Sonny Criss

"Sonny`ninki inkar edilemeyecek ölçüde büyük bir yetenekti. O, benim için alto saksafoncu olarak Bird`den hemen sonra gelir. Sonny`yi dinleyip de ondan hoşlanmayan birini tanımıyorum."

Prodüktör Bob Porter`in kendisinden bu şekilde söz ettiği William "Sonny" Criss 23 Ekim 1927`de Memphis, Tennessee`de doğdu ve 15 yaşında Los Angeles`a göç etti. 19 yaşına geldiğinde trompetçi Howard McGhee`nin grubunda Charlie Parker ve Teddy Edwards`la birlikte çalıyordu. Kendine has, bluesvari bir ton geliştirmişti ve enstrümanına olan hakimiyeti de gün geçtikçe artmaktaydı. Değişik gruplarda çalışıp Johnny Otis ve Billy Eckstine`in bazı kayıtlarında yer aldıktan sonra esas patlamayı 1947 yılında Norman Granz`in düzenlediği jam session`larda çalarak yaptı. Son derece tutkulu "Boppera" solosu hatıralarda yer etti. Daha sonra Gene Norman ve Norman Granz jam session`larında yer almayı sürdürdü ve ilk stüdyo kaydını da Granz için yaptı. 1956 yılında New York bazlı Imperial Records`la mukavele imzalayarak bir dizi albüm kaydetti (Jazz U.S.A , Go Man! ve piyanist Sonny Clark`ın da yer aldığı Sonny Criss Plays Cole Porter). Jazz USA albümü kaydedildiği esnada (1956) Sonny Criss Buddy Rich`in grubunda yer alıyordu. Imperial, New Orleans RB tarzı (Fats Domino, Smiley Lewis, The Spiders) üzerinde uzmanlaşmış bir şirketti ve bu yüzden Sonny Criss`i lanse etmek için herhangi bir çaba göstermedi. Yine de bu ilk plaktan "West Coast Blues" gibi bir şaheser çıktı. Buddy Rich grubuyla Chicago`da çaldığı esnada Peacock Records Criss`le irtibat kurdu ve Sonny Criss At The Crossroads albümü kaydedildi. Ancak Peacock da blues ve gospel`da uzmanlaşmış bir Texas şirketiydi ve haliyle Criss`in caz plağına pek fazla ilgi göstermediler. Sonny Criss`in ülke çapında daha fazla tanınması, 1960`ların sonunda Prestige Records`la olan 3 yıllık birlikteliği sayesinde gerçekleşti. Burada hard-bop tarzında albümler kaydeden sanatçı, 1968 yılında "daha fazla ilgiyi hakeden yetenek" dalında bir Downbeat ödülü kazandı ve yine aynı yıl Newport Caz Festivali`nde ayakta alkışlanan bir performans sergiledi. Bu performanstan sonra Criss`in New York caz sahnesindeki geleceğiyle ilgili planlar yapıldı, ancak sanatçının Los Angeles`a dönmesiyle birlikte bu planlar asla gerçekleşmedi. 1970`ler Criss için iyi yıllar değildi. Los Angeles`ta yaşamasından dolayı ülke çapında hakettiği ilgiyi bir türlü görmeyen sanatçı çareyi her 10 yılda bir yaptığı gibi yine kendisini her zaman bir dinleyici kitlesinin beklediği Paris`e gitmekte buldu, ancak bu sefer menüde plak kaydı yerine hastanelik olmak vardı. 19 Kasım 1977`de Sonny Criss trajik bir şekilde intihar etti ve 10 yıldan fazla bir süre bu intiharın sebebi sır olarak kaldı. Bu sır ancak 1988 yılında sanatçının annesi Lucy Criss`in oğlunun o dönem mide kanseri olduğu yolundaki açıklamasıyla çözüldü. Criss hastalığı konusunda sessiz kalarak çalışabildiği kadar çalışmayı seçmişti. Ted Gioia`nın West Coast Jazz kitabında dediği gibi, "Criss içe dönük bir adamdı ve hayal kırıklıklarını da, sevinçlerini de içinde saklardı. Tıbbi ya da herhangi başka bir şikayetiyle ilgili serzenişte bulunmaz, başarıları ya da geleceğe dair umutlarıyla ilgili konuşmazdı. Daima kendini müziğiyle ifade etmeyi tercih etti."

Sonny Criss diskografisi: Lider olarak: California Boppin` (Fresh Sound Records, 1947), Intermission Riff (Pablo Records, 1951), Jazz USA (Imperial Records, 1956), Go Man! (Imperial Records, 1956), Sonny Criss Plays Cole Porter (Imperial, 1956), Sonny Criss At The Crossroads (Peacock, 1959), Criss Cross (Imperial Records, 1963), compilation Mr. Blues Pour Flirter (Brunswick [France] Records, 1963), This Is Criss! (Prestige Records, 1966) Portrait Of Sonny Criss (Prestige, 1967), Up, Up And Away (Prestige, 1967), The Beat Goes On! (Prestige 1968), Sonny`s Dream (Birth Of The New Cool) (Prestige, 1968), Rockin` In Rhythm (Prestige, 1968), I`ll Catch The Sun! (Prestige, 1969), The Best Of Sonny Criss: Hits Of The `60`s (Prestige, 1970) compilationLive In Italy (Fresh Sound, 1974), Saturday Morning (Xanadu Records, 1975), Crisscraft (Muse Records, 1975), Out Of Nowhere (Muse Records, 1976), Warm And Sonny (Impulse! Records, 1976), The Joy Of Sax (Impulse! Records, 1977), The Sonny Criss Memorial Album (Xanadu, 1984). Sideman olarak: Wardell Gray All Stars ile, Wardell Gray Memorial, Vol. 2 (Prestige, 1950), Charlie Parker ve Chet Baker ile, Inglewood Jam (Fresh Sound, 1952), Buddy Rich Quintet ile, The Swingin` Buddy Rich (Norgran/Verve, 1955), The Wailing Buddy Rich (Norgran/Verve, 1955), Lou Rawls ve Onzy Matthews Big Band ile, Tobacco Road (Capitol, 1963), Onzy Matthews ile, Sounds For The `60`s (Capitol, 1966), Esther Phillips ve Onzy Matthews Orchestra ile, Confessin` The Blues (Atlantic, 1966), Hampton Hawes All Stars ile, Live At Memory Lane (Fresh Sound, 1970).

Arto Peştemalcıgil

Cazkolik.com / 23 Ekim 2012, Salı

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN