan daha klas bir müzisyen ve ondan daha klas bir kişi tanımadım." 1946 Temmuz`unda geçirdiği bir otomobil kazası sonucu başından ciddi şekilde yaralanan ve geçirdiği bir operasyona rağmen görüşü hayatı boyunca etkilenen Hines, 4 ay sonra tekrar yola düşer ve 2 yıl daha orkestrasını yönetmeyi sürdürür. 1947`de Chicago`nun en büyük gece kulübü olan "The El Grotto"yu satın alır, ancak kısa sürede batar. Big band dönemi artık sona ermiştir ve Hines`ın payına düşen de yaklaşık 20 yıldır. 1948`in başında tekrar Louis Armstrong`la birleşerek büyük başarı kazanan "Louis Armstrong and his All-Stars"ın üyesi olur. Ancak eski dostunun yanında ikinci adam olarak çalışmak kolay kabul edilebilir birşey değildir, dolayısıyle bu birlikteliği sadece 3 yıl sürer. 1951`de önce Los Angeles, daha sonra da San Francisco`ya taşınarak bir Dixieland topluluğunu yönetir. Kendi stili çok daha modern olmasına rağmen grubu 1950`ler boyunca yaşatır ve Muggsy Spanier, Jimmy Archey ve Darnell Howard gibi müzisyenlerle çalışır. 1960`lara gelindiğinde caz dünyası kendisini çoktan unutmuştur. Ancak 1964`te caz yazarı Stanley Dance New York`un Little Theater`ında hem solo, hem de Budd Johnson`lu bir quartet`le çalması için 3 konser organize eder. New York`lu caz eleştirmenleri sanatçının canlılığı ve yaratıcılığı karşısında hayrete düşmüşlerdir, hatta New York Times "Earl Hines`ı dinledikten sonra "dinleyecek başka ne kalır ki?" diye sorar. 1966 yılında Down Beat tarafından "Dünyanın Bir Numaralı Caz Piyanisti" seçilir ve eleştirmen oylarıyla derginin "Hall of Fame"ine kabul edilir. Jazz dergisi tarafından "Yılın Caz Adamı" seçilerek Johnny Carson ve Mike Douglas`ın TV şovlarına katılır. Bundan sonra Hines hayatının sonuna dek solo ve diğer sanatçılarla birlikte kayıtlar yapmayı sürdürecektir. Earl Hines`ın bu dönemde birlikte çalıştığı isimler şunlardır: Cat Anderson, Harold Ashby, Barney Bigard, Lawrence Brown, Dave Brubeck (1975`te düetler kaydettiler), Jaki Byard (1972`de düetler), Benny Carter, Buck Clayton, Cozy Cole, Wallace Davenport, Eddie "Lockjaw" Davis, Vic Dickenson, Roy Eldridge, Duke Ellington (1966`da düetler), Ella Fitzgerald, Panama Francis, Bud Freeman, Stan Getz, Dizzy Gillespie, Paul Gonsalves, Stephane Grappelli, Sonny Greer, Lionel Hampton, Coleman Hawkins, Johnny Hodges, Peanuts Hucko, Helen Humes, Budd Johnson, Jonah Jones, Max Kaminsky, Gene Krupa, Ellis Larkins, Marian McPartland (1970`te düetler), Gerry Mulligan, Ray Nance, Oscar Peterson (duets in 1968), Russell Procope, Pee Wee Russell, Jimmy Rushing, Stuff Smith, Rex Stewart, Maxine Sullivan, Buddy Tate, Jack Teagarden, Clark Terry, Sarah Vaughan, Joe Venuti, Earle Warren, Ben Webster, Teddy Wilson (1965 1970`te düetler), Jimmy Witherspoon, Jimmy Woode ve Lester Young. Muhtemelen daha sürpriz olan çalışmalarsa Alvin Batiste, Tony Bennett, Art Blakey, Teresa Brewer, Richard Davis, Elvin Jones, Etta Jones, The Inkspots, Peggy Lee, Helen Merrill, Charles Mingus, Vi Redd, Betty Roché, Caterina Valente, Dinah Washington ve Ry Cooder`le yaptıklarıdır. İki kez Beyaz Saray`da ve bir kez de Papa`nın huzurunda solo konserler veren Earl Hines 79 yaşında hayata veda etmiştir. Mezar taşının üzerinde "PIANO MAN" ibaresi yer almaktadır.

Sırada Earl Hines diskografisi var: Louis Armstrong Earl Hines: inc. "Weatherbird", "Muggles", "Tight Like This", "West End Blues": Columbia 1928: reissued many times inc. as The Smithsonian Collection MLP 2012 Jimmie Noone Earl Hines: "At the Apex Club": Decca 1928: reissuedEarl Hines Collection: Piano Solos 1928-40: OKeh/Brunswick/Bluebird: Collectors Classics That`s a Plenty, Quadromania series 1928-1947 Membran, 4 CDs, 2006 Deep Forest, ca. 1932-1933: HEP `Swingin` Down, 1932-1934: HEP Harlem Lament, 1933-1934, 1937-1938: Columbia Earl Hines - The Grand Terrace Band: RCA Victor Vintage Series The Indispensable Earl Hines: Vols 1, 2, 1939-1940, Jazz Tribune/BMG The Indispensable Earl Hines: Vols 3, 4, 1939-1942, 1945, Jazz Tribune/BMG Earl Hines The Duke`s Men: (with Ellington side-men)(1st 1944: reissued Delmark 1994 Piano man: Earl Hines, his piano and his orchestra: 1939-1942, RCA Bluebird The Indispensable Earl Hines: Vols. 5, 6, 1944, 1964, 1966, Jazz Tribune/BMG Earl Fatha Hines and His Orchestra: 1945-1951, Limelight 15 766 Louis Armstrong The All Stars: Decca 1950 1951: reissued Earl Hines: Paris One Night Stand: Verve/Emarcy France 1957 Earl Hines: The Legendary Little Theatre Concert (2nd "Rediscovery" concert): Muse 1964 Earl Hines: Blues in Thirds: solo: Black Lion 1965 Earl Hines: Fatha`s Hands - Americans Swinging in Paris EMI 1965 Earl Hines: Hine`s Tune: (live in France with Ben Webster, Don Byas, Roy Eldridge, Stuff Smith, Jimmy Woode Kenny Clarke): Wotre Music/ Esoldun 1965: reissued Once Upon a Time (with Ellington side-men): Verve 1966 Earl Hines Jimmy Rushing: Blues Things 1967 Earl Hines: At Home: solo: [on his own Steinway]: Delmark 1969 Earl Hines: My Tribute to Louis: solo: Audiophile 1971 Earl Hines plays Duke Ellington: vols 1 2: solo: New World 1971-1975 Earl Hines Jaki Byard: Duet!: Verve/MPS 1972 Earl Hines: Tour de Force Tour de Force Encore: solo: Black Lion 1972 Earl Hines: Live at the New School: solo: Chiarascuro 1973 Earl Hines: A Monday Date: reissues of Hines` 15 1928/1929 QRS OKEH solo recordings: Milestone 1973 Earl Hines: The Quintessential Recording Session: solo: Chiaroscuro 1973 Earl Hines: The Quintessential Continued: solo: Chiaroscuro 1973 Earl `Fatha` Hines: The Father of Modern Jazz Piano (5 LP`s) MF Productions 1977 Earl Hines: In New Orleans: solo: Chiarascuro 1977 An Evening With Earl Hines: with Tiny Grimes, Hank Young, Bert Dahlander and Marva Josie: Vogue VDJ-534, 1977 Earl `Fatha` Hines plays Hits he Missed: (inc Monk, Zawinul, Silver): Direct to Disc M K RealTime 1978.

Arto Peştemalcıgil

Cazkolik.com / 28 Aralık 2012, Cuma

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN