Fats Navarro

1940`lardaki bebop tarzı caz emprovizasyonun öncülerinden ve Clifford Brown başta olmak üzere diğer birçok müzisyenin stilini derinden etkileyen Amerikalı trompetçi Fats`in hikayesi Key West, Florida`da başlar. Kübalı-Siyahi-Çinli karışımı bir aile geçmişine sahip olan sanatçı henüz 6 yaşındayken piyano eğitimi alır, ancak müziği ciddiye alması 13 yaşında trompete geçmesi sayesinde olacaktır. Douglass Lisesi`nden mezun olduktan sonra Sol Allbrights`ın dans orkestrasına katılarak ortabatının yolunu tutar. Daha sonra katıldığı Snookum Russell`ın Indianapolis`te yerleşik yerel orkestrası gelişimi yolunda değerli bir basamaktır, ki J. J. Johnson ve Ray Brown gibi önemli yıldızlar da aynı şekilde bu aşamadan geçmişlerdir. Bu orkestrada iki yıl kadar (1941-1942) kalan ve bu dönemde Roy Eldridge ve Charlie Shavers`tan (3. dereceden kuzenidir aynı zamanda) etkilenen Fats`in bir sonraki durağı Andy Kirk`ün Kansas City bazlı "Clouds of Joy" topluluğudur. Burada diğer bir ünlü trompetçi Howard McGhee ("Maggie" olarak da bilinir) ile tanışır ve kalıcı bir dostluk kurar. 18 aylık bir Billy Eckstine Orkestrası macerasını müteakiben ise sanatçının en üretken dönemi olan New York periyodu başlar. 1940`larda New York cazın merkezi durumundadır ve big band`lerin yerini -ekonomik sebepler ve insanların müziği dans etmek yerine dinlemeyi tercih etmeye başlamalarıyla- küçük gruplar almaya başlamıştır. Fats için bu format en idealidir. Kendi sözleriyle: "Küçük gruplarda çalmalıyım. Big Band`lerde hiçbir şey öğrenemezsiniz. Umarım bir daha böyle bir tecrübe yaşamak zorunda kalmam." Kısa zamanda bebop sahnesinin aranan isimlerinden biri haline gelen Fats, Kenny Clarke, Dexter Gordon, Coleman Hawkins, Benny Goodman, Bud Powell ve Tadd Dameron gibi isimlerle kayıtlar yapma imkanı bulur. Bunlar içinde Tadd Dameron`la olan birlikteliği müzikal açıdan en verimli olanıdır, zira Dameron etkisiyle nefes kesici trompet tekniğinin ve yüksek nota çalma kapasitesinin yanısıra çalışı lirizm ve duygu yönünden de zenginleşmiştir. Caz dinleyicisi nezdinde büyük popülarite elde eden ve hem eleştirmenlerin, hem de meslektaşlarının hayranlığını kazanan Fats Navarro 1948 yılında Metronome dergisince düzenlenen geleneksel ankette birinciliği elde eder ve bunun sonucunda Metronome All Stars plak kaydında yer alır. Tüm bu aşamalardan sonra artık kendi grubunu kurma zamanı gelmiş gibi gözükmektedir, ancak bu yönde bir istek göstermez. Bunun en büyük sebebi muhtemelen uyuşturucu alışkanlığını finanse edebilmek için düzenli bir maaşa ihtiyaç duymasıdır. Eroin alışkanlığının tüberküloz ve kilo problemiyle birleşmesi sonucu sağlık durumu giderek bozulan sanatçı, son performansına Charlie Parker`la birlikte 1 Temmuz 1950`de Birdland`de çıktıktan sonra aynı gün hastaneye kaldırılır ve 7 Temmuz 1950`de henüz 26 yaşındayken hayata veda eder.

Son derece hassas ve yumuşak bir karaktere sahip olan Fats Navarro, plak prodüktörü Teddy Reig`e zayıflamak amacıyla eroin kullandığını söylemiştir. Efemine denebilecek incelikteki sesi ve kilosu sebebiyle "Fat Girl" (şişko kız) olarak da anılan Fats Navarro müzikteki amacını şöyle anlatmıştır: "Kendime ait olan mükemmel bir melodi çalmak istiyorum; tüm akor dizileri doğru olan, melodisi orijinal ve canlı, tümüyle bana ait." Bütün isteği sadece budur, ama bu da cazın "Kutsal Kase"si ve onu başlıca dinleme sebebimiz değil midir zaten? Theodore "Fats" Navarro 1982 yılında Uluslararası Caz Eleştirmenleri tarafından "Down Beat Hall of Fame"e seçilmiştir. Son olarak sanatçının diskografisinden birkaç örnek sunalım: The Fabulous Fats Navarro, Vol. 1 (Blue Note, 1947), Fat Girl (Savoy, 1947), Fats Navarro Featured with the Tadd Dameron Quintet (Jazzland LP, 1948), The Fabulous Fats Navarro, Vol. 2 (Blue Note, 1948), The Metronome All Stars - From Swing to Be-Bop (RCA, 1949), Jazz at the Philharmonic - J.A.T.P. at Carnegie Hall 1949 (Pablo, 1949), Miles Davis/Dizzy Gillespie/Fats Navarro - Trumpet Giants (New Jazz LP, 1949), Charlie Parker - One Night in Birdland (Columbia, 1950), Charlie Parker - Bud Powell - Fats Navarro (Ozone 4 & 9, 1950), The Complete Blue Note and Capitol Recordings of Fats Navarro and Tadd Dameron (Blue Note Compilation, 1995)

Arto Peştemalcıgil

Cazkolik.com / 24 Eylül 2012, Pazartesi

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN