"James’ Farm" öncesi "Compass"

6 Şubat’ta, İş Sanat’ta, günümüz modern cazının etkileyici isimlerinden Joshua Redman’ın yeni projesi "James’ Farm" konseri var. Redman tam bir proje adamı. Onu çok sık gerek eski kuşak caz müzisyenlerinin anma gecelerinde, gerekse de sosyal anlamda katıldığı yardım, destek vb. gibi projelerde hep görürsünüz.

"James’ Farm" adını dörtlünün her bir müzisyeninin isimlerinin baş harflerinden alarak oluşturulmuş bir kavram. Yalnızca Redman’a takılıp kalmayın, dörtlünün diğer üyeleri de en az Redman kadar günümüz modern cazın karizmatik isimleri. Hepsi cazın yaşayan orta yaş neslinin en tecrübeli, en etkileyici, süperstarlari. Gerçekten çıplak gözle görüp görebileceğiniz en nitelikli müzisyenler arasındalar. Piyanist Aaron Parks’ın yıldızı hiç sönmeyecek olan müzisyenliği ve yetenekleri gözalıcı. Son albümü "Invisible Cinema"yı dinlemediyseniz tavsiye ederiz. Hint kökenli bir başka günümüz müzisyeni Vijay Iyer ile ilginç paralellikleri var bizce... Müziğe yedi yaşında başlayan bu yetenekli piyaniste Terence Blanchard’ın emeği çok. Redman gerçek bir doğaçlama canavarı. Genetik mirası dahi müzisyen Redman’ın. Babası Dewey Redman’ı yeni kaybetti. Davulcu Erik Harland Türk müzikseverin gerçekten yakından tanıdığı ve burada oldukça hayranı olan bir müzisyen. İçlerinde kuşkusuz en az tanınan isim basçı Matt Penman, SF Jazz Collective’den tanıdığımız genç basçıyı adını andığımız Aaron Parks albümünden hatırlayabilirsiniz, aynı albümde Erik Harland’da vardı. Penman’ın 2008’de çıkardığı kendi albümü de var ayrıca; "Catch of the Day".

English text is below

Redman’ın "Back East"in ardından yayınladığı son albümü "Compass"tan sonra bir araya getirdiği "James’s Farm"ı Türk cazseverin merakla ve sevmeye zaten hazır bir ilgiyle beklediğini belirtelim ama onlarında ellerinden gelenin en iyisini yapacaklarına dair elbette bu satırları okuyan hiç kimsenin kuşkusu yoktur, çünkü onlar çok iyi müzisyenler...

Cazkolik olarak hem Joshua Redman’ı, hem de "James’ Farm" olarak İş Sanat’ta verecekleri konseri önemsiyoruz ve cazseverlerin mutlaka gitmelerini tavsiye ediyoruz. Elinizi çabuk tutun çünkü biletlerin tükenmiş olma ihtimali çok kuvvetli.

Aşağıda okuyacağınız yazı, Redman’ı "James’ Farm" yoluna götüren çizginin son durağı. Bir önceki albümü "Back East"ten sonra fazla uzun olmayan bir zaman diliminin ardından "Compass"ı yayınlayan müzisyen eleştirmenlerden önemli övgüler aldı. İşte bu nedenle istedik ki burada dinleyeceğimiz müziğin ilk adımını aşağıda okuyacağınız yazıda atın. Birazdan okuyacağınız yazı "Compass" albümü ile ilgili olarak John G. Rodwan Jr.’ın kaleme aldığı "Makes His Move" isimli yazının Türkçeye çevrilmişidir. Aşağıda orijinalini de bulabilirsiniz.

Kendinin tanınmış sanat devleriyle karşılaştırılmasına fırsat vermek kaya gibi bir özgüven gerektiyorsa, saksafoncu Joshua Redman cazın en kendini güvenen müzisyeni olmalı. Eğer Sonny Rollins ve John Coltrane gibi efsanelerin belirlediği standartları yargılamaya davet, cesaret gerektiriyorsa, Redman demirden hayalara sahip olmalı.

Redman 2007’deki "Back East"i yaparken, tenor ustası Rollins’le ilişkilendirilmeyi açıkça istedi. Redman, Rollins’in elli yıl once yaptığı "I’m an Old Cowhand" ve "Wagon Wheels"ini yeniden yorumladı. CD, Rollins de dahil, sayısız caz sanatçısının yeniden icat ettiği Rodgers ve Hammerstein parçası  “The Surrey with the Fringe on Top"la açılıyor. Rollins’e selam gönderen Redman, albüme adını veren parçada, orjinali "Indonesia"da ve Wayne Shorter’ın "Indian Song"u gibi diğer saksafoncuların versiyonlarında işaret edilen yöne bakıyor. (Burada işaret edilen yönden kasıt, albüm adının ve bahsedilen parçaların isimlerinin de çağrıştırdığı gibi doğudur.)

Redman’ın bazı performanslarındaki, özellikle soprano saksafon çalarken hissedilen, doğu tınısı onun Coltrane’e ve bopstil çalışını Asya ve Orta Doğu soundlarından çok kalipsoyla süsleyen Rollins’e ilgisini gösteriyor. “Back East” de Redman doğu temasını (aynı zamanda atalarına minnetini) Coltrane’in “India”sını yorumlayarak genişletiyor. Albüm, Redman’ın, kaydın üstünden çok süre geçmeden vefat eden babası, saksafoncu Dewey Redman’ın yazdığı ve çaldığı “GJ” parçasıyla bitiyor (iki Redman başka bir parçada beraber çalıyorlar).

"Back East"te Redman’ın 2009 yılının “Compass”ı için topladığı “çifte trio”nun birden çok üyesi var: Basçı Brian Blade ve basçılar Reuben Rogers ve Larry Grenadier. Ancak, Rogers ve Grenadier, "Back East"te farklı parçalar üstüne ayrı ayrı çalışıp, güçlerini “Compass”te birleştirdiler; Gregory Hutchinson da Blade’in perküsyonunu tamamlıyor.

Redman’ın çifte trio’su alışılmadık sayılabilirse de, güçlendirilmiş ritim  bölümleri deneyine girişen başkaları oldu. Redman’la aralarında sıkı bağlar bulunan saksafoncu Ornette Coleman, iki basçılı bir quartet kurdu (Dewey Redman 1967-1974 arası Coleman’la çalışmıştı. Genç Redman’ın sanat yönetmenliğini yaptığı Kaliforniya festival organizasyonu SF Jazz’a bağlı SF Jazz Collective’in lideri olarak Redman ünlü müzisyenleri yorumladığı birçok kayıt yapmıştı. SF Jazz Coleman’ı yorumlanacak ilk kişi olarak belirlemişti). Nonesuch Records, Compass’ı yayımladığı sıralarda, (Back East’de çift saksofonlu bir parçada Redman’a eşlik eden) saksafoncu Joe Lovano, Us5 adlı bir grupta, iki davullu bir quintet çalıyordu.

Compass’ı farklı kılan şey, enstrüman kompozisyonu değil, çeşitlilik. Karmaşık bir müzik oyunu geliştiren Compass topluluğu çoklu konfigürasyonlarla çalıyor. Örneğin, “Faraway” tek davul (Blade) ve tek bir basçı (Grenadier) ile geleneksel bir trio denemesi. Adı, grup lideri ve Grenadier’ı davulcunun desteklemesine gönderme yapan “Hutchhiker’s Guide” standart bir üçlüyle gidiyor. Burada, Rollins’in etkisi hissedilebiliyor. Adı, parçayı çalanlardan biriyle bağlantılı “Round Reuben” adlı ikinci parça, Redman’la beraber Reuben Rogers ve Blade’in yeteneklerini sergiliyor. “Ghost”ta da çalan üç kişi var, Blade, Hutchinson’dan bagetleri alıyor. Redman tenor’u soprano saksafonla değiştiriyor. Redman, Hutchinson ve Rogers’ın huzursuz bir zihnin rahatsız aceleciliğini etkili biçimde dışa vurdukları ve sıkı bir sanatsal kontrolün psişik bozukluk işaretlerini nasıl da tatmin edici bir müziğe dönüştürebileceğini gösterdikleri “Insomnomaniac” adının tariflediği çılgınlığı aktarıyor. “Un Peu Fou’da” Blade, Rogers ve Redman’ın güçlü bir biçimde beraber çalışıyorlar.

İki parçada, Coleman-tarzı kuartet var. Albümun açılış parçası“Uncharted"da Grenadier’ın bası sol kanalda çalarken, Rogers’ınki solda. Redman, basçılar ve davulcu Hutchinson’ın oluşturduğu grup kompozisyonu, ne şekilde ilerlemek gerektiğini çalanlara bırakmış görünüyor. Kesin bir varış noktasının belirlendiği sabit bir güzergah yerine, parça düşünümsel, gezgin bir duyguya sahip. 13. ve son parça “Through the Valley”de de aynı dörtlü çalıyor.

Redman’ın solda Grenadier’le Blade’i; sağda Rogers ve Hutchinson’ı yanına aldığı “Identity Thief” çifte trio kavramının açılışı oluyor. Kaydın ilk haliymişçesine, rastgele, kaygısız bir yürüyüşle başlıyor, ama parçanın hızı sonik vurgu odanın bir tarafından diğer tarafına zıpladıkça artıyor. “Just Like You” ve basçı Grenadier’ın yazdığı “March’da da müzisyenlerin beşinin tamamı yer alıyor. Çifte trio Redman’ın Beethoven’ın “Moonlight Sonata"sı düzenlemesinde geri dönüyor –ki bu, Redman’ın derin saygı duyulan sanat eserleriyle oynamaktaki korkusuzluğunun bir diğer kanıtı.

"Compass" turu sırasında, Redman Seattle’da bir gece konsere “Mack the Knife”ı çalarak, Rollins’e bir başka jestle başlamıştı. (“Moritat” adıyla da bilinen) Weill-Brecht tonunu sayısız müzisyen yorumlamış olsa da Rollins kendi versiyonunu 1956 Saxophone Colossus albümünde yayımladı. “Sonny Rollins: the Journey of a Jazzman” ve Rollins’in “The Complete Prestige Recordings” albümünün kitapçık notlarının yazarı Charles Blanq’in ifadesiyle “caz dinleyicisi arasında büyük bir başarı kazanan ve neredeyse tüm eleştirmen ve yorumcuların övgüsünü kazanan” bu yükseliş albümünü takip eden 50 yılı aşkın sürelik performans hayatında bu versiyonu repertuarında tuttu.

Redman, konserde şarkı aralarında alçakgönüllü yorumlar yapıyor.

Hutchinson ve basçı Matt Penman’la çaldığı, biraz dolambaçlı çalındığını kabul etsek de kesinlikle ayırdedilebilir haldeki, “Mack the Knife"ın 10 farklı şarkı gibi duyulmasının muhtemel olduğunu söyledi. Mütevazi hali Redman’ın yaratıcı adanmışlığının kibir gibi görünmesini önlüyor. İş kendi kendini ifade ettiğinde ve sound işçisi kendi müziğiyle konuşabildiğinde, böbürlenmek sadece zayıflık göstergesi olurdu. Sahne şakaları bir yana, Redman müziğine daldığında ifade yetisi tüylerinizi diken diken edecek derecede yüksek ve özgüvenli biçimde kendini öne sürüyor. Redman’ın hiç kendinden şüphe edip etmediğini bilmiyoruz ama ediyorsa da enstrümanını üflerken bunu izleyiciye hissettirmiyor.

Sunucunun “saf” bir caz akşamı vaadettiği açılışa cevabında Redman özel olarak “saf” hissetmediğini belirtti; hatta daha çok “kirlenmiş” hissettiğini söyledi. Redman tutucu caz püristlerinin kirlenme addebilecekleri şeyi düzenli olarak yapıyor. Coltrane ve Coleman gibilerin çalışmalarıyla meşgul olmanın yanı sıra, Redman rock yıldızlarının şarkılarının kayıtlarını da yaptı. 2005 yılında grubu “Elastic Band”la kaydettiği albüm (ki elektronik klavye de kullanmışlardı), Led Zeppelin (Red Hot Chili Peppers’tan Flea basta) ve Sherly Crow gibi adların işlerini de barındırıyor. Seattle’da “Little Ditty”i Redman Compass’ta olduğu gibi iki basçı yerine, bir bas ve bir davulla çaldı. “Round Reuban” basçının adını vitrine koyuyorsa, “Little Ditty” de Redman’ın bu kez soprano saksafonuyla çalım yapmasına olanak veriyor.

Cesaret, yaratıcılık, yoğunluk ve gelenekle hevesli bir meşguliyet Redman’a istediği farkındalığı sağladı. Kendi için caz’ın kurucu babaları abidesinde Rollins ve Coltrane’in yanında bir yer istiyordu, ve övgü dolu eleştiriler bir ipucu sayılabilirse, parlak-traşlı kafası bu abidede kendine gerçekten bir yer bulabilir. 2005’te New York Times müzik eleştirmeni Ben Ratliff, Redman’ı “son 15 yılın en görünür caz müzisyeni” olarak tarifleyerek onu özlü bir biçimde cazın yüzü ilan etti. Aynı gazete için yazan Nate Chinen 4 yıl sonra, Redman’ın Compass çifte trio ile “kariyerinin en iyi müziğinden birini” yaptığını söylüyor. Chinen, Redman’ın “Sonny Rollins tarzında” çalıştığını vurguluyor. 2007’deki Back East üstüne yazarken Ratliff saksafoncunun “neredeyse herkesle, neredeyse her stilde” çalabileceğini ama onun en fazla benzediği kişinin (bir miktar Coltrane ve Shorter dozuyla beraber) Rollins olduğunu söylüyor. Seattle Times’ın değerlendirmesine göre Redman Compass ile “kaotik olabilecek şeyi bir disiplin ve müziksel alanı tanımlama egzersizine dönüştürdü.”

Rollins cazseverler arasında en iyi hali stüdyoda yakalanamayacağı için canlı dinlenmesi gereken bir müzisyen olarak ün yaptı. Onun ünlü cezbedici gösterileri Carl Smith adlı bir hayranını Rollins’i dünya boyunca kayıt aletleriyle izlemeye yöneltti; Smith daha sonra yüzlerce saatlik kaydı (eğer isterse) seçip kullanması üzere saksafoncuya verecekti. Özeleştiriye son derece meyilli Rollins 2008’de Road Shows Vol. 1 adlı bir albümde buradan bazı parçaları yayımlamaya karar verdi. Gary Giddins albüm notlarında şöyle yazıyor: “Konser esnasında, Sonny bir esrime deneyimi olanağı yaratıyor. Konser esnasında, güzellik ve tehlike arasındaki ince çizgiyi izliyor. Konser esnasında, usdışılığa varan bir kendiliğinden büyüye izin var.” Buna benzer bir şey Redman için de geçerli. Onun canlı çalışı albümlerinin her zaman ulaşamadığı şiddetli bir enerji barındırıyor. Back East ve Compass’ta onun canlı çalışındaki dizginsiz hırçınlık ve kurnaz tatlılığa yaklaşan anlar var.

Rollins ve Coltrane’le karşılaştırılmasına bizi kendisi de teşvik etse de (ki bunu hak ediyor) Redman, Saxophone Colossus gibi albüm adlarında gözlenebilen bir tür büyüklenmeden kaçındı; onun yere sağlam basan albüm adları, duraksız bir hareket iması barındırmalarına rağmen, Coltrane’in Ascension’ı ya da Interstellar Space’inin imlediği kozmik arayışa gönderme yapmıyor. Compass gibi bir albüm adı, açıkça, planlı, bilgili bir hareketi imlemek için koyulmuş. Seattle’da Dimitriou’nun Jazz Alley’indeki taşkın, funky setinin sonlarına doğru, Redman’ın sololarından birindeki bir duraklama esnasında, arkamda oturan birinin “vay” diye fısıldadığını duydum – eğer tanıklık gerekliyse, bu, onun doğru yöne seyahat ettiğinin tanıklığı.

10 01 2010 tarihinde John G. Godwan Jr. tarafından kaleme alınan bu makeleyi aslından dilimize kazandıran arkadaşımız sevgili Gökhan İrfanoğlu’na cazseverler adına teşekkür ediyoruz.

Cazkolik.com / 27 Ocak 2010, Çarşamba

“Makes His Move”

by John G. Rodwan Jr.

If it takes rock-steady self-assurance to court comparisons with recognized artistic giants, then saxophonist Joshua Redman may be jazz’s most confident performer. And if it takes bravery to invite judgment against the standards set by legends like Sonny Rollins and John Coltrane, then Redman has balls of brass.

Redman openly sought association with tenor master Rollins when making 2007’s Back East. The title responds to Rollins’s Way Out West. Redman reinterprets “I’m an Old Cowhand” and “Wagon Wheels,” which Rollins did fifty years earlier. The disc opens with “The Surrey with the Fringe on Top,” the Rodgers and Hammerstein song countless jazz artists, including Rollins, reinvented. Nodding to Rollins, Redman also looks in the direction indicated by the title track and by the original “Indonesia” as well as in versions of other saxophonists’ compositions, such as Wayne Shorter’s “Indian Song.”

The eastern tinge of some of Redman’s performances, especially when he plays the soprano saxophone, shows his affinity for Coltrane as well as Rollins, who prefers to mix his bop with calypso rather than sounds from southern Asia and the Middle East. On Back East, Redman extends the eastern theme (as well as the tribute to his forebears) by interpreting Coltrane’s “India.” The album closes with “GJ,” written and performed by Redman’s father, saxophonist Dewey Redman, who died soon after recording it. (The two Redmans play together on one other track.)

Back East includes several of the members of the “double trio” Redman convened for 2009’s Compass: drummer Brian Blade and bassists Reuben Rogers and Larry Grenadier. However, Rogers and Grenadier worked separately on different songs on Back East, but join forces at times on Compass, and Gregory Hutchinson complements Blade’s percussion.

While Redman’s double trio may be unconventional, others have also experimented with augmented rhythm sections. Saxophonist Ornette Coleman, with whom Redman has close connections, developed a quartet with two bassists. (Dewey Redman worked with Coleman from 1967 to 1974. As frontman of the SF Jazz Collective, the band affiliated with California festival organizer SF Jazz, for which the younger Redman served as artistic director, Redman made several recordings of interpretations of work by celebrated musicians. SF Jazz designated Coleman the first recipient of this treatment.) Around the time Nonesuch Records released Compass, saxophonist Joe Lovano (who joined Redman in a dual-saxophone piece on Back East) was playing with a group dubbed Us5, a quintet with two drummers.

What distinguishes Compass is not the instrumentation but the variation. Playing an elaborate game of musical chairs, the Compass ensemble works in multiple configurations. “Faraway,” for instance, is a conventional trio effort with one drummer (Blade) and a single bass player (Grenadier). “Hutchhiker’s Guide” swings via a standard threesome, with the drummer whose name the title plays on backing the band leader and Grenadier. Here, the influence of Rollins can be felt. The second track with a title tied to one of its performers, “Round Reuben” displays the skills of Reuben Rogers and Blade along with Redman. “Ghost” also has three players, with Blade taking the sticks from Hutchinson. Redman exchanges his tenor for a soprano saxophone. “Insomnomaniac” conveys the frenzy its title describes with Redman, Hutchinson and Rogers effectively expressing the restless urgency of an unsettled mind and cleanly demonstrating how tight artistic control can transform suggestions of psychic disturbance into pleasing music. Blade, Rogers and Redman work out vigorously on “Un Peu Fou.”

Two tracks involve a Coleman-like quartet. On “Uncharted,” the album’s loose opener, Grenadier’s bass thumps in the left channel, Rogers’s in the right. The group composition by Redman, the bassists and drummer Hutchinson, seems to see the players sorting out which way to go. Rather than setting out on a fixed course with a definite destination, it has a ruminative, wandering feel. “Through the Valley,” the thirteenth and final track, features the same foursome.

“Identity Thief” announces the double trio concept, with Redman flanked by Grenadier and Blade on the left and Rogers and Hutchinson on the right. Like the record’s first cut, it starts moving at a casual gait but picks up the pace as the sonic emphasis bounces from one side of the room to the other. “Just Like You” also involves all five musicians, as does “March,” which bassist Grenadier wrote. The double trio returns on Redman’s arrangement of Beethoven’s “Moonlight Sonata,” which provides further evidence of Redman’s fearlessness in tackling venerated works.

While touring in support of Compass, Redman started a Friday night set in Seattle with yet another gesture to Rollins by playing “Mack the Knife.” While innumerable musicians have interpreted the Weill-Brecht tune (also known as “Moritat”), Rollins issued his version on 1956’s Saxophone Colossus and kept it in his repertoire throughout the more than 50 years of performing that followed the release of his breakthrough album, which was “a tremendous success with the jazz public and acclaimed … by virtually all critics and reviewers,” in the words of Charles Blancq, author of Sonny Rollins: The Journey of a Jazzman and the session notes for Rollins’s The Complete Prestige Recordings.

In concert, Redman makes self-effacing remarks between songs. He said “Mack the Knife” (performed with Hutchinson and bassist Matt Penman) probably sounded like ten different songs, though it was definitely recognizable, if agreeably sprawling. The humble demeanor keeps his creative conviction from coming across as arrogance. When the work speaks for itself, and the worker in sound can speak through his music, then boastfulness would only betray weakness. Despite the on-stage banter, Redman becomes thrillingly expressive and confidently assertive when in deep into the music. If Redman suffers self-doubt, he doesn’t let listeners hear it blowing through his horn.

Responding to the emcee’s introduction promising an evening of “pure” jazz, Redman remarked that he was not feeling especially pure; in fact, he felt rather “sullied,” he said. He routinely engages in what hidebound jazz purists might consider sullying. In addition to exploring work by the likes of Coltrane and Coleman, he has also recorded songs by rock stars. Momentum, the 2005 album by his Elastic Band (which involves electronic keyboards), includes material from the likes of Led Zeppelin (with Flea from the Red Hot Chili Peppers on bass) and Sheryl Crow. In Seattle, Redman performed “Little Ditty” with one drummer and one bassist instead of two of each as on Compass. If “Round Reuben” showcases the bass player named in its title, “Little Ditty” gives Redman a chance to strut, this time with his soprano saxophone.

Guts, inventiveness, intensity and an eager engagement with tradition brought Redman the notice he sought. He aimed for a spot on jazz’s Mount Rushmore alongside Rollins and Coltrane, and his clean-shaven head just might make it there, if critical accolades offer any indication. In 2005, New York Times music critic Ben Ratliff essentially declared Redman the face of jazz, describing him as “the most visible jazz musician of the last 15 years.” Four years later, writing for the same newspaper, Nate Chinen says Redman makes “some of the best music of his career” with the Compass double trio. Chinen describes Redman as working “in the Sonny Rollins’s vein.” Reviewing Redman’s 2007 release Back East, Ratliff says the saxophonist could “play with almost anyone, and with almost any stylistic intent,” but that the player he most resembles is Rollins (with dashes of Coltrane and Shorter). With Compass, Redman “turned what could have been chaotic into an exercise in discipline and defining musical space,” in the assessment of The Seattle Times.

Rollins achieved a reputation among jazz enthusiasts as a performer best caught live because his best cannot be fully captured in a studio. His famously magnetic shows motivated one fan, Carl Smith, to follow Rollins around the world with recording equipment and then give hundreds of hours of tape to the saxophonist to use (or not) as he chose. The highly self-critical Rollins decided to release several tracks on 2008’s Road Shows Vol. 1. In the album notes, Gary Giddins writes: “In concert, Sonny courts exultation. In concert, he pursues the thin line between beauty and danger. In concert, a nearly irrational spontaneous magic is permissible.” Something of this is also true of Redman. His live playing has a fierce energy his albums don’t always quite match. Back East and Compass have moments that approach the unbridled raucousness and sly sweetness of his live playing.

Although he encourages (and deserves) comparisions with Rollins and Coltrane, Redman has refrained from the sort of self-aggrandizing evident in album titles like Saxophone Colossus, and his firmly grounded album names, even with their suggestion of ceaseless motion, do not suggest the sort of cosmic questing intimated by Coltrane’s Ascension or Interstellar Space. A title like Compass was clearly intended to indicate deliberate, informed movement. Near the end of his boisterous, funky set at Dimitriou’s Jazz Alley in Seattle, during a pause in one of Redman’s solos, I heard someone sitting behind me whisper, “Wow” – testimony, if any were needed, that he is traveling in the right direction.

Cazkolik.com

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN