Caz dinlenmeyen bir müzik mi?

Öyle denmiyor mu? Deniyor... Diyen çok. Neyle mukayese ettiklerine bağlı. Caz tarihine göre mukayese ediyorsanız, mesela swing döneme, otuzlara, kırklara göre, evet, öyle diyebilirsiniz. Kabul, cazın dinlenme rakamları günümüzün diğer türlerine göre oldukça geride. Rap, hip hop, soul, pop... bu tarzlarda birkaç saatlik dinlenme sayısı bazen cazda bir aylık toplam dinlenme rakamının dahi üstünde olabiliyor, bu gerçek ama müzikleri böyle değerlendirmek bizce doğru değil, sağlıklı da değil. Peki, cazda böyle yüksek rakamlar hiç elde edilmiyor mu? Edilmez olur mu, şüphesiz ediliyor ama sayıca az. Dinleyici sayısı 200 milyona yaklaşan Spotify üzerinden gelin bir değerlendirme yapalım. Akla ilk Miles Davis gelir değil mi, büyük sanatçının "Blue in Green"i tam 52 milyonun üstünde dinlenmiş, üstelik, bu rakamın parçanın Spotify`da yayına girdikten sonra elde edilen dinlenme olduğunu unutmayalım, yani, o parçanın içinde yer aldığı "Kind of Blue" tam 59 yıllık bir albüm, satış rekorları kırmış bir kayıt, en iyi ihtimalle 100 milyon kez dinlendiğini rahatlıkla varsayabiliriz.

John Coltrane`in "In A Sentimental Mood"u tam 57 milyonun üstünde dinlenmiş, yukarda yaptığımız oranlamanın aynısını bu parça için de yapabiliriz. İki ismin toplamından fazla dinlenen tek isim kim? Şüphesiz Nina Simone. Onun dinleyicisinin sadece caz dinleyicisi olmadığını biliyoruz, bugün Adele`den Beyoncé`ye, Amy Winehouse`dan Madonna`ya popüler müziğe yön veren büyük isimlerin tümünün birer Nina Simone hayranı olması şaşırtıcı değil.

Tüm zamanların en sevilen caz bestelerinden "Take Five" tam 61 milyonun üzerinde kez dinlenmiş Spotify`de. Oranlamayı bu parça için de yapın ama Dave Brubeck için şu notu eklemek lazım, diğer isimlerin başka parçaları da yüksek dinlenme rakamı elde ederken Brubeck`in "Take Five" ile bir sonraki "Unsquare Dance" arasındaki fark çok açık, bu da Brubeck`in ismini de aşan bir durum olduğunu gösteriyor bize.

Hemen aklınıza Chet Baker gelmiştir, söyliyelim, "I Fall in Love too Easily"nin vokalli yorumu 21 milyonun üzerinde kez dinlenmiş. Günümüze doğru gelirsek Wynton Marsalis akla gelen isimlerden, çok popüler biri "When It`s Sleeptime Down South" 18 milyonun üstünde bir performansa imza atmış. Günümüzden devam... Şarkıcılardan Gregory Porter müthiş çıkış yakaladı on yılda değil mi? Onu meşhur eden "Liquid Spirit" 17 milyona merdivan dayamış. Diana Krall`un fanları iyi iş çıkarmış, klibi vaktinde çok iş yapan "The Look of Love" 21 milyonu aşmış.

Anlık bir kararla bize bu haberi/yazıyı yazdırmaya neden olan parça hangisi dersiniz? Joshua Redman`ın yukarda kapak resmini gördüğünüz 2000 tarihli "Beyond" isimli albümündeki "Twilight…And Beyond". 4 milyonu aşan dinlenme rakamıyla albümün geneline hiç uymayan bir performans gösterince bu parçayı öne çıkaran etken ne olmuş olabilir diye düşünmeden edemiyor insan, bu yüzden, popüler kullanım, yani televizyonda, dizide, reklamda vs. böyle bir kullanım varsa eğer parça bir anda patlıyor. Tabii bilmiyoruz bu parçada böyle bir şey var mı ama başka ne olabilir?

Bizde durum nasıl?

Mesela, en çok dinlenenlerden Kerem Görsev dijital platformlara ağırlık veriyor, "Therapy" albümü 18 bini aşmış durumda. Tromboncu Bulut Gülen 2015 albümü "Su"daki "Ayrılık" dikkat çekiyor mesela, çok sevilen bu şarkının caz yorumu 18 bini aşmış ama yüksek performanslar arasında Ozan Musluoğlu`nun adını görüyoruz, "My Best Friends Are Vocalists" albümündeki "An" tam 165 bin dinlenmeyle çok iyi bir noktada. Caz davulcusu Ediz Hafızoğlu`nun bu yıl yayınladığı "Nazdrave 13" albümündeki "Kül" isimli şarkısı Birsen Tezer etkisiyle 433 bin dinlemeyi aşmış. Elif Çağlar "Jamaica" ile 180 bini aşmış, Jülide Özçelik "Babylon Bar" isimli derlemede yer alan Neşet Ertaş bestesi "Yalan Dünya" ile 500 bini bulmuş ki müthiş rakam! Özçelik`in "Mahzuni`ye Saygı" albümünde yeralan "Gel Gizli Gizli" isimli nefis yorumu da 146 binle çok iyi iş yapmış. Yine Özçelik`in "Made in Turkey 7" isimli derlemedeki Aşk Veysel yorumu "Uzun İnce Bir Yoldayım" 250 bine yaklaşan rakamıyla bize cazın nasıl bir formülle gerçekten yüksek dinleme rakamlarına ulaşılabileceğine dair net fikirler veriyor. Buradan çıkan sonuç ne? Çok satışlı derleme albümlerde yer alan caz parçaları çok dinlenmeden nasibini alıyor, bu iyi bir şey, bir de çok sevilen şarkıların `cover`ları belli ki çok ilgi görüyor.

Aydın Esen`e bakalım... Onun 1990 tarihli kendi adını taşıyan albümündeki "Deep" 71 bini aşan dinlemeyle ilgi çekiyor ama bir sonraki "Beauty" ile arası hayli açık, bu da bize bu parçaları tetikleyen çok dinlenen derlemelerde yer almasından tutun bir televizyon dizisinde kullanılmasına kadar pekçok etkenin parçaların dinlenmesinde ne denli etkili olduğunu gösteriyor, bu notu bir daha belirtelim. Bunu Aydın Esen için değil genel olarak söylemek doğru olur. Ayrıca, "Deep" enfes bir parça, not etmeden geçmeyelim. Bir diğer örnek Melis Sökmen olsun… Onun ünlü pop hiti "Deli Mavi" için yaptığı hoş yorum 200 bine yaklaşıyor. Selen Gülün`ün 2010 yılı albümüne ismini veren "Answers" 44 bini aşan rakamıyla dikkat çekiyor. Caz gitaristi Önder Focan`ın caz şarkıcısı Meltem Ege ile kaydettiği "Songbook" albümündeki "Jazz I Hear" 75 bine yaklaşıyor. Bir diğer caz gitaristi Bilal Karaman son albümü "Manouche A La Turca" ile yılı damga vuranlardan, albümden "Dark Eyes" 44 bini aşan rakamıyla albümdeki diğer parçaların hayli önünde gidiyor. Geçen sene çıkan Zeynep Özyılmazel`in pop caz single çalışması "Zaman Olur" 170 bini aşmış.

Ayşe Tütüncü "Homegrown İstanbul" isimli derlemede yer alan "Harmony"si ile 26 bini aşan dinleme elde etmiş. Okay Temiz`in Türk caz tarihine damgasını vuran sembol bestesi "East Breeze" "Drummer of Two Worlds" albümünde 170 bine yaklaşan rakamıyla çok önemli. Mayıs sonu Tingvall Trio ile özel bir konser verecek Erkan Oğur cazın hem içinde hem dışında ama "Zahit Bizi Tan Eyleme"si 850 bine yaklaşan rakamıyla farklı bir klasmana ait gibi görünüyor. Yeni albümü dijital platformlara henüz düşmeyen Şenay Lambaoğlu "Başka Türlü Bir Şey" albümündeki "Farketmeden" hitiyle 180 bini aşmış. Perdesiz caz gitar ustası Cenk Erdoğan kendi albümü "Kara Kutu"daki "Yağmurla Gelen"de 45 bine yaklaşan rakamıyla dikkat çekerken başka popüler albümlerde yer aldığı parçaların rakamları çok daha yüksek.

Caz vokalisti Ece Göksu Spotify`da kayıtlı iki albümüyle dikkat çekiyor ve "Masal" isimli çalışmasında yer alan "Neden" 55 bini aşan dinlenmesiyle öne çıkıyor. Caz gitaristi Yavuz Akyazıcı Türk pop hitlerine yaptığı caz düzenlemelerinden oluşan iki albümüyle çok dinlenenler arasında yerini almıştı, işte, o albümlerin ilkinde yer alan "Seni Kendime Sakladım" 105 bini aşan dinlenmeyle yüz bin üstü klasmanında kendine yer buluyor. Caz vokalistlerinin cazda rakam bakımından üstünlüğü kesin. Dolunay Obruk da bu isimlerden biri ve geçen sene çıkardığı "Özledim" isimli çalışmasındaki aynı adlı şarkısı 188 binin üstünde bir performans göstermiş. Fatih Erkoç olmadan bir değerlendirme yapmak imkansız ama Erkoç`un doksanlardan bu yana gelen pop hitlerini değil caz yorumlarını dikkate almalıyız, bu nedenle iki sene önce yayınladığı "True Love" aslında Erkoç`un yayınlanmı tek caz albümü olma özelliğini taşıyor. "Ellerim Bomboş" gbi son 25 yıla damga vuran bir hit 1 milyona yakın dinlenirken caz dinlemeleri bu rakamların yanında epey düşük sayıda görünüyor.

Yine caz vokalistlerinden devam edelim... Ülkü Aybala Sunat geçen sene yayınladığı "Artiz Kahvesi" albümünde yeralan "Bekler İnsan"la 65 bini aşmış görünüyor. "Bir Parça Ay Biraz kuş" isimli albümüyle çok ses getiren Çağıl Kaya albümde yeralan "Biraz İştah Biraz Açıkhava"yla 19 bini aşan bir dinlenme rakamını yakalamış görünürken Ceyda Köybaşıoğlu ise yukarda Jülide Özçelik`ten bahsederken adı geçen "Mahzuni`ye saygı" albümündeki reggae ritmli "Zevzek" yorumuyla 100 bine yaklaşıyor. Caz ve rock müziği aynı anda yürüten gitarist Akın Eldes kendisinin de içinde yer aldığı Bulutsuzluk Özlemi hiti "Sözlerimi Geri Alamam" için kendi albümü "Başka Türlü`"deki yorumu 15 bine yakın rakamıyla sanatçının en dinlenen parçası olarak görünüyor. Bu liste çok uzar, son birkaç isimle toparlayalım. İlhan Erşahin "Harikalar Diyarı" albümündeki "Ennio" 94 bini aşan rakamıyla öne çıkarken gitarist Sarp Maden "Küçük sır" albümündeki "Deva"yla 10 bin sınırında görünüyor. Basçı Alp Ersönmez 2011 albümü "Yazısız"da yeralan "Burada Yaralı Biri Var" ile 15 bini aşmışken, klavyeci/piyanist Genco Arı "Taş" isimli remixiyle 55 bine yaklaşmış. Ar`nın nisan ortası "The Crow" isimli yeni çalışmasını yayınladığını buradan duyuralım. Arı`nın Maden`in "Deva"sındaki solo ise ayrıca yazılmaya değer.

Evet, bir çırpıda kısa bir araştırmayla ortaya çıkan bu derleme bize birçok ipucu, fikir, bilgi veriyor şüphesiz ama kuşkusuz burada olması gereken belki çok daha yüksek rakamlara sahip isimler/parçalar olacaktır, hepsini alabildiğimizi söylemek zor. Sadece fikir vermesi bakımından böyle bir çalışma yayınlayalım istedik. Peki, Redman`ın kapağını niye görsel olarak seçtik diye sorarsanız, Redman "Beyond" derken duvarlara bakıyor, ardına bakıyor, sanatçının kaderini bir anlamda sembolize ediyor.

Cazkolik.com / 17 Mayıs 2018, Perşembe

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN