"The Grand Wazoo": Frank Zappa bu caz füzyon klasiğini nasıl kaydetti?

Yazan: Jamie Atkins  |  Frank Zappa neden bir müzik dehası diye merak ediyorsanız bunun ispatını Zappa'nın 1972 yılı albümü "The Grand Wazoo"nun her ritminde, her saniyesinde bulabilirsiniz. Bu albüm, heyecan verici olmaktan çıkarak türler arasında sıçrayan fikirler, hırs ve mizahla dolu canlı bir albümdür. Caz füzyon kelimeleri eğer sizin açınızdan endişe yaratıyorsa şöyle söyleyelim; "The Grand Wazoo" albümünü erişilebilir bir giriş noktası olrak kabul edebilirsiniz. Zappa'nın 1969 yılında yayınlanan albümü "Hot Rats" veya 1968 yılı albümü "We’re Only In It For The Money" ise aklınızı yerinden uçurmaya hazırdır.

Albüm, müzikal olarak Frank Zappa için harika bir sene olan 1972 yılında kaydedildi. Nisan ve Mayıs aylarında iddialı, sofistike ve esprili caz füzyon tarzında iki albüm kaydetmişti; İlki "Waka/Jawaka" Temmuzda yayınlandı, Kasım ayında ise "The Grand Wazoo" raflara çıktı. Müziğin kendisi bizatihi Zappa'nın inanılmaz yaratıcılığının açık kanıtıdır, ancak, o yılın kayıtlarını dikkate değer kılan şey ise her şeyi kendisinin yazıp kaydetmesidir.

Zappa, 10 Aralık 1971'de Londra'da The Rainbow Theatre'da "The Mothers Of Invention"ı çalarken bir seyircinin saldırısına uğradı. 24 yaşında Trevor Howell isimli saldırgan daha sonra kız arkadaşı Zappa'ya aşık olduğu için öfke nöbetine kapılarak intikam almak istediğini söylemişti. Zappa, 1989 tarihli otobiyografisi "The Real Frank Zappa Book"ta o saldırıda aldığı yaraların ciddiyetini yazmıştı; “Grubum öldüğümü düşünmüş. Başım omzumun üzerinde ama boynum kırıkmış gibi bükük, çenem yarık, kafamın arkası delik, bir kırık kaburgam ve kırık bir bacağım vardı. Üstüne bir kolum da felç oldu.” Zappa ayrıca sesinde kalıcı etkiye neden olan gırtlak ezilmesi yüzünden performansı geriledi ve grup arkadaşlarının vokal desteğine bağımlı hale geldi.

Zappa, sonraki yılın büyük bölümünü tekerlekli sandalyede geçirdi ve kronik sırt ağrıları çekti. Bu durumda çoğu insan uzun bir nekahat dönemi geçirirdi aslında ama Zappa onlardan biri değildi ve Nisana kadar, "Waka/Jawaka" ile "The Grand Wazoo" albümlerini kaydetmek için Paramount Studios, Hollywood ve Los Angeles'ta stüdyoya girecek kadar beste yapmayı başarmıştı.

O yıl çıkan iki albümün ikincisi olmasına rağmen "The Grand Wazoo" güçlü bir kimliğe sahip, eksiksiz bir albümdür. "Waka/Jawaka" ile benzer caz füzyon sularında yüzer ancak albümde küçük bir caz kombosu kullanır.

Albüme adını veren "The Grand Wazoo" albümü destansı şekilde açar, bir saniyenin dahi boşa harcanmadığı 13 dakika boyunca uzanan muhteşem ritmi, Zappa ile Tony Duran'ın ışıltılı gitar soloları ve dolambaçlı bir trompet ile Aynsley Dunbar'ın sezgisel davulu birkaç farklı bölümden geçip gider. "For Calvin (and his next two hitch-hikers)" adeta uğursuz bir caz valsidir ve 37 dakikalık albümün tek sözlü şarkısıdır.

"Cletus Awreetus-Awrightus" yalnızca Zappa'nın başarabileceği türden çılgın bir hayal gücünün başarısı, Zappa, Chunky ve George Duke'un komik vokal riffleriyle yankılanan vahşi bir nefesli ve gitar rifleriyle dolu eğlenceli bir caz rock ezgisidir. "Eat That Question" ise George Duke'un ilham veren akıcı klavyesiyle parçayı kozmik seviyeye çıkarmadan önce Zappa'nın blueslu gitar rifiyle açılır. Albümün son parçası "Blessed Relief" ise Zappa'nın buruk güzellikte anlar yaratabildiğini bize gösterir.

"The Grand Wazoo"nun yaratılmasına yol açan koşullar göz önüne alındığında uğradığı saldırının ardından geçen acı dolu nekahat günleri sonrası Zappa'nın kendine acımayla dolu bir müzik yapması aslında makul olabilirdi ama bu Zappa'nın tarzı değildi, tersine, hayatı doğrulayan, erişilebilir müzikler yaptı. Bu albüm için 'büyük' tabiri yetersiz kalacak bir ifade olur.

Bu makalenin orijinali Jamie Atkins'in kaleminden 29 Kasım 2022 tarihinde udiscovermusic.com web sitesinde yayınlanmıştır.

Not: Frank Zappa'nın albümünün Youtube daki kayıtlarına sayfada yer vermedik zira bir süre sonra Youtube telif politikaları gereği bu kayıtlar siliniyor ama albümü dinlemek isterseniz dijital platformlarda mevcut.

"The Grand Wazoo" albümün ön ve arka kapak çizimleri illustrator Cal Schenkel tarafından yapıldı. Sanat yönetmenliğini Frank Zappa üstlendi. Arka kapak çizimini aşağıda görebilirsiniz.

Albüm kapak illstrasayonu, funky imparator Cletus Awreetus-Awrightus'un müziği sevmeyen sivillerden oluşan bir grubun başlattığı ayaklanmayla olan mücadelesini anlatır.

Cazkolik.com / 26 Şubat 2023, Pazar

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN