Genç müzisyene hukuk desteği...

Bizde de yavaş da olsa ilerlemeler olduğu söylenebilir ama hayli geriden geldiğimiz de bir gerçek.

Genç Cazcılar’ın yapmaya çalıştığı şeyi Cazkolik olarak sevinçle karşıladık ve konunun içeriğini detaylı öğrenmek istedik, Bu konunun yalnızca beste ve müzikal eser boyutunda algılanması eksik olur, icradan sahneye kadar kendi içinde pek çok aşamaya sahip ve bir önemli detay daha, Genç Cazcılar bu hizmeti müzikle profesyonel, yarı profesyonel, amatör olarak ilgilenen ve üstelik ’genç’ olan daha spesifik bir gruba yönlendiriyorlar. Bu yanıyla baktığınızda genç müzisyenlerin hakkını koruyan, kendi haklarına sahip çıkmasını destekleyen, yol gösteren ve yardımcı olan bir inisiyatif.

Bizde okurlarımıza okurlarımız içindeki önemli sayıda genç caz müzisyenine konuyu tüm boyutlarıyla öğrenmek ve aktarmak istedik. Bunu yaparken sorularımızı 2 farklı kişiye sormamız gerektiğini düşündük, ilki, bu hizmeti organize eden Genç Cazcılar’ın yöneticisi sevgili arkadaşımız Devrim Dikkaya idi. Hemen alttaki ilk röportaj Devrim Dikkaya ile, çünkü bu hizmeti düşünen ve başlatanlar onlar ve hemen ardından da bağlantılı olarak işi hukuki yanı ile ilgili Genç Cazcılar adına danışmanlık hizmetini veren Avukat Sn. Nilgün Tortop ile kapsamı biraz daha geniş ve meraklı bir söyleşi yaptık.

Aşağıda okuyacağınız her iki söyleşi de bu konuda kafanızda oluşabilecek tüm sorulara cevap verecektir, yok eğer vermediyse artık kime danışacağınızı nasılsa biliyorsunuz, Avukat Nilgün Hn. müzisyenlerin sorularına ve sorunlarına yardımcı olmaya hazır, sizleri bekliyor...
 

Devrim Dikkaya: "Genç Cazcılar olarak zaten maddi zorluk

yaşayan genç caz müzisyenlerine bu danışmanlığı ücretsiz

veriyoruz."

Cazkolik: Çok önemli bir konuya el atmışsınız, çoğunlukla insanlar müzisyenleri bohem ve böylesi konulardan uzak sanırlar, belki kısmen de öyledirler ama 90’li yıllardan bu yana ülkemizde de müzik sektörü mümkün olduğu kadar yapılanmaya çalışıyor, eser, müzisyen, telif hakları gibi pek çok konu daha sık gündeme geliyor, bu konuya eğilme ihtiyacı nasıl ortaya çıktı, önce size bunu soralım!

Devrim Dikkaya: Biz en baştan itibaren çok sevdiğimiz bu müziği yapan sanatçıların yaşadıkları sorunlar üzerinden projeler ürettik. Örneğin bu sene 7. yılına giren “Amatör Caz Müzisyenleri Festivali”, “ülkemizde genç caz müzisyenleri nerelerde çalarlar?” sorusu üzerine doğmuştu.

Benzer şekilde “sivil cazsever inisiyatifi” olarak adlandırdığımız “Genç Cazcılar,” bu yaratıcı sanatçıların farklı konu alanlarındaki sorunları üzerine eğilen ve anlamlı proje üretmeye kararlı gönüllülerden oluşmakta.

Sanatçıların her dönemde en önemli sorunu eserlerinin korunması olmuştur. Bu konularda bilgi eksikliği olduğunu fark ederek cazsever avukat Nilgün Tortop’u aramıza davet ettik.

Bildiğiniz gibi bugün en ufak bir hukuki soruyu avukatlara sormak isterseniz sizden danışmanlık ücreti isterler. Biz zaten maddi zorluk yaşayan genç caz müzisyenlerine bu danışmanlığı ücretsiz vermekteyiz.

Cazkolik: Genccazcilar.org olarak genç müzisyenlere ajans hizmeti veriyorsunuz, bu hizmetin kapsamını bize biraz açıklar mısınız? Genç müzisyenden kastınız kim mesela, nasıl bir kriteri var, nasıl bir yapılanma içinde ve neler yapmaya çalışıyorsunuz, galiba en son bu hukuk hizmetini devreye soktunuz!

Devrim Dikkaya: Caz müzisyenleri ile “genccazcilar.org” üzerinden iletişim kuruyoruz. “ajanzz” adını verdiğimiz hizmetlere “genccazcilar.org/ajanzz” adresinden ulaşabilirsiniz.

Gençlik kavramı 15-24 yaş arası sınırlanmış ise biz kendimizi böyle bir sınırlamaya sokmak istemedik. Daha çok “profesyonellik - amatörlük” kavramları bizi ilgilendirmekte.

Çok sık yaşanmasa da caz kariyeri çok önceden başlamış, albüm çıkarmış, menajerle çalışan bir 15-24 yaş arası müzisyen kendi adına bize ihtiyaç duymayabilir. Biz, içindeki amatörlük ruhunu yitirmemiş, hala öğrenmek isteyen ve bir sosyal grup içinde iletişim halinde kalmak isteyen büyük bir müzisyen topluluğuna seslenmekteyiz.

Cazkolik: Bu hukuki danışmanlığın içinde sadece telif hakları meselesi yok sanırım, konserler, fiili müzisyenliğin yarattığı hak kapsamı, albümlerde çalmalar ve karşılığı hukuki sorunlar ve şu anda aklımıza gelmeyen müzisyenlik hayatı içinden gelen pek çok detay var, kapsamın içine bu ihtiyaçları da sokmak mümkün mü?

Devrim Dikkaya: Sitede yazdığımız gibi caz müzisyenlerinin başına “şeytanın bile aklına gelmeyen” sorunlar çıkabilir. Hukukla çözülebilecek bu konularda bize çekinmeden başvurabilirler.

Biz başlangıç olarak empati geliştirerek kendimize bazı sorular sorduk ve yanıtladık. Ardından müzisyenlerden sorular gelmeye başladı. Şimdi en önemlilerini sitede yer veriyoruz.

Cazkolik: Bu danışmanlığı başlattığınızdan bu yana neler oldu? Nasıl konular ve sorunlar geldi size ve nasıl bir çözüm sundunuz? Aktarabileceğiniz ilginç bir örnek var mı? Bu soruya ek olarak size nasıl ulaşılacak? Bu konuda gerekli tüm iletişim bilgilerini veriniz ki yayınlayalım...

Devrim Dikkaya: İlk duyurulardan sonra ilk sorular gelmeye başladı. Bazıları çok özel olduğu için siteye koymadık. Tahminimiz, sitede şu an için en önemli sorun olanları için yeterli bilgi bulunmakta. Umarım şeytanın aklına yeni problem olacak konular çıkmaz da hukuk konuları bu kadarla kalır.

Bu hizmetimizden yararlanmak için bize avukat@genccazcilar.org adresi üzerinden mesaj atılabilir.

Hazır fırsat bulmuşken burada müjde verelim, danışmanlığımız yaşamın içinden diğer konulanlarında da devam edecek. Sırada finansal danışmanlık var. Bugün 30’lu yaşına aşmış, henüz hiçbir sosyal güvencesi olmayan çok sayıda müzisyen var.

Bu önemli konuda da etraflarında çeşitli bankalar tarafından sunulan yatırım araçları konularında kısaca bilgi vereceğiz.

Cazkolik: Devrim Bey, "genccazcilar.org"u bu girişiminden ve hizmetinden dolayı gönülden kutluyoruz.

Av. Nilgün Tortop: "Müzisyenin MESAM, MÜYAP gibi

meslek örgütlerine üye olması fevkâlade önemlidir."

Cazkolik: Bizim ülkemizde sorunlar kapıyı çalmadan çözüm bulunmaz! Müzisyen dediğimiz insan ilginç ve naif bir yaratıcıdır, pek çoğu sahnede ya da stüdyoda yaptığı işin bir hukuki ortam doğurduğunun farkında bile olmayabilir ama son yıllarda bu konuda ciddi bir bilinçlenme yaşadığımızı söyleyebiliriz, kendi kapsamınızda bir müzisyen size ne gibi sorunlarla gelebilir, bir çerceve çizmemiz mümkün mü?

Av. Nilgün Tortop: Henüz somut bir sorunla büroma gelen müzisyen olmadı. Bu bağlamda özel bir çerçeve çizemem ne yazık ki..

Çerçeve çizemememin ikincil nedeni, İzmir’in söz konusu sorunlara maruz kalmış, çok sayıda yaratıcı müzisyenlere sahip olamaması. Elbette, İstanbul bu konuda daha verimlidir.

Birincil nedeni ise, fikri emeğe genel olarak bir maddi değer atfedilmemesi; yaratıcı kişinin de bu emeğin ve haklarının farkında olmaması.

Üçüncül nedeni ise, işin başında danışmanlık alıp, olabildiğince sağlam hareket etmenin öngörülmemesi. Bir avukata danışmanın da elbette bir maliyeti var. Sonuçta, avukatlar da fikir emekçisi ama avukata ödenecek ücretin, binek otonun kasko ücreti kadar değeri yoktur genel olarak...

Cazkolik: genccazcilar.org’da örnek ve muhtemel soruları cevaplamışsınız, okurlarımız buradan gerekli detaylara da ulaşabilirler ama ilgimizi çeken bir soru var; bestenin kapsamı nedir? Üretilen her müzikal yapı hukukun gözünde beste midir? Ya da hukuki başvurusu yapıldıktan sonra mi beste statüsüne kavuşuyor, umarız doğru ifade edebilmişizdir...

Av. Nilgün Tortop: Fikri Mülkiyet hukukunda sadece "beste" diye bir tanımlama yapılmamıştır. Sizin sorduğunuz anlamda "ESER" tanımı yapılmıştır.

Fikir ve Sanat Eserleri Yasasında "eser" şöyle tanımlanmıştır: "Eser sahibinin hususiyetini taşıyan, ilim-edebiyat, musiki, güzel sanat ve sinema
eserleri türlerinden biri içine giren her nevi fikir ve sanat mahsulü."

Bu tanıma göre, bir bestenin eser sayılması ve yasa kapsamında korunabilmesi için aşağıdaki özellikleri taşıması gerekmektedir:

•    Eser sahibinin özelliğini taşımalı,

•    Eser sahibinin özelliğini yansıtacak düzeyde şekillenmiş olmalı,

•    Yasada öngörülen eser türlerinden birinin içine girmesi ve

•    Fikrî bir çabanın ürünü olması.

Elbette bu kavramlar sadece bir tümceyle formüle edilmişlerdir ve fakat kapsamları açıklamaları içerirler. Bu açıklamalara girmeyi anlamlı bulmadığım için formülleri vermekle yetindim.

Yasa "musiki eseri" kavramından ise her tür sözlü ya da sözsüz eserin anlaşılması gerektiğini söylüyor. Bu bağlamda, bir bestenin beste sayılabilmesi için herhangi bir hukuki başvuruya gerek yok. Ama yasal koruma alabilmesi ve "eser" sayılması için yukarıda 4 ana madde halinde yazılan özellikleri taşıması gerekiyor.

Ek olarak şunları da söyleyebilirim:

•    Eserin notasının bulunup bulunmaması, nitelendirmede önem taşımaz,

•    Doğaçlama besteler de "eser" sayılır,•    Musiki eserinin içeriği vardır, sesle ifade edilir. Korunan içeriktir, biçim tek başına korunmaz. Kural olarak, ritim, ton skalası ve tınlayış eser sayılmaz ve korunmaz.

•    "Hususiyet" çok önemlidir. Hususiyet bazen melodide bazen yapıda olabilir. Bu nedenle hususiyet öğesi bulunan atonal müzik de eser sayılmaktadır.

Cazkolik: İnternet bu konuda başımıza açılmış bir bela mı, yoksa muhteşem bir firsat mı, ne diyebiliriz?

Av. Nilgün Tortop: İnternet ücretsiz kamuya açılması açısından bir avantaj. Ama hakların korunması açısından dezavantaj. Fakat, besteyi noter onayından geçirip, video görüntüsü halinde yayınlarsanız, size ait olduğunu kanıtlamanız kolaylaşır.

Bu bağlamda MESAM, MUYAP gibi meslek örgütlerine üyelik fevkâlade önemlidir.

Cazkolik: Devrim Bey’e de sordum benzeri bir soruyu, sizin burada sağladığınız hukuki danışmanlık mı yoksa müzisyenin hakkını takip eden fiili bir hizmet mi? Yani genç müzisyenler genccazcilar.org veya sizden hizmet talep edebiliyorlar mı?

Av. Nilgün Tortop: Benim fonksiyonum tamamen gönüllü destektir. Bunun sınırları da benim açımdan bellidir. Desteğin üzerine çıkmam hem Avukatlık Yasası açısından  mümkün değildir, hem de kendi iş yapma ilkelerim açısından.. Desteği aşan konularda zaten profesyonel yardım alınmasını öğütlüyorum.

Hizmet talep eden olmadı ama edilseydi düşünürdüm; çünkü Avukatlık Yasasında reklam yasağı var.

Gönüllü bir site üzerinden iş sağlamak gibi yoruma açık bir durum, tercih etmeyebilirim açıkçası.

Cazkolik: MÜYAP, MESAM gibi meslek kuruluşları ile nasıl bir işbirliği içindesiniz?

Av. Nilgün Tortop: Bu kurumlarla herhangi bir işbirliğim ya da bir bağlantım yok. Büyük olasılık bünyelerinde hukukçu bulunmaktadır. Çünkü fikir ve sanat eserleri hukuku özellikli bir alan. İyi yetişmiş, deneyimli meslektaşlarımdan hizmet alıyorlardır sanırım.

Cazkolik: Müzisyenin günümüzdeki faaliyet alanlarının tümü hukuki kapsam içinde midir? Yani sadece beste değil sanırım başka pek çok hak alanı var, onların kapsamını nasıl tarif edebiliriz?

Av. Nilgün Tortop: Elbette sadece, beste sözkonusu değil. Örneğin bir mekânda çalacak müzisyenin yapacağı sözleşmeler, ücreti, sigortalanması ya da eserini kullanmak isteyenler yapacağı anlaşmalar da müzisyenin karşılaşabileceği sorunlar arasında.

Ayrıntılı bir kapsam veremem ama ana başlıklar bu saydıklarım olabilir. En önemli koruma maddi ve manevi haklarda olur. Bu konulara da ortada somut bir örnek yokken girersem cidden kafanızı şişirmiş olurum.

Cazkolik: Bu isin bir de yurtdisi ayagi var, caz muzisyeninin caldigi parcalarn halen cok buyuk cogunlugu yabanci beste burada nasil bir durum ortaya cikiyor?

Av. Nilgün Tortop: Bu konuda bir fikir ve dolayısıyla bilgi sahibi değilim. Ama sorunuz öğrenmem gerektiğini gösterdi, teşekkür ederim.

Cazkolik: Müzisyenlerden nasıl sorular geliyor size, bize örnek vermeniz mümkün mü?

Av. Nilgün Tortop: Bestesini nasıl kendisine ait kılacağını soran genç müzisyenler çoğunlukta. Evde çalışması sırasında komşularıyla olan hukukunu nasıl düzenleyeceğini soran da oldu. En son, bestelerini kullanmak isteyen bir mağazalar zinciriyle ilgili olarak ne gibi haklara sahip olduğunu soran yaratıcı bir genç müzisyen vardı.

Cazkolik: Son soru olsun, sizce müzisyenler haklarının ve sorumluluklarının ne kadar farkında?

Av. Nilgün Tortop: Müzisyenler de Türkiye’li. Yani genel durumdan çok arî değiller. Ancak, yine de genellemeden kaçınmalıyım. Çünkü, bir veri dile getirebilecek kadar müzisyenle tanışmadım ya da sorunlarıyla muhatap olmadım.

Cazkolik: Nilgün Hn. verdiğiniz detaylı bilgiler için size çok teşekkür ediyoruz.

Cazkolik.com / 29 Temmuz 2009, Çarşamba
 

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN