Oscar Peterson

Oscar Emmanuel Peterson Kanadalı piyanist ve bestecidir. Tüm zamanların en büyük piyanistlerinden biri olarak kabul edilen ve Duke Ellington`un "klavyenin mihracesi" olarak andığı Peterson, 60 yılı aşan kariyeri boyunca ikiyüzden fazla albüme imza atmış ve 8 Grammy ödülünün yanısıra sayısız ödül ve onur elde etmiş bir caz devidir. İdolü Art Tatum seviyesinde olağanüstü bir tekniğe sahip olan Peterson`un hızı, mahareti ve her tempoda swing`li çalabilme becerisi dudak uçuklatıcıdır. Swing ve bop arası bir yerlerde gezinen orijinal stili yıllar içinde önemli bir sapma göstermeksizin sürekli gelişmiştir.

Montreal, Quebec doğumlu olan Peterson`un ailesi İngiliz Batı Hint ve Virgin Adaları göçmenidir ve Oscar ailenin beş çocuğundan dördüncüsüdür. Bütün çocuklarının da birer enstrüman çalmasını isteyen babasının teşvikiyle trompet çalmaya başlayan Peterson, yedi yaşındayken tüberküloza yakalandıktan sonra trompeti bırakarak tüm dikkatini piyanoya yöneltir. Başlangıçta babası ve ablasından ders almaktadır, ancak kısa sürede ortaya çıkan yeteneği daha ciddi bir eğitime ihtiyaç duyduğunu gösterir ve önce piyano hocası Lou Hooper`a, sonrasında da yetenekli Macar klasik piyanist Paul deMarky`ye yönlendirilir. İkili arasında sıcak ve saygılı bir müzikal dostluk oluşacak ve deMarky`nin rehberliğinde Oscar`ın enstrümana hakimiyetinin yanısıra yeteneği ve müziğe adanmışlığı giderek mesafe katedecektir. Oscar Peterson`un performans kariyeri 14 yaşında bir yetenek yarışmasını kazandıktan sonra Montreal`de haftalık bir radyo şovuna çıkmasıyla başlar. Lise yıllarında Johnny Holmes Orkestrası`nın piyanistliğini yaparak tecrübe kazanır ve birkaç yıl sonra da kendi trio`sunu kurar, ki bu kariyeri boyunca bağlı kaldığı format olacaktır. Trio`suyla ülke çapında şöhret ve popülarite kazanan Peterson 1945-1949 yılları arasında Victor plak şirketi adına 32 parça kaydeder. Bu performanslarda boogie-woogie`nin yanısıra Teddy Wilson ve Nat King Cole`ün swing`li stillerine olan ilgisi açıkça belli olmaktadır. Bu erken dönemde bile tekniği mükemmeldir ve henüz bop etkisine maruz kalmamış olmasına rağmen oldukça etkileyici bir müzisyendir. Peterson`un kariyerinde önemli bir adımempresaryo Norman Granz`in plak şirketlerine (özellikle Verve) ve Granz`in "Jazz at the Philharmonic" projesine dahil olmasıdır. Norman Granz`in Peterson`u keşfinin hikayesi oldukça ilginçtir: O sıralar Peterson kendi trio`suyla birlikte Montreal`deki Alberta Lounge`da çalmakta ve sanatçının performansları radyodan canlı olarak yayınlanmaktadır. Şehirde bulunan ve taksiyle Montreal havaalanına doğru gitmekte olan Granz, aracın radyosunda çalmakta olan Peterson`un performansından o kadar etkilenir ki şoföre derhal dönmesini ve kendisini o kulübe götürmesini söyler. Böylece sanatçıyla tanışan Granz, 1949 yılında New York Carnegie Hall`daki Jazz at the Philharmonic şovuna Peterson`u konuk ederek onu kitlelere tanıtır. Daha ilk seferde dinleyenleri dehşete düşüren Peterson, 1950`de JATP`nin full-time turne elemanıdır. Yine aynı yıl basta Ray Brown veya Major Holley`nin eşliğinde bir dizi duo kaydı gerçekleştirecek ve özellikle "Tenderly" versiyonu hit olacaktır. 1950 yılı sanatçıya ayrıca 12 yıl boyunca sürecek olan DownBeat okuyucu anketlerinde "Yılın Caz Piyanisti" kategorisindeki birinciliklerin ilkini getirecektir. 1952 yılında gitarist Barney Kessel ve Ray Brown`la bir trio oluşturan Oscar Peterson, Kessel`in turne hayatından bıkması sonucu ertesi yıl gruba Herb Ellis`i dahil eder ve genellikle JATP ile birlikte turneye çıkan üçlü, 1953-1958 yılları arasında cazın en önemli combo`larından biri olarak kabul görür. 1958`de Ellis`in ayrılmasından sonra gruba davulcu Ed Thigpen dahil olur ve 1965`e kadar devam eden bu üçlüde, bir öncekinin aksine grubu Peterson domine eder. Trio`nun sonraki versiyonlarında davulda Louis Hayes (1965-1966), Bobby Durham (1967-1970), Ray Price (1970), ve basta Sam Jones (1966-1970) ve George Mraz (1970) yer alacaklardır. Ayrıca Granz`in JATP turları sayesinde Peterson dönemin önde gelen sanatçılarıyla birlikte çalma olanağı bulacaktır, ki bu önemli isimlerden bazıları şunlardır: Coleman Hawkins, Roy Eldridge, Ben Webster, Milt Jackson, Niels-Henning Ørsted Pedersen, Louis Armstrong, Stéphane Grappelli, Ella Fitzgerald, Billie Holiday, Clark Terry, Joe Pass, Anita O`Day, Fred Astaire, Count Basie, Dizzy Gillespie ve Stan Getz. 1960`ların yoğun turne yılları arasında Toronto`da the Advanced School of Contemporary Music adında bir caz okulu açan Oscar Peterson, her yıl trio`suyla birlikte buraya uğrayarak dersler verir. Okul turne programının yoğunluğu sebebiyle 3 yıl sonra kapanacak, ancak dünyanın dört bir tarafından gelen öğrencileri buradaki deneyimlerini mutlulukla anacaklardır. İlk solo kayıtlarını 1968 yılında MPS plak şirketi adına yapan ve bu solo albüm serisine "Exclusively for My Friends" adını veren Peterson, Norman Granz`in 1972 yılında Pablo`yu kurmasıyla birlikte oraya geçerek gitarist Joe Pass ve basçı Niels-Henning Ørsted Pedersen`le birlikte bir diğer önemli trio oluşturacak ve birçok festivalde sahne alıp çok satan albümler kaydederek 1950`lerdeki başarısını tekrarlayacaktır. 1974`te gruba İngiliz davulcu Martin Drew da katılır ve dörtlü dünya çapında yoğun bir turne ve kayıt maratonuna çıkar. Joe Pass 1976 yılında kendisiyle yapılan bir röportajda şöyle konuşmuştur: "Dinlediğim müzisyenler arasında enstrümanlarına tamamen egemen olmaya en çok yaklaşan iki isim Art Tatum ve Peterson`dur." Değeri tam olarak anlaşılmamış bir besteci olan Oscar Peterson, 1964 yılında oldukça etkileyici bir çalışma olan "Canadiana Suite"i yazıp kaydetmiştir. “Hymn To Freedom” adlı eseriyse Amerika`da Dr. Martin Luther King, Jr. önderliğindeki İnsan Hakları Hareketi`nin sembol şarkılarından biri olmuştur. Sanatçının ayrıca çeşitli film müziği, caz balesi ve süit çalışmaları bulunmaktadır. Bir diğer ilginç not, Peterson`un ender vokal çalışmalarından biriyle ilgilidir: 1965 yılında kaydettiği "With Respect to Nat" albümü, sanatçının Nat King Cole`unkine benzer bir vokal sesine sahip olduğunu göstermektedir. 1980`lerde Herbie Hancock`la başarılı duo çalışmalar yapan ve talebesi Benny Green`le kayıt ve performanslara katılan Oscar Peterson, 1990 yılında da Herb Ellis ve Ray Brown`la iki günlüğüne yeniden bir araya gelerek toplam 4 CD`lik bir çalışmaya imza atar. Bu kayıtlarda davulcu Bobby Durham da yer almıştır. 1993 yılında geçirdiği ciddi bir felç sonucu iki yıl çalışamayan Peterson daha sonra müziğe geri döner, ancak sol eli zayıflamıştır. Bu dönemden sonraki çalışı daha ziyade sağ el ağırlıklıdır. 1997 yılında Grammy Yaşam Boyu Başarı ödülünü alan Peterson için Kanadalı politikacı, amatör piyanist ve aynı zamanda sanatçının yakın arkadaşı olan Bob Rae şu iddiada bulunmuştur: "Tek elli bir Oscar çift elli hemen hemen herkesten daha iyidir." 2003 yılında Niels-Henning Ørsted Pedersen (NHØP), Ulf Wakenius ve Martin Drew`la birlikte Verve adına "A Night in Vienna" DVD`sini kaydeden Peterson Amerika ve Avrupa turnelerini de sürdürür, ancak turne sıklığı yılda maksimum bir aya inmiş ve konser aralarında gücünü toplayabilmesi için birkaç gün dinlenmesi öngörülmüştür. Bu konserlerdeki eşlikçileri arasında Ulf Wakenius (gitar), NHØP ya da David Young (bas) ve Alvin Queen (davul) yer almaktadır. 2007 yılında sağlığı hızla bozulan ve performanslarını iptal etmek zorunda kalan sanatçı, 23 Aralık 2007`de Mississauga, Ontario`daki evinde böbrek yetmezliği sonucu yaşamını yitirir. Geride yedi çocuğu, dördüncü eşi Kelly ve onun kızı Celine kalmışlardır.

Oscar Peterson`un 60 yılı aşan kariyeri boyunca elde ettiği ödüllerin tamamını buraya sığdırmak neredeyse imkansız, ancak başlıcalarını sayacak olursak: 8 Grammy ödülü, the Canadian Music Hall of Fame, Canadian Jazz and Blues Hall of Fame ve the Juno Awards Hall of Fame üyelikleri, the Dr. Martin Luther King Jr Award (1986), the Roy Thomson Award (1987), the Praemium Imperiale (Nobel Ödülü`nün sanat alanındaki karşılığı, the Japan Art Association tarafından verilmiştir), the UNESCO International Music Prize, the 1993 Glenn Gould Prize. Sanatçının kazanmış olduğu Grammy ödülleriyse şunlardır: 1974 Best Jazz Performance by a Group The Trio - Oscar Peterson, Joe Pass and Niels- Henning Orsted Pedersen 1977 Best Jazz Performance by a Soloist The Giants - Oscar Peterson, 1978 Best Jazz Instrumental Performance, Soloist Oscar Peterson Jam – Montreux `77, 1979 Best Jazz Instrumental Performance, Soloist Oscar Peterson and The Trumpet Kings – Jousts - Oscar Peterson, 1990 Best Jazz Instrumental Performance, Group The Legendary Oscar Peterson Trio Live at the Blue Note, 1990 Best Jazz Instrumental Performance, Soloist The Legendary Oscar Peterson Trio Live at the Blue Note, 1991 Best Jazz Instrumental Performance, Group Saturday Night at the Blue Note, 1997 Lifetime Achievement Award Instrumental Soloist Lifetime Achievement. Hobileri arasında balıkçılık, fotoğrafçılık ve astronomi yer alan Oscar Peterson müziğe de sadece mesleği olarak değil, aynı zamanda hobisi olarak yaklaşmıştır. Evindeki özel kayıt stüdyosu sayesinde çalışırken bir yandan da aile hayatının tadını çıkarma olanağı yakalayan sanatçı bütün yaşamı boyunca hayata, aşka ve müziğe tutkulu bir şekilde bağlı kalmıştır. Şu sözler ona aittir: "Öylesine oturup piyano çalamazsın. Cümleleri, renkleri, yoğunlukları düşünmen gerekir, ancak böyle olur. Piyanoya dönüşmelisin." Ray Charles`ın Martin Scorsese Presents the Blues - Piano Blues (2003) filminde sarfettiği cümleyi orijinalinden aktararak sanatçının diskografisine geçelim: "Oscar Peterson is a mother fucking piano player!"

Oscar Peterson diskografisi: 1945 "I Got Rhythm", 1947 "Rockin` in Rhythm", 1950 "Oscar Peterson at Carnegie Hall, live", (Mercury), 1951 "Oscar Peterson Plays Cole Porter", 1952 "The President Plays with the Oscar Peterson Trio", 1952 Lester Young "The Astaire Story", 1952 Fred Astaire Norgran "Oscar Peterson Plays Duke Ellington", 1952 "Oscar Peterson Plays George Gershwin" (Mercury), 1952 The Oscar Peterson Quartet, 1952 with Barney Kessel, Ray Brown and Alvin Stoller, (Mercury), 1954 "Lionel Hampton Plays Love Songs", 1954 w/Lionel Hampton "Clef Hamp`s Big Four", 1954 w/Lionel Hampton "Roy and Diz", 1954 Roy Eldridge and Dizzy Gillespie Rock with Flip, 1954 "Flip Phillips Buddy DeFranco and Oscar Peterson Plays George Gershwin", 1954 "Buddy DeFranco Oscar Peterson Plays Harold Arlen", 1954 "Romance - The Vocal Styling Of Oscar Peterson", 1954 w/Ray Brown, Barney Kessel and Herb Ellis, 1955 "Sing and Swing with Buddy Rich", 1955 Buddy Rich Norgran Ralph Burns Among the JATP`s, 1955 Ralph Burns The Wailing Buddy Rich, 1955 Buddy Rich Oscar Peterson Plays Count Basie, 1955 Clef In a Romantic Mood, 1956 Nostalgic Memories, 1956 Recorded 1949-1951, re-issued on CD in 2009 as Debut: The Clef/Mercury Duo Recordings 1949-1951 [3] Krupa and Rich, 1956 Gene Krupa, Buddy Rich Pres and Sweets, 1956 Lester Young, Harry "Sweets" Edison Toni ,1956 Toni Harper Ellis in Wonderland, 1956 Herb Ellis Oscar Peterson at the Stratford Shakespearean Festival, 1956 live Ella and Louis Ella Fitzgerald, Louis Armstrong, 1957 Anita Sings the Most, 1957 Anita O`Day Gee Baby, Ain`t I Good to You, 1957 Harry "Sweets" Edison Stuff Smith 1957 Stuff Smith Soft Sands, 1957 The Oscar Peterson Trio with Sonny Stitt, Roy Eldridge and Jo Jones at Newport, 1957 live, with Sonny Stitt, Roy Eldridge, Jo Jones, Ella and Louis Again, 1957 Ella Fitzgerald, Louis Armstrong Going for Myself, 1957 Lester Young, Harry Edison Jazz Giants `58, 1957 with Stan Getz, Gerry Mulligan, Harry "Sweets" Edison, Stan Getz and the Oscar Peterson Trio, 1957 with Stan Getz Only the Blues, 1957 Sonny Stitt Louis Armstrong Meets Oscar Peterson 1957 with Louis Armstrong Soulville, 1957 Ben Webster The Genius of Coleman Hawkins, 1957 Coleman Hawkins Encounters Ben Webster, 1957 Ella Fitzgerald Sings the Duke Ellington Songbook, 1957 Ella Fitzgerald Ella at the Opera House, 1957 live, Ella FitzgeraldStan Getz and J.J. Johnson at the Opera House, 1957 live, Stan Getz, J.J. Johnson, 1958 Oscar Peterson at the Concertgebouw, 1958 live Ella in Rome: The Birthday Concert, 1958 live, Ella Fitzgerald Smooth Operator, 1958 Dorothy Dandridge This Is Ray Brown, 1958 Ray Brown On the Town with the Oscar Peterson, 1958 live Oscar Peterson Plays "My Fair Lady", 1959 Sonny Stitt Sits in with the Oscar Peterson Trio, 1959 with Sonny Stitt A Jazz Portrait of Frank Sinatra, 1959 The Jazz Soul of Oscar Peterson, 1959 Oscar Peterson Plays the Duke Ellington Songbook, 1959 Oscar Peterson Plays the George Gershwin Songbook, 1959 Oscar Peterson Plays the Richard Rodgers Songbook, 1959 Oscar Peterson Plays the Jerome Kern Songbook, 1959 Oscar Peterson Plays the Cole Porter Songbook, 1959 Oscar Peterson Plays the Harry Warren Songbook, 1959 Oscar Peterson Plays the Irving Berlin Songbook, 1959 Oscar Peterson Plays the Harold Arlen Songbook, 1959 Oscar Peterson Plays the Jimmy McHugh Songbook, 1959 Oscar Peterson Plays Porgy & Bess, 1959 Swinging Brass with the Oscar Peterson Trio, 1959 Ben Webster Meets Oscar Peterson, 1959 with Ben Webster, 1960 Fiorello!, 1961 The Trio, 1961 live The Sound of the Trio, 1961 live Very Tall 1961 with Milt Jackson The London House 1961 live, released, 1997, 1962 West Side Story, 1962 Bursting Out with the All-Star Big Band!, 1962 Affinity, 1962 Something Warm, 1962 Put On a Happy Face, 1962 Night Train, 1963 Bill Henderson with the Oscar Peterson Trio, 1963 with Bill Henderson Oscar Peterson and Nelson Riddle, 1963 with Nelson Riddle, 1964 The Oscar Peterson Trio Plays, 1964 The Oscar Peterson Trio In Tokyo, 1964 live Oscar Peterson Trio + One, 1964 with Clark Terry Verve Canadiana Suite, 1964 Limelight We Get Requests, 1965 Eloquence, 1965 Limelight With Respect to Nat, 1965 Blues Etüde, 1966 Soul Español, 1967 The Greatest Jazz Concert in the World live, 1968 Exclusively for My Friends: The Lost Tapes, 1968 Exclusively for My Friends, 1964 Girl Talk, 1968 The Way I Really Play, 1968 Mellow Mood, 1968 Travelin` On, 1968 My Favorite Instrument, 1968 Motions and Emotions, 1969 Hello Herbie, 1969 Tristeza on Piano, 1970 Walking the Line, 1970 Another Day, 1971 with The Singers Unlimited Reunion Blues, 1971 with Milt Jackson Great Connection, 1972 The Oscar Peterson Trio in Tokyo, 1972 live Denon Jazz at Santa Monica Civic `72 live, various artists Pablo, 1972 The History of an Artist, Vol. 1, 1972 The History of an Artist, Vol. 2, 1973 The Trio, 1973 with Joe Pass, Niels-Henning Ørsted Pedersen, won Grammy Award for Best Jazz Performance by a Group The Good Life, 1974 Terry`s Tune, 1974 Basie and Friends, 1974 Count Basie Oscar Peterson In Russia, 1974 live Oscar Peterson and Dizzy Gillespie, 1974 with Dizzy Gillespie Oscar Peterson and The Trumpet Kings – Jousts, 1974 live, won Grammy Award for Best Jazz Performance by a Soloist Satch and Josh, 1974 with Count Basie The ,Gints, 1974 with Joe Pass, Ray Brown, won Grammy Award for Best Jazz Performance by a Soloist Oscar Peterson and Roy, 1974 with Roy Eldridge Oscar Peterson and Harry Edison, 1974 with Harry "Sweets" Edison, 1975 Oscar Peterson et Joe Pass à Salle Pleyel, 1975 with Joe Pass Oscar Peterson and Clark Terry, 1975 with Clark Terry (same sessions as Oscar Peterson Trio + One Ella and Oscar, 1975 with Ella Fitzgerald Jazz Maturity... Where It`s Coming From, 1975 with Roy Eldridge, Dizzy Gillespie Happy Time ,1975 Roy Eldridge Oscar Peterson and Jon Faddis, 1975 with Jon Faddis Zoot Sims and the Gershwin Brothers, 1975 Zoot Sims The Oscar Peterson Big 6 at Montreux, 1975 live The Trumpet Kings at Montreux `75 live, with Roy Eldridge, Dizzy Gillespie and Clark Terry, The Milt Jackson Big 4 at the Montreux Jazz Festival, 1975 live, with Milt Jackson The Tenor Giants Featuring Oscar Peterson, 1975 with Zoot Sims, Eddie "Lockjaw" Davis, 1976 Porgy and Bess with Joe Pass, 1977 Roy Eldridge 4 – Montreux `77 live, Roy Eldridge Oscar Peterson Jam – Montreux `77 live, won Grammy Award for Best Jazz Performance by a Soloist The Pablo All-Stars Jam – Montreux `77 nive, various artists Oscar Peterson and the Bassists – Montreux `77 live, Various Artists Eddie "Lockjaw" Davis 4 – Montreux `77 live with Eddie "Lockjaw" Davis, Satch and Josh... Again 1977 with Count Basie, 1978 Night Rider, 1978 with Count Basie Count Basie Meets Oscar Peterson – The Timekeepers, 1978 with Count Basie, Yessir, That`s My Baby, 1978 with Count Basie How Long Has This Been Going On?, 1978 Sarah Vaughan Linger Awhile: Live at Newport and More, 1979 The Silent Partner, 1979 Ain`t Misbehavin`, 1979 Clark Terry Night Child, 1979 with Joe Pass, Niels-Henning Ørsted Pedersen and Louie Bellson Skol, 1979 with Stephane Grappelli, Joe Pass, Mickey Roker Digital at Montreux 1979 live, 1980 The Personal Touch, 1980 The Trumpet Summit Meets the Oscar Peterson Big 4, 1980 Dizzy Gillespie, Freddie Hubbard, Clark Terry The Alternate Blues, 1980 Dizzy Gillespie, Freddie Hubbard, Clark Terry Live at the North Sea Jazz Festival, 1981 A Royal Wedding Suite, 1981 Nigerian Marketplace 1981 live, Ain`t But a Few of Us Left, 1981 with Milt Jackson, Ray Brown, Grady Tate, 1982 Freedom Song, 1982 live, Face to Face 1982 with Freddie Hubbard, Oscar Peterson with Clark Terry 1982 with Clark Terry, 1983 Two of the Few 1983 with Milt Jackson Jazz at the Philharmonic – Yoyogi National Stadium, Tokyo 1983: Return to Happiness live, various artists A Tribute to My Friends 1983, If You Could See Me Now 1983, 1985 Hark Buddy DeFranco, 1986 Oscar Peterson Live! 1986 live Time After Time 1986, Oscar Peterson + Harry Edison + Eddie "Cleanhead" Vinson, 1986 with Eddie "Cleanhead" Vinson and Harry "Sweets" Edison, Benny Carter Meets Oscar Peterson 1986 with Benny Carter, 1990 Live at the Blue Note 1990 live, won Grammy Award for Best Jazz Instrumental Performance, Group, Grammy Award for Best Jazz Performance by a Soloist Telarc Saturday Night at the Blue Note 1990 live, won Grammy Award for Best Jazz Instrumental Performance, Group. Last Call at the Blue Note 1990 live,Encore at the Blue Note 1990 live, 1992 In the Key of Oscar 5 tracks recorded live at the Bermuda Onion, Toronto, 11 June 1991 + 7 electronic selections Vocal Vision Productions Inc., 1993 En Concert Avec Europe1 Live Paris recordings from 1961, Others include Bobby Durham, Louise Hayes, Sam Jones and Roy Eldridge on two tracks. RTE / Trema, 1994 "Side by Side", 1994 "with Itzhak Perlman Telarc Some of My Best Friends Are... The Piano Players", 1995 "The More I See You", 1995 " with Benny Carter, Clark Terry, Ray Brown An Oscar Peterson Christmas 1995", 1996 "Oscar Peterson Meets Roy Hargrove and Ralph Moore", 1996 " with Roy Hargrove, Ralph Moore Oscar in Paris 1996" (Live), 1997 "A Tribute to Oscar Peterson" (Live at the Town Hall), 1960 "with Brown and Thigpen" (Just A Memory Records), 1998 "Oscar and Benny with Benny Green" (Telarc), 1999 "Summer Night in Munich", 1999 "The Very Tall Band: Live at the Blue Note" 1999 (Live), 2000 "Trail of Dreams: A Canadian Suite A Jazz Suite With Strings" (conducted by Michel Legrand), 2004 "A Night in Vienna" (Live) (Verve), 2007 "The Very Tall Band: What`s Up?" (Live) (Telarc).

Arto Peştemalcıgil

Cazkolik.com / 15 Ağustos 2012

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN