Film yapımcısı, yönetmen ve müzisyen David Lynch 78 yaşında hayatını kaybetti

Lynch'in ailesi sanatçının ölümüne dair yaptığı açıklamada; “Artık aramızda olmadığı için dünyada büyük bir boşluk var ama onun da dediği gibi, 'Gözünüz çukurda değil çörekte olsun' dedi fakat ölüm nedeni hakkında bir açıklama yapılmadı.

David Keith Lynch 1946 yılında Montana'da doğdu. Çocukluğu boyunca ailesi ile birlikte Idaho, Kuzey Carolina, Washington ve Virginia'ya taşındı. Gençliğinde izciydi. Daha sonra Boston'da Güzel Sanatlar Müzesi Okulu'na resim eğitimi almak üzere gitti.

1960'ların sonunda Pennsylvania Güzel Sanatlar Akademisi'ne devam ederken Six Men Getting Sick (Six Times) adlı kısa film ile dikkatini film yapımcılığına çevirdi. Lynch, ilk uzun metrajlı filmi Eraserhead üzerinde çalışmaya başlamadan önce kısa filmler çekmeye devam etti. 1977'de gösterime giren filmin çekimleri beş yıl sürdü ve çekimlerin çoğu Lynch'in yaşadığı Beverly Hills'teki Greystone Malikanesi'nde gerçekleşti. Sürrealist tarzdaki siyah-beyaz filmde Lynch'in Alan R. Splet ile birlikte bestelediği karanlık, endüstriyel ve sert bir müzik de vardı. Bu sound Lynch'in sonraki çalışmalarında da önemli hale geldi.

Eraserhead ile başarıyı yakalayan Lynch, ikinci filmi olan 1983 yapımı The Elephant Man ile daha büyük bir adım attı ve başrolünde John Hurt'ün oynadığı Joseph Merrick hakkında bir biyografi çekti. Anthony Hopkins'in başrolünü üstlendiği The Elephant Man, 1981 Akademi Ödülleri'nde En İyi Film, En İyi Yönetmen ve daha birçok dalda adaylık kazandı.

Gelişmekte olan bir sinema yıldızı olan Lynch, daha sonra Frank Herbert'in bilim kurgu klasiği Dune'un 1984 uyarlamasını yönetmek üzere görevlendirildi. Toto'nun müziklerini yaptığı film fiyaskoyla sonuçlandı ama zamanla kült bir klasiğe dönüştü.

Lynch sonraki filmi olan ve başrollerinde Kyle MacLachlan, Isabella Rossellini, Dennis Hopper ve Laura Dern'in yer aldığı 1986 yapımı Blue Velvet ile bir kez daha zirveye tırmandı. Lynch'in başyapıtı kabul edilen bu film, ona En İyi Yönetmen dalında ikinci Akademi Ödülü adaylığını kazandırdı. Bu aynı zamanda Lynch'in verimli bir profesyonel ilişki sürdüreceği besteci ve müzisyen Angelo Badalamenti ile ilk işbirliğiydi.

Lynch'in bir sonraki filmi Wild at Heart'ta da Rossellini ve Laura Dern rol aldı ancak yönetmenin 1990'daki projesi daha kalıcı bir etki yaratacaktı. Lynch'in Mark Frost ile birlikte yarattığı Twin Peaks'in ilk bölümü Nisan 1990'da ABC kanalında yayınlandı. Badalamenti'nin müziklerini yaptığı dizi, Washington kırsalında gizemli bir şekilde öldürülen mezuniyet balosu kraliçesi Laura Palmer'ın hikâyesini anlatıyordu. Dizi, “Laura Palmer'ı kim öldürdü?” sorusuyla herkesi büyüledi ancak sorunun cevabı Lynch'in açıklamak istediği bir şey değildi ve Palmer'ın katili Twin Peaks'in ikinci sezonunda ortaya çıkmadan önce Lynch'in diziden ayrılmasına neden oldu.

İkiz Tepeler'le olan büyük ilgisine rağmen Lynch dizinin çok az bölümünü yönetti. Bununla birlikte, yönetmenlik dokunuşu dizinin prömiyerinde ve finalinde belirgindi. Ayrıca İkiz Tepeler'in öncesini anlatan filmi de yaptı: Gösterime girdiğinde kutuplaşmalara yol açan ancak bugün Lynch'in en önemli eseri kabul edilen Fire Walk With Me'yi de çekti.

İkiz Tepeler ve Fire Walk With Me'den sonra Lynch sadece dört film daha yönetti: Lost Highway (1997), The Straight Story (1999), Mulholland Drive (2001) ve Inland Empire (2006). Mulholland Drive ile En İyi Yönetmen dalında üçüncü ve son Akademi Ödülü adaylığını aldı.

Lynch, uzun metrajlı filmlerin dışında birkaç müzik videosu da yönetti. Özellikle Wild at Heart'ta yer aldıktan sonra popülaritesi artan Chris Isaak'ın “Wicked Game” şarkısının klibini çekti. Lynch daha sonra Moby (“Shot in the Back of the Head”), Nine Inch Nails (“Came Back Haunted”), Donovan (“I Am the Shaman”) ve daha fazlası için videolar çekti.

Lynch film yapmakta yavaşladıkça müzik üretimi arttı

Jocelyn Montgomery ile 1998'de Lux Vivens adlı bir albüm yayınladı. John Neff ile 2001'de BlueBob adlı bir başka ortak çalışma yaptı. 2011 yılına gelindiğinde Lynch, eleştirmen Mike Powell'ın “yankı ve ekonun nüfuz ettiği gergin, tekrarlayan bluesy müzik” olarak tanımladığı ilk solo albümü Crazy Clown Time'ı yayınladı. Lynch 2013 yılında The Big Dream adlı bir solo stüdyo albümü daha yayınladı. Chrystabell ile ortak çalışması olan Cellophane Memories adlı son çalışması geçen yıl çıktı.

Dostları neler dedi?

Smashing Pumpkins'ten Billy Corgan yayınladığı açıklamada şunları söyledi; “Onunla çalışmak rüya gibiydi. Onunla konuştuğum zamanlara değer veriyorum. Filmleri ve televizyonu seven herkese David'in ürettiği her şeyi izlemelerini tavsiye ediyorum. O gerçek bir sanatçıydı.”

Matmos'tan Drew Daniel ise; “Sanırım bu günün kaçınılmaz olarak geleceğini biliyordum ama hâlâ nefesim kesiliyor. Sanatınızın güzelliği, mizahı, büyüsü ve çılgınlığı için minnettarım. Hayatımın büyük bölümünde bana yoldaşlık, provokasyon ve dürüstlük örneği oldu. Huzur içinde yat.”

David Lynch'in de yer aldığı bir caz projesine dair haberi okumak için linki kullanın.

David Lynch'in Amerikalı ezoterik şarkıcısı Chrysta Bell 2013 yılında Akbank Caz Festivali'nde konser vermek üzere İstanbul'a gelmişti. Haberini linki kullanarak okuyabilirsiniz.

Cazkolik.com / 17 Ocak 2025, Cuma

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN