Gelişim, caz ve doğaçlama.

Cazın doğasında var olan doğaçlama ve bu doğaçlamayı sahnede müzisyenlerin kendi iç dengeleri ile icra edişleri ikibinli yıllarda iş dünyasının bir yöntem olarak müthiş ilgisini çekmeye başladı. İşte sözünü ettiğimiz bu iş çevrelerinden, caz müziğine de tutkun olan, iş dünyasına gelişim, değişim, future, risk yönetimi gibi konularda danışmanlık hizmeti veren, öğretim üyeliği yapan, kitaplar yazan, seminerler veren, (bu tip insanlara kendi iş alanının `guru`ları deniyor sanırız) Stephen Shapiro çok sevdiği caz müziği ile daha önce de kendisi gibi başkalarının da kurduğu ve irdelediği ilişkiyi bu kez kendi gözüyle masaya yatırıyor ve gözlemini aktarıyor.

* * *

Biliyoruz ki okurlarımız arasında aynı zamanda yukarda saydığımız iş alanlarında çalışan pek çok okurumuz var, onların bu yazıya özel bir ilgi göstereceklerini tahmin ediyoruz.

Gelişim, caz ve doğaçlama

Caz ile `gelişme` arasındaki ortak nokta ne olabilir?

Yenilik mi?

Biraz.

Yıllar önce “24/7 Gelişim” diye bir yazı yazmıştım.

“İşletmelerin çoğu küçücük odalardan yayılan ayrıntılı iş akışları ile sanki birer klasik senfoni orkestrası gibi işletiliyor ve çalışanların da bu odalardan çıkan kompozisyonları izlemesi bekleniyor.

Maalesef ki kötü sonuçlar gelmeye başladığı vakit müzik de değişmiş olurdu. Artık bu zamanda böylesi bir örgütsel senfoninin günümüzün değişimini daha fazla taşıyamayacağı belli oldu.

Oysa artık gerekli olan caz grupları tipi örgütlenmelerdir. Yenilik hiç bir zaman rastgele olmamıştır. Aslına bakarsanız en iyi yapılanma ona en ihtiyaç duyduğumuz anda ortaya çıkar, aynen müzik dünyasında cazın ortaya çıkışı gibi. Bu anlamda caz oldukça baskın, dominant bir yeniliktir (bunu müzikal terimlerde ‘doğaçlama’ olarak da anlayabilirsiniz). Yenilik ne rastgeledir, ne de sadece doğaçlamadır. Cazın basit bir yapısı vardır, 12 ölçü gibi, B-flat blues gibi... Kendine has bir ritmi, akor yapısı ve temposu vardır.

İş dünyasının da en çok ihtiyaç duyulduğu anda ortaya çıkması için yeniliğe izin veren, başarıyı arzulayan böyle basit bir yapısı vardır.”

Bir süre önce, Harvard, Kennedy School’da Frank Barrett tarafından bir seminere davet edildim. Seminerin başlığı “Yaratıcılık ve Gelişim Kültürünü Yerleştirmek; Cazın Doğaçlamasından Öğreneceklerimiz” idi.

Frank işteki pratik uygulamalardan çok caz ve müzik konusuna odaklanmıştı. Dikkat çekmek istediği kimi ilginç noktaları belirlemişti, doğaçlama için 7 önemli noktaya parmak basıyordu.

1. “Alışkanlıkları aklından çıkar”; Ortaya çıkan işten her zaman şüpheci ol! Bunu Miles Davis’in bir sözüne ithaf etti; “Eğer ortaya çıkan müzik fazla temiz ve düzgün ise benim o işi uzun zamandır yapmakta olduğum anlamına gelir...”

2. “Karışıklığa ‘evet’ deyin”; Neyin ne olduğuna bakmadan problemi çözmeye kalkma! Bu lafını Peter Drucker’a ithafen söylemişti; “Bir liderin rolü elindeki kuvvetleri öylesine maksimize edebilmektir ki bu noktada zaaflar artık ilgisiz görünür.”

3. “Özerkliği azami dereceye çıkaran minimal yapılara sahip ol”; Benim 24/7’den gelen alıntımı hatırlayın!

4. “Öğrenmenin ana kaynağı hataları kucaklamaktır”; Burada da Miles’a bir göndermesi vardı “Eğer hiç hata yapmıyorsan işte bu bir hatadır!” Bunu gerçekten sevdim...

5. “Tahrik edici beceri”; İşte benim favorim bu. Bu konu hakkında geçen yıl yanılmıyorsam bir de makale yazmıştım, adı da “Bildiklerini Yeniden Öğrenmek” idi.

6. “Soloyu sırayla değiştirin”; Yüksek performanslı takımlarda her zaman herkesin sırasının geldiği anlar vardır, bu esnada diğerleri kendi fırsatını kollar. Bu nedenle bu değişime her zaman ihtiyaç duyulur.

7. “Duyguyu yakala...”; Bu, müzisyenlerin duygu bölgesinin içinde olduğu zamandır, yani `o an`dır, `o an`ı yakalamaktır.

Seminer sonrası birisi yaklaşıp sordu; “Anlattığınız tarz ilerlemenin dengesi, sırrı nedir?” diye. Caz müzisyenleri kimin ne zaman devreye girmesi gerektiğini, kimin ne zaman ne yapacağını bilirler, bunu bilmeye ihtiyaç duyarlar. Bu işte ‘Güven’dir. Biri diğerinin ne yapacağını ve ne zaman yapacağını bilir. Benzersiz olan da budur zaten.

Stephen Shapiro

(Yazar General Electric, Fidelity Investments, Dell, PS, Lockheed Martin, Pearson Education gibi firmalara danışmanlık hizmeti vermektedir.)

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN