Şair, komünist, entellektüel, söz yazarı bir adsız kahraman

İskoç yerel müziğine dalıp biraz araştırma yapınca karşınıza mutlaka Hamish Henderson (1919-2002) adlı şair, komünist, entellektüel, söz yazarı çıkar. Günümüzde çalınan her tür İskoç geleneksel müziği bir şekilde bu olağandışı, çok sevilen ve sayılan kişiliğe açılır. İskoç kültürüne vermiş olduğu inanılmaz emek, duyarlılık ve algı açılımı sonucu MBE (Member of the Most Excellent Order of the British Empire - İngiliz İmparatorluğu'nun En Mükemmel Düzenin Üyesi) ödülüne layık gösterilir. Ancak bu ödülü son anda reddeder.

11 Kasım 1919’da Blairgowrie, Pethshire’da doğan Henderson, İskoç Ulusal Kültürü algısına pek çok düzeyde katkıda bulundu bir değerdir. Şair, folklorcu, söz yazarı, şarkıcı, koleksiyoncu ve özünde İskoç folk müziğini dirilten bir entellektüel. İkinci Dünya Savaşı sırasında Kuzey Afrika’da hizmet vermiş ve İtalyan partizanların (anti-faşist gerilla savaşçıları) bir parçası olmuştur. İskoçya’ya elinde pek çok materyal ile savaş kahramanı olarak dönmüş ve bu materyallerden ilham alarak İskoç folk tarihine damga vuran “The 51th High Division’s Farewell To Sicily”, “D-Day Dodgers” gibi adlı eserlerle efsaneleşti. “Elegies Of The Death In Cyrenaica” adlı savaş şiir kitabı sanatçının El Alamein Savaşı’ndaki anılarını dile getiriyor.

Şarkı ve eser koleksiyonu merakını evin her köşesinde Galik, Fransızca ve İngilizce şarkı söyleyen annesine atfetmiş. Bu deneyimi sayesinde hayatı boyunca şarkıların kesinlikle ağızdan ağıza aktarılmasını, asla kitap ve/veya plâklardan öğrenilemeyeceğini savunmuş bir kişilik. Hayatı boyunca da eğer bir eserinin öğrenilmesi gerekirse bunun sadece sözlü olarak yapılabileceğini ifade ederek asla kaydedilmesini istememiş ve kabul etmemiş. Bundan dolayı Hamish Henderon eserleri ne yazık ki o kadar kolay bulunmuyor ve dijital platformlardan ulaşılamıyor. Belli oranda yorumlanmış ama fiilen toparlayıcı bir koleksiyonda ele alınmamış. Bundan dolayı, pek çok eseri sürekli tekrar ile kuşaktan kuşağa aktarılmış durumda. İşte böylece, kültür yaşayan bir unsur olarak varlığını sürdürmekte ve İskoç’lar kendi köklerine sadık olarak bilinen bir millet.

Henderson, İskoç halkının yerel ezgilerinin yaşayan kültürünün koyu bir savaşçısıydı. Bunun sonucu olarak da İskoç geleneksel eserlerine ciddi katkıda bulunmuş olan geçmişle gelecek arasında köprü kurmuş, Willie Scott (1897-1989), Jeannie Robertson (1908-1975), Flora McNeil (1928-2015) ve Belle Stewart (1906-1997) gibi değerli sanatçılar müzik haritasına ilelebet raptiyelenmiş.

1951, 1953 ve 1958 yıllarında Amerikalı yönetmen ve müzikolg Alan Lomax ile birlikte İskoçya'nın her yerinden düzinelerce saat boyunca antik baladlar, Galce etnik şarkılar, çocuk şarkıları ve çağdaş halk şarkıları kaydettiler. Bu süreç içerisinde yerel melodilerin yokolmak üzere olduğunu fark edip ciddi şekilde arşivleyip özellikle İskoç halkının dikkatine sundu. Bu araştırmalarını genişletmek ve özellikle kalıcı olabilmesi için 1951 yılında School of Scottish Studies okulunu kurdu ve hayatının sonun kadar buraya emek verdi.

Henderson’un belki de bestelediği en önemli ve değerli eser “Freedome Come All Ye”. Dick Gaughan tarafından yorumlanan bu eser bir dönem İskoç Milli Marşı olarak gündeme geldi. Her ne kadar bu müzik adamı İskoç yerel ezgilerine tutkuyla bağlı olup emek vermiş olmasına rağmen şu an neredeyse bilinmemekte. Toparlamış olduğu eserlerin ve kayıtların neredeyse hepsi bir üniversite deposunda kilitlenerek çürümeye bırakılmış durumda ve ne yazık ki İskoç halkı bunun farkında bile değil.

Zekeriya Şen

Cazkolik.com / 30 Ağustos 2021, Pazartesi

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN