Okay Temiz

1959-1967 yıllarında Türkiye’de dans müziği orkestralarında çeşitli programlar ve şovlar sergiledi. 1967 yılında Ulvi Temel orkestrasına katılıp Avrupa`da büyük dans lokallerinde çalıştı. Aynı yıllarda İsveç macerası başladı. Orada doğaçlama alanında büyük etkisi olan trompetçi Maffy Falay ile tanıştı ve birlikte Türk folklor melodilerindeki kıvraklık ve ritmi farklı bir platformda açığa çıkardıkları Sevda grubunu kurdular. Sonraki yıllarda Stockholm radyoları ve senfoni orkestrasına perküsyoncu olarak değişik renkler kattı. Temiz`in kariyerinde önemli bir dönüm noktası, İsveç`te yaşayan Amerikalı ünlü trompet ustası Don Cherry ile tanışması oldu. Cazın önde gelen bu büyük ismi ile Temiz, senelerce beraber festivaller, konserler ve plaklar yaptılar. Afrikalı basçı Johnny Dyani`nin de gruba katılmasıyla üçlü Amerika`nın en popüler müzik okullarından biri olan New Hampshire kolejinde dersler verdiler (1971). Aynı yıl Türkiye`yi de ziyaret eden grubun Ankara`da verdikleri konser Sonet plak şirketi tarafından piyasaya sürüldü. Danimarka ve İsveç`te beraber çalıştığı Dexter Gordon, George Russell ve Clark Terry gibi cazın dev isimlerinden önemli tecrübeler edinen Temiz, daha sonra Johnny Dyani ve Güney Afrikalı trompetçi Mongezi Feza`yla birlikte Xaba grubunu kurdu. Sanatçının en önemli çalışmalarından olan bu grup, kaydettiği 3 plağın Sonet plak şirketi tarafından İskandinavya, Amerika ve İngiltere`de basılmasıyla birlikte kısa sürede tanınarak caz tarihinde saygın bir yer edindi. Xaba`nın icra ettiği müzik, avant-garde jazz`in özgün bir modeliydi. Okay Temiz 1974 yılında kurduğu İsveç-Türk caz grubu Oriental Wind ile, batı kökenli enstrümanlarla (keman, saksofon, flüt, klarnet, bas ve piyano) Türk enstrümanlarını (zurna, ney, kaval, ud, saz, gayda ve sipsi) bir araya getirerek ilginç bir sentez yarattı, hatta bir dönem annesi Naciye Temiz de gruba katılarak İsveç’te bazı konserlere eşlik etti. Oriental Wind grubunun ilk kurucuları arasında piyanist Bobo Stenson, basçı Palle Danielsson, saksofoncu Lennart Aberg ve gayda ve neyde Hacı Tekbilek gibi ünlü müzisyenler yer aldılar. Temiz 1990 yılına kadar İsveç’teki kültürel çalışmalarını sürdürdü. Makam müziğini caza uygulama amaçlı çalışmaları sırasında Türkiye’den pek çok müzisyeni keşfedip onları dünya standartlarına taşıdı. Avrupa, Hindistan ve Amerika turneleri, konserler, albüm çalışmaları, seminerler birbirlerini takip etti. Fis Fis Tziganes adlı albümü Fransa`da 3 bin albüm içinde ilk 3`e girmeyi başardı (1991).

Türkiye`de gerçekleştirdiği Green Wave albümüyse World Music DJ`lerinin her yıl oluşturdukları 10 albümlük liste içerisinde yer aldı (1992). 1993 yılından sonra çalışmalarını Finlandiya`da sürdüren sanatçı, Magnetic Band isimli albümünü de bu dönemde kaydetti (1995). Cazın doğaçlama ruhunu Afrika ve Güney Amerika ritmleriyle renklendirip geleneksel Türk ezgileri ile birlikte yorumladığı bu çalışma Yunanistan`da CD olarak basıldı, ayın albümü seçildi ve aynı yıl plak Down Beat dergisinde beş yıldız aldı. Okay Temiz 30 senelik İskandinavya aktivitelerini İsveç Kültür Bakanlığı desteğiyle dünya müzisyenleriyle ortak çalışmalar yapmak suretiyle İsveç üzerinden tüm dünyaya yaydı. Türk motiflerinin caz dünyasına yabancı örneklerini büyük bir heyecan ve ilgiyle caz ailesinin tınılarına katmak için ciddi bir çalışma içerisine girdi ve elde edilen bu tarz İskandinavya`da kısa sürede kendini kabul ettirerek Avrupa turnelerindeki festivaller, plak çalışmaları ve kültürel konserlerle 1998 yılına kadar geldi. Aynı yıl Kültür Bakanlığı`nca verilen Devlet Sanatçısı unvanını alan Temiz Türkiye`ye yerleşerek buradaki çalışmalarına start verdi. Bu çalışmalardan bazıları Kültür Bakanlığı ve Banvit sponsorluğunda İzmir Devlet Senfoni Orkestrası ile kaydettiği ve kendi bestelerinden oluşan "Kuzeyden Güneye Yansımalar" adlı albüm, T.C. 75. yıl anısına yaptığı "Kutlama" isimli CD ve Banvit firmasının 30. yıldönümü anısına kaydettiği "Yaşamın Ritmi" albümüdür.

Selanik, Atina, Barselona, Budapeşte, Zürih, Ljubljana, Amsterdam, Roterdam, Lahey, Lizbon gibi Avrupa’nın önemli sanat merkezlerinde Türk ve dünya ritimleri tanıtım programları ve seminerleri düzenleyen sanatçı, ayrıca Kültür Bakanlığı Türk Müziği topluluğunun kadrolu sanatçısı olarak İstanbul, Ankara ve İzmir`de çeşitli konserler vermiştir. Okay Temiz yıllar boyunca topladığı ve yaptığı bir çok farklı enstrüman dahil tüm vurmalı çalgıları kendine özgü bir biçimde yorumlamakta ve en basit ritimleri bile çarpıcı bir anlatıma dönüştürebilmektedir. Okay Temiz`in gelecekte gerçekleştirmek istediği projelerinden birisi de "Ritim Okulu" kurmak ve sanat hayatı boyunca edindiği bilgi birikimlerini, ritme gönül vermiş ve tam anlamıyla bu konuda eğitim almak isteyen insanlarla paylaşmaktır. Bu doğrultuda projenin temelini oluşturacak ilk uygulamayı İsveç`te 1972 yılında "Ritim Atölyeleri" ile başlatmış, bu atölyeleri çocuklara, yetişkinlere, anaokullarından üniversitelere kadar uzanan geniş bir yelpazede sürdürmüştür. İsveç`te 1974 yılında spastik çocuklarla devam ettirdiği atölyelere 1990 yılından itibaren 5 sene boyunca Finlandiya`da devam etmiştir. Türkiye`deki "Ritim Atölyeleri"ni ise 1998 yılında önce Kemer Country`de küçük bir grupla başlatmıştır. Daha sonra Borusan sponsorluğunda Borusan Kültür Merkezi`nde ritimseverlerle buluşmuştur. Sonraları sanatçı sırasıyla Babylon, Ada Müzik, Fatih Eğitim Parkı, Akbank Sanat, Hayal Kahvesi`nde çalışmalarını sürdürmüştür. Okay Temiz ve Ritim Atöyesi çalışmaları halen Galata Kuledibi`ndeki atölyede devam etmektedir. Temiz, Ritim Atölyesi`nde çalışmalara katılan her yaştan, farklı eğitim gruplarından ve farklı mesleklerden kişilere, çeşitli ritim aletleriyle birbirinden farklı ritimleri tanıtıp öğrencilerin kendi içlerindeki ritmi açığa çıkarmalarını sağlamaktadır.

Okay Temiz`in diskografisi: Maffy Falay & Sevda "Ditto" (Caprice 972), Maffy Falay & Sevda "Live at Jazzhus Montmartre" (Caprice 1972), Johnny Dyani/Okay Temiz/Mongezi Feza "Rejoice" (Cadillac 1972), Johnny Dyani/Okay Temiz/Mongezi Feza "Music For Xaba" (Sonet 1972), Johnny Dyani/Okay Temiz/Mongezi Feza "Music For Xaba" Vol: 2 (Sonet 1972), Mongezi Feza "Free Jam" (2 CD 1972) (Ayler Records first released in 2004), Maffy Falay & Sevda "Live at Fregatten" (Sonet 1973 - Kent), Salih Baysal "The Myth" (Sonet 1973), Bjoern Jayson Lindh "Sissel" (Metronome 1973), Bo Nilsson "Drei Szenen/Fatumeh" (Phono Suecia 1973), Bo Nilsson "A Spirit`s Whisper" (Phono Suecia 3 CD 1973), Tony Scott "Manteca" (Sonet 1973), Okay Temiz "Turkish Folk Jazz" (Sonet 1974 - Kent STX), Lars Gullin" Bluesport" (EMI-Harvest 1974), Okay Temiz "Dokuz Sekiz/Denizaltı Rüzgarları (7" single) (Yonca 7 inç single 1975), Okay Temiz "Drummer of Two Worlds" (Finnadar Records 1975-80 - Melodi Plakları), Okay Temiz/Johnny Dyani (Yonca 1976), Okay Temiz "Oriental Wind" (Sonet 1977 - Kent), Lennart Aberg "Partial solar eclipse" (JAPO 1977), Bernt Rosengren Big Band "First Moves" (EMI 1977), Oriental Wind "Live in der Balver Hoehle" (JG Records 1978), Oriental Wind "Zikir" (Sun Records 1979, Fransa - Melodi Plakları, Türkiye - Paddle Wheel, Japonya), Okay Temiz Oriental Wind "Zikir" (Kent 1979, Türkiye, Ada Müzik), Oriental Wind "Mus/Kabak" (Sun Records 7" single 1979), Oriental Wind "Chila-Chila" (Sonet 1979), Oriental Wind "Bazaar" (Sonet 1981), Oriental Wind "Live in Bremen" (JA&RO 1981 Almanya), Oriental Wind "Life Road" (JA&RO 1983, Almanya), Okay Temiz/Saffet Gündeger "Ditto" (Organic Music 1983, İsveç - Yeni adla: "Klasikleri 1" (Atlas Müzik, Türkiye), Oriental Wind/The Karnataka College of Percussion "Sankirna" (Sonet 1984), "Percussion Summit" (Moers Music 1984), Atilla Engin Group "Memories" (Danish Music Production 1984), Atilla Engin Group "Marmaris Love" (Danish Music Production 1985), Tayfun Erdem "Ararat" The Border Crossing (EMI 1986, Almanya - Yeni adla "Ağrı Dağı Efsanesi" Kalan), Okay Temiz: In Europe (Kaset) ("Life Road"` ve Saffet Gündeger ile olan çalışmalarından parçaların derlemesi) (Yankı Müzik Yapim 1988), Okay Temiz: "Derviş" (Yankı Müzik Yapım (Kaset) 1989 - yeni adla "Dervish Service", Ada Müzik - Yeni adla "Silver Hand", Ton Son Ton/Sonet, Vasco Da Gama İsveç), Okay Temiz "Dance for peace/Locust" (12" single) (1989) (Ton Son Ton (7" single) Ton Son Ton), Senem Diyici Sextet "Takalar" (La Lichere 1989 - Kalan Müzik), Okay Temiz "Misket" (Sonet 1989 - yeni adla "Transparent Dervish": Vasco Da Gama VDFCD-8002, İsveç), Okay Temiz/Sylvain Kassap "İstanbul`da Eylül" (La Lichere 1989), Okay Temiz "Fis Fis Tziganes" (La Lichere 1989), Okay Temiz "Magnetic Dance" (Kaset) (Bayar Müzik - Yeni adla: "Okay Temiz Band", Ercan Moroglu, Almanya 1990), Okay Temiz`s Magnetic Band "Magnet Dance" (Vasco Da Gama 1990, İsveç), Okay Temiz: Green Wave (Uzelli 1992 - Blue Flame), Okay Temiz: Fishmarket (Uzelli 1992-94), Don Cherry: Dona Nostra (ECM 1993), Okay Temiz: Magnet Dance (TipToe/Enja 1994), Karnataka College of Percussion/Okay Temiz: Mishram (Raks Müzik 1995), Okay Temiz Magnetic Band: In Finland (1995) (Ano Kato Records 2004, Yunanistan - Yeni adla: "Magnetic Orient" JARO), The Black Sea Project: Ditto (Lyra, Yunanistan 1996), Yildiz Ibrahimova: Balkanatolia (Raks Müzik 1997), Okay Temiz & Group Zourna: Karşılama (Ada Müzik 1998), Okay Temiz: Yaşamın Ritmi (Tanıtım Uzunçaları) (Banvit 1998), Okay Temiz: Kutlama Celebration (Tanıtım Uzunçaları) (Banvit 1998), Audio Fact: Black Spot (Kalan 1998), Embryo: Istanbul/Casablanca (2 CD) (Indigo 1998), Floros Floridis, Nicky Skopelitis, Okay Temiz: Our trip so far (MRecords Yunanistan 2000), Okay Temiz: Black Sea Art Project (Ada Müzik 2001), Okay Temiz: Darbukas & Zurnas (Ada Müzik 2002), Okay Temiz: Mehteran (Ada Müzik 2002), Okay Temiz: Kuzeyden Güneye Yansımalar "Senfoni" (Ada Müzik 2002), Okay Temiz: Okay Temiz ve Ritim Atölyesi (Ada Müzik, 2002).

Arto Peştemalcıgil

Cazkolik.com / 11 Şubat 2012, Cumartesi

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN