Phineas Newborn

"Onda caz piyanosunun duygusal olduğu kadar serebral ve sanatsal açıdan en sofistike formlarından birini duyuyorum." Leonard Feather`in bu sözlerle tanımladığı ve olgunluk döneminde cazın teknik açıdan en yetenekli ve mükemmel piyanistlerinden biri olarak kabul edilen Phineas Newborn 14 Aralık 1931`de Whiteville, Tennessee`de doğdu. Babası Phineas Newborn, Sr. blues müzisyeni, küçük kardeşi Calvin ise caz gitaristiydi. Piyanonun yanısıra trompet, tenor ve bariton saksafon eğitimi alan Phineas ilk önce babası ve kardeşinin yer aldıkları RB grubunda çaldı. B.B. King’in grubu olarak sanatçının 1949`daki ilk kayıtlarında yer alan bu grup ayrıca 1950`deki Sun Records session`larında ve bir çoklarınca ilk rock roll plağı olarak kabul edilen ve Sam Phillips tarafından kaydedilen "Rocket 88" plağının lansman turnesinde yer aldı.

Phineas Newborn kendi adını taşıyan ilk kayıtları 1950`lerin başlarında blues armonikacısı Big Walter Horton`la birlikte Sun Records adına yaptı; ayrıca Roy Haynes ve Paul Chambers`la birlikte "We Three" albümünü kaydetti. 1952 yılında bir müddet Lionel Hampton`un grubunda çalıştı ve vibrafon çalmayı öğrendi, ertesi yıl da orduya katıldı. 1955 yılında terhis olduktan sonra bir yandan babasının grubunda çalışmaya devam ederken bir yandan da saksafoncu Willis “Gator” Jackson`la çaldı. 1956`dan itibaren performanslarını New York`ta sürdüren Newborn, lider olarak ilk albümünü de aynı yıl kaydetti. O zamanlar trio ve quartet`lerinde Oscar Pettiford, Kenny Clarke, George Joyner ve Philly Joe Jones gibi müzisyenlerle birlikte çalıyordu. Uluslararası arenada da ilgi çekmeye başlayan sanatçı 1958`de Stockholm ve 1959`da Roma`da solo piyanist olarak çalıştı. 1958 yılında Charles Mingus ve Roy Haynes`le kayda girdi; Mingus`la kaydettiği “Nostalgia In Time Square” parçası John Cassavetes’in erken dönem fimi Shadows`ta yer aldı.

1960 yılında Los Angeles`a yerleşen Phineas Newborn Contemporary plak şirketi adına bir dizi piyano trio albümü kaydetti, ancak bazı eleştirmenlerin çalış stilini basit bulmaları üzerine psikolojisi bozularak bir süre Camarillo akıl hastanesinde yatmak zorunda kaldı. Newborn`un bundan sonraki kariyeri süregiden sağlık problemleri nedeniyle kesintilerle seyretti; özellikle 1960`ların 1970`lerin ortalarına kadar seyreden dönemde neredeyse tamamen ortadan kayboldu. 1974 yılında uğradığı bir saldırı sonucu birkaç parmağı kırılan sanatçı, iyileştikten sonra kariyerini sürdürmesine karşın 1950 ve 60`lardaki seviyesine bir daha asla ulaşamadı. 1978 yılında Village Gate ve 1982 yılında Sweet Basil kulüplerinde sergilediği performanslarla The New York Times`tan olumlu eleştiriler alan Phineas Newborn, 1989 yılında akciğer kanseri sonucu Memphis`te hayatını kaybetti. Yaşadığı tüm olumsuzluklara rağmen Phineas Newborn`un "The Great Jazz Piano of Phineas Newborn, Jr" ve "Phineas` Rainbow" gibi plakları bugün bile beğeniyle karşılanmaktadır. Yine Leonard Feather`a göre iyi zamanlarındaki bir Phineas Newborn`la mukayese edilebilecek sadece iki piyanist vardır: Bud Powell ve Art Tatum.

Phineas Newborn, Jr. Diskografisi: Lider Olarak: 1956 Here Is Phineas Atlantic Quartet, 1956 Phineas` Rainbow RCA, 1957 Phineas Newborn Plays Jamaica RCA Victor, 1958 Fabulous Phineas RCA, 1958 We Three Prestige / New Jazz, 1961 A World of Piano! Contemporary, 1964 The Newborn Touch Contemporary, 1969 Please Send Me Someone To Love Contemporary, 1976 Back Home Contemporary, 1976 Look Out - Phineas is Back! Pablo. Sideman olarak: 1961 Howard McGhee Maggie`s Back in Town Contemporary, 1961 Howard McGhee Teddy Edwards Together Again!!!! Contemporary, 1961 Teddy Edwards Good Gravy! Contemporary, 1958 Roy Haynes We Three Trio, New Jazz.

Arto Peştemalcıgil

Cazkolik.com / 14 Aralık 2012, Cuma

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN