Sam Rivers

Amerikalı caz müzisyeni ve bestecidir Sam Rivers soprano ve tenor saksofon, bas klarnet, flüt, armonika ve piyano çalmıştır. Pek az free jazz saksofoncusu onun müzikte yakaladığı entelektüel seviyeye ulaşabilmiş ve yine pek azının onun yakalamış olduğu yüksek yaratıcılık seviyesini bir ömür boyunca sürdürmesi mümkün olabilmiştir. Sanatçılığı açısından hatırı sayılır bir derinliğe ulaşmış olan Rivers, avant-garde cazın ürettiği en önemli müzisyenlerden biridir.

Bir gospel müzisyeni olan babası sayesinde erken yaşta müzikle tanışan Rivers 5 yaşında piyano ve keman dersleri almaya başlamış, daha sonra bir müddet trombon çalmış ve en nihayetinde tenor saksofonda karar kılmıştır. Erken dönem favorileri Don Byas, Coleman Hawkins, Lester Young, ve Buddy Tate`tir. 1947`de Boston`a yerleşen Rivers önce Boston Conservatory of Music`te, daha sonra ise Boston Üniversitesi`nde eğitim görmüştür. Burada Jaki Byard, Nat Pierce, Quincy Jones ve Serge Chaloff gibi isimlerin yer aldığı Herb Pomeroy Big Band`de çalan sanatçı 1952 yılında okulu bırakıp bir süreliğine Florida`ya taşınmış, 1958`de Boston`a geri dönüp Pomeroy`la çalışmaya devam etmiştir. Piyanist Hal Galper`le birlikte kendi dörtlüsünü kurup piyanist / besteci Tadd Dameron`la ilk Blue Note kaydını yapan Rivers 1959`da henüz 13 yaşındaki Tony Williams`la çalmaya başlamıştır. Bu aynı zamanda avant-garde`la ilgilenmeye başladığı dönemdir. Blues`dan gelen çağdaşı Ornette Coleman`ın aksine free jazz`e daha klasik bir perspektiften yaklaşan Rivers Williams`la serbest emprovizasyon yapan bir grup kurmuştur. Yine Williams`ın tavsiyesiyle 1964 yılında kısa süreliğine Miles Davis Quintet`e katılan ve grupla canlı "Miles in Tokyo" kaydında çalan Sam Rivers, stilinin Miles`ın o dönem yaptığı müziğe göre çok serbest kalması sonucu gruptan ayrılmak zorunda kalmış ve aynı yılın Ağustos ayında Tony Williams`ın lider olarak Blue Note adına kaydettiği ilk albüm olan "Lifetime"da çaldıktan sonra kendisinin ilk Blue Note albümü "Fuchsia Swing Song"u yapmıştır. Bu albüm Rivers`ın "inside-outside" olarak adlandırılan yaklaşımının şahikası olarak kabul edilir. Altmışlarda Blue Note adına 4 albüm daha dolduran Rivers Larry Young, Bobby Hutcherson ve Andrew Hill`le de kayıtlara katılmış ve 1969`da Cecil Taylor`la birlikte Avrupa turnesine çıkmıştır. 1970`lerde karısı Bea`yla birlikte New York`un NoHo bölgesinde "Studio Rivbea" adındaki jazz loft`u açıp işleten sanatçı, bu yolla müzisyenlere kulüp veya konser salonlarında mevcut müzik dışı kaygılardan uzak serbest bir çalışma ortamı sunmuş ve cazın gelişimine azımsanmayacak bir katkıda bulunmuştur. Loftta yapılan bir dizi kayıt "Wildflowers" adı altında Douglas etiketiyle piyasaya sürülmüştür. Bu dönemde Rivers çeşitli plak şirketleri adına kayıtlar yapmayı da sürdürmüştür, ki bunlardan bazılarını sayacak olursak: Streams (Impulse!), Hues (Impulse!), Crystals (Impulse!), Sizzle (Impulse!), Dave Holland / Sam Rivers (Improvising Artists), Sam Rivers / Dave Holland Vol. 2 (Improvising Artists), The Quest (Red / Pausa), Paragon (Fluid), Waves (Tomato). Yine bu dönemden belki de en bilinen çalışması, 1973 yılında Dave Holland Quartet`le birlikte ECM adına doldurduğu unutulmaz "Conference of the Birds" adlı plaktır. Quartet`in diğer üyeleri Anthony Braxton ve Barry Altschul`dur. 1980`de Blue Note dönemi sonrası bir diğer önemli çalışması olan Contrasts (ECM) albümünü dolduran Rivers, 1990`ların başında Orlando`ya yerleşerek lokal müzisyenlerden RivBea orkestrasının yeni bir versiyonunu oluşturmuştur. Aynı zamanda basçı Doug Mathews ve davulcu Anthony Cole`dan (sonraları Rion Smith) oluşan üçlüsüyle performanslarını sürdüren sanatçı 1998 yılında Steve Coleman`ın da katkısıyla RCA Victor plak şirketi adına iki adet Grammy adayı RivBea All-Star Orchestra albümü (Culmination ve Inspiration) kaydetmiş, yine doksanların sonunda Postcards Records etiketli birkaç albümde yer almıştır. 2006 yılında Orlando`daki orkestra elemanlarının yer aldığı ilk RivBea Orchestra CD`si olan "Aurora"yı kaydeden Sam Rivers, 26 Aralık 2011`de zatürre sonucu 88 yaşında aramızdan ayrılmıştır.

Arto Peştemalcıgil

Cazkolik.com / 25 Eylül 2012, Salı

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN