Artık, çağdaş sanatın varlık nedeni kalmadı mı?

"Çağdaş Sanat" ve Jean Baudrillard

Günümüzde çağdaş sanatçı olmayı bırakın, çağdaş sanat ve estetikten konuşmak bir statü farkı yaratabilecek kadar güçlü bir sembol olmuşken, Jean Baudrillard bu sembolle olan derdini 1996 yılında yazdığı Sanat Komplosu isimli makalesi ile çağdaş sanat ve sanatçı tanımını sarsarak yeni bir boyutla karşımıza çıktı. Bu boyutun en önemli iddiası artık çağdaş sanatın varlık nedeni kalmadığı idi. Bu kadar iddialı bir söylemin detaylarını okurken, yıllardır çağdaş sanatla olan ilişkimi sorgulama fırsatım oldu. Çağdaş sanat dünyasına ilk adımlarımı atarken, hatırladığım en belirgin duygu “ben anlamıyorum o yüzden keyif almıyorum ve mutlu olamıyorum” idi, yaşanılan onca tecrübeden sonra, şimdi ise çağdaş sanatın yaşamış olduğu çaresiz çırpınışı izliyorum.

* * *

Jean Baudrillard 1929-2007 yılları arasında yaşamış, yazdığı makaleler ve kitaplarla entelektüel çevrede önemli bir yere sahip olmuş Fransız sosyolog ve düşünürdür. Sanat Komplosu makalesi ile sanat dünyasında çok şiddetli bir şok etkisi yaratmıştır. Nedir bu makalenin derdi? Modern Sanat’ı hayal edilmiş formlardan ve içeriklerden çok fikirler üzerinde bir çalışma alanı olarak gören Baudrillard “19. ve 20. yüzyılın bütün ütopyaları, hayata geçirilirken, gerçekliği gerçeklikten kovmuş ve bizi anlamdan yoksun bir gerçekliğe terk etmişlerdir, çünkü her türlü perspektif sindirilmiş, geriye sadece tortu olarak derinlikten yoksun bir yüzey kalmıştır.” iddiasıyla yüzyıllara meydan okuyan bir tavır sergilemektedir.

* * *

Makale, form ve gerçeklik kavramları üzerine oturtularak, sanatın bir yanılsama meselesi olduğunu belirtmiştir. Form’un fikir ile uyumunun yarattığı ortak ifadenin modern sanatta yer almamasının sanat anlayışında bir kriz yarattığını, bu krizin en somut sonucunun sanatta artık bireysel bir yanılsamanın yarattığı estetik algılayıştan çok nesnelerin anlamsızca kendini sunmasıdır. Makalede en çok beğendiğim sosyal analizinde Jean “Günümüzde reklamlara damgasını vuran mizah, ironi ve göz boyayan eleştiriler sanat dünyasını da istila etmiştir. Bu insanın kendi kültürü karşısında duyduğu pişmanlığın ve hıncın ironisidir” sanat dünyası dışında toplumsal olarak modern dünyanın yaşadığı krizi de açılama kaygısı taşımaktadır.

* * *

Aslında Jean bu durumu “KRAL ÇIPLAK” edasıyla belirtmesi beni gerçekten çok güldürdü, çünkü etrafımızda basın olsun, sanatçılar olsun gerçeklerle ilgisi olmayan tavırlarını doğrulamak için çırpınırken, her içki sofrasında sessizce birbirlerine “kral çıplak” fısıldayışlarıyla vicdan rahatlatmaya çalışan bir topluluk oluştu sanat dünyasında. Yanlış anlaşılmasın, ben bütün dünyada ki sanat camiasından bahsediyorum :)

* * *

Sanat tarihine baktığımız zaman herhalde parasızlıktan, sosyal konumdan, toplumsal baskıdan dolayı mutsuz olan birçok sanatçı olmuştur. Ama ürettiği eserlerden dolayı bu kadar mutsuz olan ve eserleri sadece bir statü gereği insanlar tarafından alkışlanan bir sanatçı topluluğu tarihte ne zaman yaşadı bilemiyorum. Benzeri olmayan bir durum ve bu durumu tecrübe eden bir dönemde yaşamak büyük bir şans galiba!

Güç Başar Gülle

Cazkolik.com / 01 Kasım 2010, Pazartesi

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN