Son söyleyeceğimi başta söyleyeyim, dün akşam, İş Sanat olağanüstü bir müzik gecesine sahne oldu

Ellinci yılını kutlayan, kaydettiği her albüm ve verdiği her konserle müzikal ufukları genişleten Kronos Quartet yeryüzünün en değerli topluluklarından biri. Bu grubu İstanbul'da yeniden dinlemek gündem vasatı içinde unutulmayacak bir tecrübeye dönüştü.

Kemancı David Harrington'ın 50 sene önce kurduğu, kemancı Hank Dutt ile viyolacı John Sherba'nın da uzun yıllardır eşlik ettiği, son olarak, aralarına katılan çellist Paul Wiancko ile quartet formatını bozmayan dörtlü, dünya üzerinde icra edilen her türden müziğin içinden seçtikleri parçaları, tamamen kendilerine has ve tarifi zor ama klasik/avangart/çağdaş müzik diliyle diyebileceğimiz bir yeniden canlandırmayla seslendiriyor. Elbette bu tasvir yetersiz kalır, şüphesiz çok sayıda kendi besteleri var ve Bowie, McCartney, Björk, şair Allen Ginsberg gibi sayısız eşlikçilikleri de mevcut.

Kronos Quartet 50. yılını kutlamak ve yaylı çalgılar dörtlüsüne yönelik çağdaş yaklaşımlara dair yeni besteler oluşması amacıyla genç bestecilere eser siparişleri vererek bu bestelerin icralarından oluşan 50. yıl albümünü "Fifty for Future" adıyla yayınlamıştı.

Dün akşam konser multivisual bir gösteri olarak planlanmıştı. Konserde seslendirilen Terry Riley, Sara Miyamoto bestesi "Kiss Yo’ Ass Goodbye"ın yeni Kronos düzenlemesi ilk kez İş Sanat'ta seslendirilerek İstanbul dinleyicisine hoş bir sürpriz yapıldı. Konserin ışık tasarımını Brian Scott, ses tasarımını Scot Fraser yapmış, besteci Nicole Lizee'nin dört bölümlü "Zonely Hearts" bestesi dev perdede video gösterisiyle sadece müzik değil, video sanatı olarak da tasarlanmıştı. Ayrıca, grubun, müziklerin seslendirilmesi esnasında kullandığı vurmalılar, eski telefonlar gibi kimi cihazlar da izleyicinin dikkatini çekiyordu.

Konserde seslendirilen müzikler, olağanüstü bir repertuvar

İki bölümden oluşan konser Angelique Kidjo'nun 2014 yılı albümündeki "YanYanKliYan Senamido" parçasının Jacob Garchik tarafından yapılan yeni düzenlemesiyle başladı. İlk parçanın ardından, 1987 doğumlu genç besteci Jlin'in "Little Black Book" isimli bestesi yine Jacob Garchik düzenlemesiyle Kronos repertuvarında seslendirildi. Konserin üçüncü parçası Kronos Quartet'in en hassas olduğu besteciler arasında gelen Sun Ra için saygı niteliğinde idi ve genç besteci Jlin'in Ra'dan "Maji" remiksini Kronos dün gece seslendirdi.

Konserde seslendirilen eserlerin adlarını belirtiyorum çünkü bu listenin Kronos'un müziğini anlamak için gerekli olduğu muhakkak ve meraklıları bu isimleri keşif olarak düşünüp müziklerin peşine düşebilir.

Dün gece aynı zamanda besteci Jacob Garchik'in beste ve düzenlemelerinin öne çıkmasına tanık olduk zira, geleneksel bir ninni melodisini yeniden düzenleyen sanatçıyı bir kez daha repertuvarına katmıştı Kronos Quartet. Zengin bir repertuvarın seslendirildiği konserin ilk yarısında besteci Peni Candra Rini'nin yine Garchik düzenlemesi "Maduswara"sı dörtlünün konser repertuvarında yer almıştı. Bu bestedeki dramatik yaylı lirizminin, bilhassa Paul Dutt'ın kemanından çıkan seslerin salonu etkisi altına aldığını özellikle belirtmem lazım. Bir fırsatını bulunca Cini'nin orijinalini dinleyin derim, oldukça ilginç bulacaksınız. Konserin ilk yarısının son kısmına Terry Riley besteleri damga vurdu. Önce, grubun çellisti Wiancko düzenlemesiyle Riley'nin "Kiss Yo' Ass Goodbye"ı, ardından, yine Riley'nin "One Earth, One People, One Love"ı ile konserin ilk yarısı sona erdi.

David Harrington

İkinci yarıda, Aleksandra Vrebalov'un "Gold Came From Space" ile Nicole Lizee'nin "Zonely Hearts" süitinin videolu icrası vardı. Bu müzik üzerinde biraz durmam lazım. Konser başlamadan önce, grubun sağında ve solunda iki nota sehpası üzerinde adı "Zonely Hearts" yazan kitaplar yerleştirilmişti. Belli ki Kronos mesaj veriyordu. Tipografik olarak "Zonely Hearts"ın ilk harfi Z aslında L harfi gibi de okunacak şekilde dizayn edilmişti, yani, ister LONELY ister ZONELY olarak okuyabilirdik.

Kronos Quartet'in müzikal dünya görüşü liberaldir, zaten bu yüzden dünyanın dört yanındaki bestecilerin müziklerinden faydalanıyor ve onları hem daha tanınmış hale getiriyor hem müzikal malzeme olarak kullanıyor ama bunun yanında, Kronos Quartet dünya meselelerine sosyo politik ve çevre/sürdürülebilirlik bakımdan oldukça duyarlı bir topluluk. Bunu, ABD'nin Vietnam savaşındaki My Lai katliamına dönük albümünden olsun, Laurie Anderson'ın New York sokaklarını nehire çeviren fırtına üzerine yaptığı "Landfall" albümünden olsun pek çok şekilde anlamak mümkün.

Kronos Quartet'in, hem dünya üzerindeki bestecileri öne ve ortaya çıkaran destekleyici tavrı, hem kendi müziğini bu besteler üzerinden kurguluyor ve üretiyor olması, hem de dünya ve çevre sorunlarına özel ilgi duyması ve hepsini bir müzik dili içine mükemmel yaratıcılıkta bir 'proses' ile sığdırması sadece hayranlıkla karşılanabilir. Ve ben de öyle yapıyorum. Dün gece kaldığım yerden devam ederek Kronos Quartet'i ayakta alkışlamaya devam ediyorum.

Kronos Quartet konseri:
David Harrington keman
John Sherba viyola
Hank Dutt keman
Paul Wiancko çello
İş Sanat Konser Salonu
16 Ocak 2024, Salı

Feridun Ertaşkan

Cazkolik.com / 17 Ocak 2024, Çarşamba

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN