Plâk koleksiyonculuğunda yapılması ve yapılmaması gerekenler ve keşke başlarken bunları bilseydim dediğimiz şeyler

Plâk toplamaya 1980'lerde başladım, o yıllarda bilinçli koleksiyoner değildim ama müziği çok seven bir çocuk olarak plâk dinlemeyi tercih ediyordum. Bir dönem adeta yok olan, son on yılda güçlü şekilde yeniden geri dönen plâklar, eski altın dönemine benzer günleri yeniden yaşıyor gibi görünüyor.

Geriye bakınca, önce CD'ye, ardından MP3'e geçerken eski plâklarımdan kurtulmayı istemediğime seviniyorum.

Plâk koleksiyonculuğu son derece tatmin edici ve kolaylıkla tutkulaşabilen bir hobi ama pahalı bir hobi de olabilir. Discogs'un araştırmasına göre 2020'den bu yana plâkların ortalama fiyatı en az yüzde 24 (Cazkolik notu: Türkiye'de çok daha fazla) artarken, özellikle enflasyon plâk satın alma şeklimizi değiştirdi.

Plâk severler satın alımlarında daha dikkatli davranmak, nicelik yerine niteliğe öncelik vermek ve gerçekten istedikleri plâklara odaklanmayı tercih etmek zorunda. Eğer koleksiyon yolculuğuna yeni başlıyor veya bir dönem satın almış olup da yeniden başlamak istiyorsanız dikkatli olmanız gerekecektir.

İşte harika bir plâk koleksiyoncusu olmanıza ve koleksiyonunuzu korumanıza yardımcı olacak 10 ipucu

İkinci el alıyorsanız mutlaka kontrol edin

İkinci el plâk almadan önce plâğı iyi kontrol edin. Hiçbir düzgün plâk dükkanı sahibi, plâğı (dikkatlice) kılıfından çıkarmanıza ve bariz çizikler, izler olup olmadığını kontrol etmek için en iyi ışığı bulmanıza yardımcı olmayacaktır. Öyle ikinci el plâklar satın aldım ki, kılıfı iyi durumda olsa da plâğın kendisi kötü durumdaydı.

Bir plâğı her zaman kapağına göre değerlendiremezsiniz, mesela daha yeni, bir plâk fuarından The Rolling Stones'un Beggars Banquet'inin uygun fiyatlı bir kopyasını aldım, kapağı kötüydü. Yırtık pırtık kılıfı vardı ama plâğın kendisi yaşına göre oldukça iyi durumdaydı.

Mümkünse satın almayı düşündüğünüz plâğı cep telefonu üzerinden Discogs'ta aratın; bu araştırma plâğın durumuna bağlı olarak ne kadara satıldığını ve size ne kadara mâl olacağını söyleyecektir. Bu araştırmanız, mağazadan satın almayı düşündüğünüz plâğın değerini mukayese etmenize yardımcı olacaktır.

Plâk çalarınızın düz ve sabit olduğundan emin olun, zemin titreşimlerine dikkat edin

Plâklarınızı çalarken dikkatli olun. Eski teraslı bir evin üst katındaki öğrenci odamda Nirvana'nın Nevermind'ını çalarken zıplayıp durmak iğnenin Smells Like Teen Spirit'i kalıcı olarak çizmesine neden oldu ve Nevermind'ın piyasaya sürülmesinden üç günden kısa sürede plâğım çalınamaz hale geldi. Hâlâ koleksiyonumda ve hâlâ mahvolmuş durumda.

Plastik kılıf kullanın, memnun olacaksınız

Eskiden plastik kılıfların plâk raflarını dağınık gösterdiğini, yeni olduklarında güzel görünen ve plâğı tanımlamaya yardımcı olan sırtları görmenizi engellediğini düşünürdüm ancak yıllar boyunca koleksiyonumu karıştırmak, plâk sırtlarının aşınmasına ve yıpranmasına neden oldu.

Plastik kılıflar plâk kapaklarınızın ve plâğı daha iyi koruyacaktır ama plastik kılıflar yüzünden sırtları okumakta zorluk çekiyorsanız aramayı daraltacak karton ayırıcılar kullanın.

Plâk koleksiyonunuzu düzgün şekilde saklayın

Plâklarınızı saklamak için kullanışlı bir rehber hazırladık ancak buradaki ana noktalar şunlar: aşırı ışık veya sıcaktan uzak kuru bir yerde saklayın; aşırı teması önlemek için plastik kılıflar ve ayırıcılar kullanın; üst üste değil dik tutun; plâğı iç kılıfına geri koyduğunuzdan emin olun ve temiz tutmak için önerilen ürünleri kullanın.

Özellikle sıcağa karşı dikkatli olun

Plâklar sıcağı sevmez. Plâklarınızı doğrudan güneş altında veya radyatör ya da ısı kaynağına yakın bir yerde saklamayın ve plâk dükkanından eve dönerken de dikkatli olun. Plâğınızı sıcak bir günde satın aldıysanız diğer dükkanları dolaşırken arabada bırakmayın.

Yıllar önce bir keresinde, Dinosaur Jr'ın çığır açan Bug albümünü almış ve dışarıda geçirdiğim uzun günün ardından eve dönerken dışarıdan yemek sipariş etmiştim ama iyi paketlense de yemeği plâkla aynı çantaya koymuştum. Yepyeni plâğımı çalmak istediğimde sıcak yemekle beş dakika kadar yanyana kalınca pâğın yamulup çalınamaz hale geldiğini gördüm.

Plâk dinlemek için en azından giriş seviyesi bir ekipmana sahip olmalısınız. En azından dahili bir fono katına sahip bir pikap ve bir çift güçlendirilmiş hoparlörünüz olmalı

Koleksiyonunuzun keyfini çıkarmak için en iyi kuruluma ihtiyacınız yok, ancak elbette ne kadar iyi ses verirse plâğınızdan o kadar iyi ses alırsınız. Amaç da bu zaten. Plâklarınızı bavul gibi görünen hepsi bir arada deck'lerde çalmamanızı tavsiye ederiz.

Yeri gelmişken, tonearm'ınızın izleme ağırlığının çok ağır (veya çok hafif) olmadığından emin olun, bunların her biri plâğınız için kendi türlerinde sorunlara neden olabilir

İnternetten satın aldığınız plâğın gerçek olup olmadığını kontrol edin

Ciddi koleksiyoncular için internette nadir baskıları araştırmak için pek çok site var ancak yeni başlıyorsanız eBay ve Discogs'tan daha iyi bakabileceğiniz çok az yer var. Discogs'un pazar yeri iyi niyetli satıcıları içeriyor ve size listelenen her plâğın kılıfının durumunu (Mint, Near Mint, Very Good Plus, Fair/Poor gibi belirlenmiş derecelendirme kriterlerine göre) söylüyor.

Bir albümün farklı liste fiyatlarını karşılaştırabilmek fazladan ödeme yapmamanızı sağlayacaktır. eBay'de olduğu gibi, satıcının geçmişini, yıldız derecelendirmesini ve yorumlarını kontrol ettiğinizden emin olun. Eğer eBay ve benzerleri üzerinden alışveriş yapıyorsanız, iyi bir satıcı size plâğın durumu hakkında bolca bilgi ve hatta katalog numarası vermelidir. Değerini ve orijinalliğini kontrol etmek için plâğı Discogs'taki listelerle çapraz kontrol edebilirsiniz (ve yine satıcının geçmişini ve yorumlarını okuduğunuzdan emin olun).

Derecelendirmeye her zaman yüzde 100 güvenemezsiniz ancak bu adil bir başlangıçtır. Vaktiniz varsa, forumlarda, mesaj panolarında ve yorum bölümlerinde bir plâğın katalog numarasından bahsedilip bahsedilmediğini Google'da hızlıca araştırmaya değer, çünkü tüm partiler fabrika hatasına kurban gitmiş veya düşük kaliteli plâklara basılmış olabilir.

Sahteler nadirdir, ancak ne yazık ki vardır. Bunlar, bootleg'lerin aksine (resmi olmayan canlı kayıtları, outtake'leri veya başka türlü kaybolabilecek yayınlanmamış parçaları korudukları için sahip olmaya değer olabilirler), sahip olunan orijinal bir kayıttan mastering yapılmamış korsan baskılardır.

Koleksiyonunuzda ne istediğinizi bilin

Piyasada çok fazla müzik var, ne istediğinizi bilmeden iyi stoklanmış bir plâk dükkanında dolaşmak şaşırtıcı bir deneyim olabilir. Ben hâlâ kapıdan girer girmez aradığım plâkların en azından bir kısmının zihnimden silindiğini hissediyorum.

Ne aradığınıza dair bir fikri aklınızda tutmanız ya da daha iyisi bir liste yapmanız iyi olur. Eğer koleksiyon yapıyorsanız koleksiyonunuzun sadece harika albümlerle dolu olmasını istediğiniz anlamına gelir, düşünmeden satın alınanlarla değil, en azından öncelikli sanatçılara sahip olmak daha iyi bir başlangıç yapmanıza yardımcı olabilir.

Harika albümlerin peşindesiniz ama nereden başlayacağınızdan emin değil misiniz?

Rolling Stone'un Tüm Zamanların En İyi Albümleri gibi bir liste, tabii ki, klasik olarak kabul edilen pek çok kaydı içerir. Örneğin, koleksiyonunuzda Marvin Gaye'in What's Going On, Nirvana'nın Nevermind, Prince'in Purple Rain veya Fleetwood Mac'in Rumours (bu gibi albümlerin hepsi ilk ondadır) albümlerini bulundurmakla çok da yanlış yapmazsınız.

En önemlisi, sevdiğiniz şeyleri toplayın

Eğer büyük bir hayranıysanız kimsenin size Daphne And Celeste Save The World'ün almaya değmeyeceğini söylemesine izin vermeyin.

İstediğiniz bir şey bulamadıysanız, bir saat veya daha uzun bir süre plâkları karıştırdığınız için bir şey satın almak zorunda olduğunuzu hissetmeyin. Sadece uzaklaşın ve başka bir gün geri dönün. Döndüğünüze memnun olacaksınız.

Bu makalenin orijinali What Hifi dergisinde Chris Burke imzasıyla yayınlanmıştır.

Cazkolik.com / 08 Nisan 2025, Salı

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN