Londra’ya Gece Treni: 2021’e Toplu Bakış 1: En İyi Yeniden Basımlar ve Toplamalar

Geride bırakmakta olduğumuz 2021 yılında Londra’ya gece treniyle elimize birçok yeniden basım ve toplama albüm ulaştı. Özellikle 1960 ve 1970’lerde ABD, Britanya, Brezilya Japonya ve Güney Afrika gibi ülkelerde yayınlanmış ve sonrasında hak ettiği değeri bulamadan silinip kaybolmuş nice hazineler ortaya çıktı. Ben de başka listelerde zaten yer verilen yeni kayıtlardansa bu albümlere yoğunlaşmak istedim. Aşağıda 2021’de yayınlanış sırasına göre dizdiğim ve küçük açıklamalar eşliğinde sunduğum listeyi görebilirsiniz. Listede caz kayıtlarının yanı sıra beğendiğim soul, Brezilya ve hatta Küba’dan müzikler de yer alıyor. Her albüm, sırasıyla sanatçının, albümün ve yayınlayan kayıt şirketinin adı ve piyasaya çıkış tarihi ile belirtiliyor.

Alper Kaliber

Spiritual Jazz 13: Now Part 1-2 (Toplama, Jazzman, 21 Ocak)

Britanyalı bağımsız kayıt şirketi Jazzman, Ocak 2009’dan bu yana Spiritual Jazz adını verdiği çok başarılı bir toplama albüm serisi yayınlıyor. Bu albümlerde John Coltrane ile başlayan, bir yanıyla ruhani, ama daha çok gayet dünyevi, politik, siyahi sivil haklar mücadelesine ve dolayısıyla Afrika kaynaklı müzikal geleneklere yaslanan bir caz damarı bu. Jazzman bu toplama serisinde bu damarın bilinen albümleriyle birlikte keşfedilmemiş hazineleri de ortaya çıkarıyor. Serinin, 2 albüm ve 4 plak olarak yayınlanan sonuncusunda ise bu koyu siyahi, derin cazın günümüzdeki yansımalarına yoğunlaşıyor ve ortaya tam bir caz şöleni çıkıyor. Bu albümü, yeni caz kolektifleri ve müzisyenleri keşfetmek için bir referans kaynağı olarak da görebilirsiniz.

Lon Moshe Southern Freedom Arkestra "Love is Where The Spirit Lies" (15 Ocak)

Afrobeat’ten türlü Karayip müziklerine kadar birçok toplama ve yeniden basım albüm yayınlayan Britanyalı Strut plak şirketi, bir süredir Black Fire Records’ın gene 1970’lerde yayınladığı albümleri yeniden basıyor. Kayıt süreci 18 ayda tamamlanan bu albüm, ilk kez 1977’de ve gayet az sayıda basılmış. Benim tabirimle “derin koyu siyahi caz” tutkunları için mükemmel bir albüm. Ama çift plak olarak piyasaya sürülen bu kayıtta soul cazdan, özgür caza, modal cazdan Latin caza birçok caz tavrını ve sadasını bulmak mümkün.

William Stuckey; "Love of Mine" (Athens of The North, 18 Ocak)

Çok sayıda nadir ve müzik tarihi içinde gizli kalmış soul, funk, caz, Brezilya kökenli kaydı, 45’likler ve 33’lük uzun çalarlar olarak yeniden basmasıyla ün kazanan Athens of The North plak şirketi, adını bulunduğu İskoçya’nın Edinburgh şehrinden alıyor. Zira buraya kuzeyin Atina’sı deniyor. William Stuckey’nin 1979 tarihli Love of Mine albümü, güney soul’unun en güzel örneklerinden biri. Çok başarılı bir yeniden masteringle karşımıza çıkan bu kayıt, Stuckey’nin hem groovy ve hem de yumuşak tarzını mükemmel şekilde yansıtıyor. Yaylıların ve funky ritimlerin birbirlerini pürüzsüzce tamamladıkları, hem duygusal hem dinamik harika bir soul albümü bu.

Cleveland Eaton "Plenty Good Eaton" (Real Gone Music, 19 Ocak)

Aralarında Gene Russell’ın da yer aldığı müzisyenlerce 1969 yılında California’da kurulan Black Jazz Records, özellikle genç siyahi müzisyenlerin kayıtlarını yayınlamayı amaçlamıştı. 1971ile kapandığı 1975 yılları arasında çoğu bir müzik şöleni olan ve orijinalleri bugün artık bir servete mal olan 20 albüm yayınladı. Gene ABD merkezli Real Gone Music, bir süredir bu kataloğu orijinal albüm kapakları, özenli yeniden basım ve ünlü Listen Whitey! The Sights and Sounds of Black Power 1965-1975 kitabının yazarı Pat Thomas’ın albüm notlarıyla yeniden basıyor. Bu katalogdan 2021’de yayınlanan ve severek dinlediğim albümlerden biri de geçen yıl aramızdan ayrılan basçı Cleveland Eaton’ın Good  Eaton albümü. Soul cazdan funk’a, blaxploitation  film müziklerinden disko sularına uzanan tam bir füzyon şöleni.

Cuba: Music Revolution Culture Clash in Havana Experiments in Latin Music 1975-85 (Toplama, Soul Jazz Records, 22 Ocak)

İngiliz DJ, müzik araştırmacı ve yapımcıları Gilles Peterson ve Stuart Baker’ın Küba’nın ünlü devlet plak firması Egrem ile işbirliği yaparak yayınladıkları bu toplama yıllar süren araştırmalara dayanıyor. Şubat ve Kasım aylarında her biri 3 plaktan oluşan iki volüm halinde yayınlanan bu toplamada Irakere, Los Van Van and Pablo Milanés gibi ünlü Kübalı müzisyen grupların yanı sıra isimleri ve müzikleri Küba dışında hiçbir yerde duyulmamış ve son derece deneysel müziklere imza atmış müzisyenler de yer alıyor. 1970 ve 1980’lerin Küba’sında kaydedilmiş, caz funk, Latin, salsa, Afro birçok farklı müziğin kendine yer bulduğu bu toplamanın ayrıntılı ve dönemin havasını yansıtan albüm notları da dikkat çekiyor. Peterson ve Baker’ın Cuba: Music and Revolution: Original Cover Art of Cuban Music: Record Sleeve Designs of Revolutionary Cuba 1959-90 adında ve Küba devrimi sonrasında yayınlanan yüzlerce plağın kapaklarına yer verdikleri kitabı da hatırlatmak isterim.

Marcos Resende Index (Far Out, 29 Ocak)

Doğrusu bu yılın en önemli keşiflerinden biri bu albüm oldu benim için. Rivayet odur ki Brezilyalı klavyeci Marcos Resende, 1978’de Brezilya’da ancak kısıtlı sayıda basılabilen bu albümün uluslararası basımı için uzun yıllar plak şirketlerinin kapısını aşındırmış. Kaydın ve biz caz severlerin talihi, Far Out Records kurucularının 2018’de albümü biraz da tesadüfler sonucu keşfetmeleriyle değişiyor. 1970’lerin caz füzyon soundunu, Hammond org cazını, Azymuth gibi grupların groovy Brazilya müziğini seviyorsanız bu albüm tam size göre. Resende’nin pek leziz org sololarına bayılacaksınız.

Azymuth "Azymuth" (Far Out 4 Şubat)

Öyleyse hemen özellikle 1970’lerde yaptıkları ve kendilerinin “çılgın samba” olarak tanımladıkları müzikleriyle pek sevdiğimiz Azymuth grubuyla devam edelim. Nitekim Far Out, grubun ismini taşıyan bu ilk albümünü, Brezilya’da piyasaya ilk çıkışından yaklaşık 40 yıl sonra 180 gram plak formatında yeniden bastı. Gene cazda groovy org sololarını, CTI tarzı caz füzyonu ve 70’lerin Brezilya müziğini sevenler için kaçırılmaması gereken bir kayıt.

Calvin Keys "Shawn Neeq" (Real Gone Music, 10 Şubat)

Hem gitarist Keys’in hem de Black Jazz kataloğunun en güzel kayıtlarından biri.

Kirk Lightsey/Rudolph Johnson "Habiba" (Outernational Sounds, 11 Şubat)

Bu yıl caz tarihinin gizli hazinelerini ortaya çıkarmasıyla dikkat geçen bağımsız plak şirketlerinden biri de Londra merkezli Outernational Sounds oldu. Horace Tapscott ve The Pan African Arkestra gibi müzisyen ve kolektiflerin  1970’lerde yayınladıkları  siyahi avangart cazının birçok önemli ve nadir albümünü yeniden bastılar. Ama benim konu edeceğim kayıt, anaakım caza daha yakın olmakla birlikte bilhassa Hammond org cazını sevenler için müthiş bir keşif. Saksafoncu Johnson ile piyanist Lightsey’in Güney Afrikalı müzisyenlerle kaydettikleri bu albüm, ilk olarak Güney Afrika’da 1974’te yayınlanmış. Özellikle plağın ilk yüzünü tek başına oluşturan 21.5 dakikalık albüme ismine veren şarkı son derece dikkat çekici.

Rudolph Johnson "Spring Rain" (Real Gone Music, 10 Şubat)

Johnson’un bu kez Black Jazz’dan yayınlanan ilk albümüyle karşı karşıyayız. Bebop’dan 1960’ların Blue Note sadasına ve funky ritimlere uzanan kaçırılmayacak bir caz geçidi daha.

Gene Russell "Talk To My Lady" (Real Gone Music, 1 Mart)

Piyanist Russell’ın kurucusu olduğu Black Jazz Records tarafından 1973’te yayınlanan bu albümde Russell’ı piyanoda ve bazı şarkılarda Hammond’da dinliyoruz. Özellikle org çaldığı şarkılarda 70’lerin caz funk ve füzyon tınılarına göz kırpan Russell, tüm albüm boyunca blues duygusunu ise hiç yitirmiyor. Öte yandan Russell’ın bir başka Black Jazz kaydı olan New Directions da gene Real Gone Music tarafından 9 Nisan’da yeniden dinleyicisiyle buluşturuldu. Her iki yeniden basım da albümlerin sound kalitesini oldukça yükseltmiş görünüyor ve bu basımlarıyla çevrim içi müzik servislerinde de dinlenebiliyorlar.

Swave Willi US: Independent Soul 1971-84 (Toplama, Backatcha, 19 Şubat)

Britanyalı Backatcha Records, soul müziğin en gizli hazinelerini gün ışığına çıkardığı 45’liklerle tanınıyor. Ama bu kez iki plaklık mükemmel bir toplamayla huzurumuzdalar. Aslında gün geçmiyor ki yeni bir soul toplaması yayınlanmasın. Ama bunların çoğu tekrardan ibaret ya da bir kaç iyi şarkının arasına sıkıştırılmış vasat parçalardan oluşuyor. Ancak bu toplama, hiç duyulmamış ya da çok az kimsenin farkında olduğu, hemen hiçbiri vasat olmayan şarkılardan oluşuyor. Alışık olmadığımız şekilde gitar sadalarının öne çıktığı, dingin, ve caza göz kırpan şahane ve farklı bir soul albümü.

Tony Higgins/Mike Peden, J Jazz: Deep Modern Jazz From Japan Volume 3 (Toplama, BBE, 26 Şubat)

Bundan önceki iki toplamada olduğu gibi Tony Higgins ve Mike Peden, bir kez daha modern Japon caz sahnesinden mükemmel çalışmaları bir araya getiriyorlar. 1960, 1970 ve 1980’lerde Japonya’da oluşan o çok zengin caz geleneği içinde bir çok unutulmuş, göz ardı edilmiş ya da arandığı halde bulunamayan caz jam’leri ortaya çıkıyor. Karşımızda spiritüel cazdan, modal caza, füzyon ve post-bop’dan Latin caza uzanan 3 plaklık nefes kesen bir toplama bulunuyor.

Teaspoon and the Waves (Mr. Bongo, 5 Mart)

Güney Afrika çıkışlı bu kayıt, keyifli bir caz funk ve soul caz albümü.

Tom Brock "I Love You More More" (Mr. Bongo, 26 Mart)

Brock’un güzel ve duygulu vokali ve başta yaylılar enstrümanların şahane geçişleriyle yılın en güzel yeniden basımlarından biri. 1970’lerin henüz diskoya kaymamış soul tınılarını sevenler için tam bir şölen.

Khan Jamal "Infinity" (Jazz Room, 15 Nisan)

Londra merkezli bağımsız plak firmalarından Jazz Room, bu yıl gene çok iyi yeniden basımlarla gönlümüzü mest etti. İşte bu albümlerden belki de en önde geleni perküsyoncu Khan Jamal’ın bu kaydı oldu. Bu albüm, bir hayli ilgi görmüş olmalı ki 15 Aralıkta bir kez daha basıldı. Ayrıntılı bir değerlendirme için şu yazıma bakabilirsiniz.

Ian Carr "Belladonna" (Mr. Bongo, 29 Nisan)

1960’larda saksafoncu Don Rendell’le yaptıkları mükemmel Lansdown kayıtlarından ve sonrasında caz rock grubu Nucleus’dan bildiğimiz trompetçi Ian Carr’ın 1970’lerdeki caz füzyon döneminden harika bir kayıt. Yıl içinde ABD’den Timeless plak şirketi de bu albümün güzel bir yeniden basımını yayınladı.

Andrew Hill "Passing Ships" (Tone Poet Serisi, Blue Note, 7 Mayıs)

Caz tarihinin belki de en önemli plak firması Blue Note, bir süredir “Tone Poet Series” adını verdiği yeni bir odyofil yeniden basım serisi başlattı. Bu seride cazın altın çağından albümler, her aşaması analog olmak üzere 180 gram odyofil plaklara büyük özenle yeniden basılıyorlar. Bu yıl bu şekilde birçok kayıt yeniden yayınlandı. Bunlardan en beğendiğim albümlerden biri piyanist Hill’in 1969 yılında yaptıktan sonra uzun süre arşivlerde unutulan Passing Ships isimli uzun çaları oldu. Bu müzik ziyafeti anlatılmaz dinlenilir.

Hailu Mergia / The Walias Band "Tezeta" (Awesome Tapes, 4 Haziran)

Siz de benim gibi bir Etiyopya cazı tutkunu iseniz organist Hailu Mergia’nın 1975’te Addis Ababa’da kaydettiği ve yıllarca gün ışığına çıkmayan bu kaydı sevinçle karşılayacaksınız. En az Mulatu Astatke’ninkiler kadar güzel bir enstrümantal Etiyopya caz albümü.

Shamek Farrah Folks "La Dee La La" (Jazz Room, 17 Haziran)

İlk olarak 1980 yılında “derin koyu siyah” cazın efsane plak firması Strata-East tarafından yayınlanan ve artık pek de bulunamayan bu albüm, ne iyi ki ünlü DJ Paul Murphy’nin Jazz Room şirketince bu yıl yeniden basıldı. Saksafoncu Shamek Farrah’nın liderliğinde Güney Afrika cazı esintileri taşıyan, funky bir spiritüel caz albümü ortaya çıkmış. Yer yer perkasif, son derece keyifli bir müzik.

Yeniden basım albümleri tanıtmaya bir sonraki yazımda devam edeceğim.

Alper Kaliber

Cazkolik.com / 23 Aralık 2021, Çarşamba

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN