Brian Eno'nun yeni albümü "Music for Installations"ın İstanbul havalimanı ile nasıl bir ilgisi var?

Katmanlı kariyeriyle Brian Eno bir yandan Coldplay ve U2 gibi grupların yaptığı müziğe destek verir, onlar için stadyum-rock prodüksüyonları üretir, hatta David Bowie, David Byrne`ü dahi etkileyen/dönüştüren `ambient music` işlerine yönelirken, öte yandan, kendi imzasını taşıyan müzikleri, evet, belki daha az sayıda müzikseveri ilgilendiren, eski yıllardaki popüler parlaklıkta olmayan ama daha içten ve soyut hale büründü, hatta, tipik albüm/sahne/konser müziği olmaktan çıkıp tam bir enstalasyon müziği, tasarım çalışması, modern plastik sanatçıların işleriyle anılan bir müziğe dönüştü.

70 yaşına basan bu önemli sanatçı bu sene "Music for Installations" isimli son çalışmasını yayınladı. Tam 6 CD ve bilhassa koleksiyonerler için 9 LPli setten oluşan yeni albümü inanılmaz bir çalışma olmakla birlikte sanki dinlenmesi kesinlikle alan ve mekân derinliğine, avantgart tasarımlı mekânlara ya da modern sanat müzelerine ihtiyaç olan bir çalışma.

Sonik evrende büyük ses dalgaları

Mesela, bu yeni çalışmada, ikinci CD olarak yeralan 44 dakikalık "77 Million Paintings" adeta dünyada tüm resimlerin sergilendiği bir alan için yazılmış gibi ve bu müziği kesinlikle hi-fi sistemlerde dinlemek gerek. Eno`nun yarattığı ses okyanusunda melodi ve ses parçalarının dalgalar halinde büyük bir mekânın duvarlarına çarparak karmaşık dalgalar yaratmasına tanık oluyor, bu dalgalar birbirine karışınca oluşan sonik evren hem ürkütücü hem dinlemekten vazgeçilemeyen sonsuz döngü yaratıyor.

David Bowie, Bono ve Eno

Ayrıca, bu müziklerin görsel ifadeleri de olması gerekmiş gibi bir algı dinleyende büyük bir ihtiyaca dönüşüyor, Eno muhtemelen bunun da cevabını vermiştir ki kendisi müziği kadar görsel sanatçı aynı zamanda.

Eno`nun yarattığı müziğin mekânlarla anlamlı olması şüphesiz ama bu mekånların kapalı alan olması şart değil. Yeni albümün ilk CDsi mesela "Kazakistan"la açılıyor, evet, ülke olan Kazakistan. Eno öyle mi hayal etti ya da müziğin isminin yarattığı çağrışımlar zihnimizde ister istemez belli imgeleri mi canlandırıyor bilinmez ama 20 dakikalık kompozisyonu dinlerken uçsuz bucaksız bir Kazak ovasına bakarken çook uzaktan gelen Budist çanlarını işitir hissediyorsunuz. Eno`nun müziğinin bu sonsuzluğu hedeflemesi günümüzün modern/kavramsal müzik yapan müzisyenleri arasında dahi farklı bir bakış açısı.

Açılacak üçüncü havalimanı için bir öneri?

Bu `sonsuzluğun` bir başka boyutuysa mesela havaalanları. Eno daha önce "Music for Airports" isimli bir albüm yayınlamıştı. Devâsa kimliksiz mekânların modern sanat için yarattığı cazibeyi hayal etmek kolay, böyle bir sanatçı olsaydım şüphesiz içimden ne fikirler kopardı. Peki, böylesi heyecan verici sonik inovasyonların bir yeni örneğinin açılacak yeni havaalanında Eno`ya sipariş edilerek açılış günü ve belli bir süre daimi olarak seslendirilmesi güzel bir fikir ve sanat olayı olmaz mı? 3. havaalanını büyük bir sanat merkezine, sonik bir modern sanat müzesine dönüştürmez mi? Dünya basını için mükemmel bir malzeme ve çarpıcı bir sanat eseri olmaz mı?

Brian Eno gibi büyük bir sanatçının sadece müzikle ve sanatla ilgili olmasını düşünmek mümkün değil. Son dönem basına verdiği röportajların çoğunda eski iyimserliğini kaybettiğini vurgulayan Eno 2016 sonrası dünyanın büyük bir düşüş dönemine girdiğini söylüyor. Bu dönemin, Brexit ve Trump ile geri dönülemez noktayı geçtiğini belirten İngiliz sanatçı seksenli yıllarda küçük birer kabarcığa benzettiği nasyonalist fikirleri o zaman anlamadığı için kendine kızgın. Öte yandan, glam rock ve Roxy Music`in efsanevi isminin tüm müzikal dönemlerine paralel olarak bu nevi kendi çalışmalarını yürüttüğünü biliyoruz. Daha önceki dönemlerinde mesela `eğretileme stratejileri` adını verdiği tarot benzeri kartlar üzerine teoriler geliştirmesi, teori geliştirerek müzikal dokular hakkında çalışması, elektronik müziğin öncülerinden olması, King Crimson`ın gitaristi Robert Fripp ile atmosferik enstrümental albümler ve art rock işler yapması ve sonrası büyük pop starlarıyla ortak prodüksüyonlara yönelmesi ve bugün son albümle ulaştığı nokta bize Eno`nun müziği, sanatın diğer dilleri üzerinden anlamaya ne denli meğilli ve yaratıcı bir müzisyen olduğunu gösteriyor.

Feridun Ertaşkan

Cazkolik.com / 26 Temmuz 2018, Perşembe

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN