Don Cherry

Çağdaş caz ve dünya müziğinin en özgün seslerinden Afrikalı-Amerikalı trompetçi Don Cherry kariyerine saksofoncu Ornette Coleman`la birlikte çalarak başlayarak, teknik açıdan dehşet trompetçilerin yer aldığı bir dönemde anlatım ve müzikal iletişime ağırlık vererek son derece kişisel bir sound ve stil geliştirmiştir.

Oklahoma City, Oklahoma`da doğan Cherry 1940 yılında ailesiyle Los Angeles, California`ya taşınır. Lise yıllarında trompet çalmaya başlar, 1950`lerin başlarındaysa Los Angeles`ta çalan caz müzisyenlerine eşlik eder. Clifford Brown, Max Roach`la birlikte Los Angeles`tayken davulcu Larance Marable ile birlikte Eric Dolphy`nin evindeki bir jam session`a katılır ve Brown`un dikkatini çeker. Saksofoncu James Clay`le de turneye çıkan Cherry 1958`de Ornette Coleman`la çalışmaya başladıktan sonra dikkatleri üzerinde toplayacaktır. O zamanlar enstrüman tercihini cep trompetinden (ya da kornetten) yana kullanan sanatçı, bu enstrümanla normal trompete kıyasla daha hafif ve nazal bir sound üretmektedir. Bu küçük enstrüman kariyeri boyunca Cherry`nin alamet-i farikası olarak kalacaktır. 1960`ların başlarını Ornette Coleman`ın grubunda geçiren Don Cherry, sanatçının ilk yedi (ve aynı zamanda en etkili) albümünde yer alır. 1960 yılındaki "The Avant-Garde" albüm kaydında ise aynı grubun Coleman yerine John Coltrane`li versiyonunda çalar. Coleman`ın grubundan ayrıldıktan sonra Steve Lacy, Sonny Rollins, Archie Shepp ve Albert Ayler`le çalan Cherry, 1963-1964 arası Archie Shepp ve John Tchicai ile birlikte the New York Contemporary Five adlı grupta yer alır. Lider olarak ilk albümü olan "Complete Communion"u Blue Note Records adına 1965 yılında çıkaran Don Cherry`ye bu albümde davulda Ed Blackwell ve saksofonda Albert Ayler`le Avrupa turnesindeyken tanıştığı Gato Barbieri eşlik etmektedir. Yine her iki sanatçının da yer aldıkları 1966 yapımı "Symphony for Improvisers" albümü sanatçının en etkileyici çalışmalarından biri olarak kabul edilmektedir. 1970 yılında Dartmouth College`de ders veren sanatçı 1971`de Ornette Coleman`ın "Science Fiction" albümünde çalar, 1973`te ise the Jazz Composer`s Orchestra ile kayda girer. Dört yıl boyunca İsveç`te yaşar ve bu ülkeyi Avrupa ve Ortadoğu turneleri için merkez üssü olarak kullanır. 1970`lerde giderek güçlenmekte olan dünya füzyon müziği akımıyla ilgilenir ve çalışında Ortadoğu, geleneksel Afrika ve Hint müziklerinin etkileri hissedilmeye başlar.

1970`lerin başlarında Vasant Rai`den Hint müziği dersleri alır, 1978-1982 yılları arasındaysa kendisinin yanısıra  perküsyonda Nana Vasconcelos ve sitar ve tablada Collin Walcott`tan oluşan "world jazz" grubu Codona`yla ECM adına üç albüm kaydeder. Don Cherry ayrıca 1976-1987 yılları arasında eski Ornette Coleman grubu elemanları Dewey Redman, Charlie Haden ve Ed Blackwell`le Old And New Dreams adlı grupta bir araya gelmiş ve ikisi ECM, ikisi de Black Saint adına olmak üzere toplam 4 albüm kaydetmiştir. 1988 yılında Haden, Billy Higgins ve saksofoncu James Clay`le birlikte daha geleneksel bir akustik caz albümü olan "Art Deco"yu kaydeden Cherry, 1995`teki ölümüne dek farklı müzik türlerini birleştirmeyi sürdürecek ve dünya müziğine olan ilgisi hiç azalmayacaktır. Üvey kızları Neneh Cherry ve Titiyo`nun yanısıra oğulları David Cherry ve Eagle-Eye Cherry de müzisyen olan Don Cherry 2011 yılında Oklahoma Jazz Hall of Fame`e kabul edilmiştir. Sanatçının diskografisine geçmeden önce ilginç bir notu aktaralım: Miles Davis başlangıçta Don Cherry`nin çalışını küçümsemiş ve şöyle konuşmuştur: "Bu herifin trompetçi olmadığını herkes söyleyebilir, sadece nota çalıyor ve bunu büyük bir ciddiyetle yapıyor, özellikle beyazlar da buna bayılıyorlar." Ancak Cherry`ye göreyse Ornette Coleman`ın The Five Spot kulübündeki bir performansını izleyen Miles, Cherry`nin çalışından etkilenmiş ve onun cep trompetini kullanarak grupla birlikte çalmıştır. Daha sonra 1964`te Down Beat dergisinin bir körlemesine testinde Miles bu sefer Cherry`nin çalışına hayran olduğunu açıkça ifade etmiştir.

Don Cherry diskografisinden seçmeler: Lider olarak: 1961: The Avant-Garde (Atlantic), John Coltrane ile, 1965: Complete Communion (Blue Note), 1966: Symphony for Improvisers (Blue Note), 1966: Where Is Brooklyn? (Blue Note), 1968: Eternal Rhythm (MPS), 1969: Mu (BYG), Ed Blackwell ile, 1969: Live in Ankara (Sonet), 1971: Blue Lake (BYG), 1972: Organic Music Society (Caprice), 1973: Relativity Suite, the Jazz Composer`s Orchestra (JCOA) ile, 1975: Brown Rice (Horizon), 1982: El Corazón (ECM), Ed Blackwell ile, 1988: Art Deco (A&M), 1991: Multikulti (A&M), 1993: Dona Nostra (ECM) Sideman olarak, Ornette Coleman ile: Something Else!!!! (Contemporary, 1958), Tomorrow Is the Question! (Contemorary, 1959), The Shape of Jazz to Come (Atlantic, 1959), Change of the Century (Atlantic, 1960), Twins (Atlantic, 1959-60 [1971]), The Art of the Improvisers (Atlantic, 1959-61 [1970]), This is our Music (Atlantic, 1960), Free Jazz: A Collective Improvisation (Atlantic, 1960), Ornette! (Atlantic, 1961), Science Fiction (Columbia, 1971), In All Languages (Caravan of Dreams, 1987) Ayrıca: Consequences (Fontana, 1963), New York Contemporary Five ile The Hilversum Session (1964), Albert Ayler ile The Ballad of the Fallen (1986), Charlie Haden ile Hiroshima (1983), Sun Ra ile Evidence (1962), Steve Lacy ile Our Man in Jazz (1962), Sonny Rollins ile George Russell Sextet at Beethoven Hall (1965), George Russell ile Escalator over the Hill (JCOA, 1971), Carla Bley ile Grazing Dreams (ECM, 1977), Collin Walcott ile Song For Biko (1978), Johnny Dyani ile Decision in Paradise (Soul Note, 1984), Frank Lowe ile.

Arto Peştemalcıgil

Cazkolik.com / 18 Kasım 2012

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN