Ukrayna dinamik ve yaratıcı bir caz sahnesine sahip. İki sene önce Rusya'nın başlattığı haksız işgal ve savaş ortamı dahi bu dinamizmi bozamadı, yaratıcılığı engelleyemedi, müzisyenlerin seslerini susturamadı fakat bunlar nasıl oldu? Bu soru önemli. Aşağıda okuyacağınız çalışma ve yazı dizisi Ukrayna'nın Avrupa ile entegre olarak sanat ve müzik dünyasına dair dinamiklerini ayakta tutmayı başarmasının ardındaki süreci ve yapılan organize çalışmaları anlatıyor. Açık kaynak olarak yayınlanan bu çalışmalar savaş koşulları altında sanatın ve müziğin hayata tutunmanın başlıca vasıtası olduğunu bize bir kez daha gösteriyor. Cazkolik olarak bu makaleleri yayınlayarak sürece destek olmaya çalışacağız ve anlamaya, aktarmaya gayret edeceğiz.

Cazkolik.com

Ukrayna'da müzik: Uyum ve direnç

Bu çalışma, Ukrayna Enstitüsü tarafından Gliere Kiev Belediye Müzik Akademisi ile işbirliği içinde başlatılan bir makale dizisidir.

Makale dizisi hakkında: Bu çalışma, uluslararası müzik dünyasına Ukrayna'nın canlı ve dinamik müzik dünyası hakkında kapsamlı bilgi vermeyi amaçlayan bir çalışma olarak başladı. Yazı dizisinin materyalleri Kiev ve Kharkiv'deki müzik akademilerinin caz bölümleri, müzik eleştirmenleri ve Avrupa caz dergileri Jazz Forum ve Jazz po polsku vakfı dahil olmak üzere Polonya'daki saygın iş ortakları tarafından derlendi. Ukrayna'nın bağımsızlığından bu yana Ukrayna'da caz müziği üzerine bir makale dizisi ilk kez İngilizce olarak yayımlandı.

Elde edilen içerik üç bölüme ayrıldı:

1 Savaş sürecinde Ukrayna müzik endüstrisi: Rus işgalinin başlamasından sonra ortaya çıkan zorlukların, yeni girişimlerin ve süreçlerin izini sürmek için klasik müzik, caz ve ana akım müzik endüstrilerinden gelen görüşler incelendi.

2 Ukraynalı müzisyenlerin görüşleri: Savaş üzerine düşünceler: Dennis Adu, Natalia Lebedeva, Roksana Smirnova ve Misha Kalinin gibi tanınmış Ukraynalı müzisyenler düşünce ve deneyimlerini paylaşarak zorlukların üstesinden nasıl geldiklerini anlattı.

3 Ukrayna caz sahnesi: Retrospektif: Ukrayna'da caz müziğinin geçen yüzyılın başına uzanan kökleri araştırılıyor. Sovyet rejiminin ihmal ve zulmüne rağmen Ukrayna'da caz, ülkenin bağımsızlığını kazanmasından bu yana kendine özgü bir gelişim süreci elde etti. Seçkin kişilikler, evrimindeki önemli dönüm noktaları, kilit olaylar ve Ukrayna'da cazın tarihini şekillendiren dönüştürücü süreçler gözden geçirildi.

Bu makaleler, Almanya'daki önemli caz arşivlerinden biri olan Jazzinstitute Darmstadt'ta yayınlanacak ve daha sonra önemli etkinliklerde sunulacak. Uluslararası müzik medyasını bu metinlere yayınlarında yer vermeye ve bu sayede dünya çapında erişilebilir hale getirmeye davet ediyoruz.

Kültür Bakanı Claudia Roth jazzahead'deki 2023'teki Ukrayna standında. Fotoğraf: Arkady Mitnik

"Ukrayna'da müzik: Uyum ve Dayanıklılık" kapsamında yayınlanan makalelerin başlıklarını aşağıda bulabilirsiniz. Cazkolik olarak, ilk makaleden itibaren seri halinde tamamını yayınlamaya çalışacağız. Aşağıda okuyacağınız ilk makale Mariana Bondarenko'nun "Ukrayna'nın dirençli müzik sahnesi: Zorlukların ortasında uyum" başlıklı yazısıdır.

1 Savaş döneminde Ukrayna müzik endüstrisi:

Mariana Bondarenko; "Ukrayna'nın dirençli müzik sahnesi: Zorlukların ortasında uyum"
Alona Dmukhovska; "Rus saldırısının başlangıcından itibaren Ukrayna müzik endüstrisine genel bakış"
Lessia Olijnyk; "Savaş sırasında müzik: Ukrayna"
Dmytro Savkiv, Arthur Yampolsky "32JazzClub: A Five-Year Journey Shaping Kyiv's Jazz Landscape"

2 Müzisyenlerin sesleri: Savaş dönemi üzerine düşünceleri:

Dennis Adu; "Cazda bir araya gelmek"
Nataliya Lebedeva; "Müzik, ne olursa olsun"
Roksana Smirnova ve Misha Kalinin röportajı
Mariana Bondarenko; "Serhij Artemov anısına"

3 Ukrayna'dan caz ve doğaçlama müzik: Retrospektif

Oleksij Kogan; "Ukrayna'da Caz"
Kateryna Ziabliuk; "Ukrayna cazının kadınları"
Lukhym Markov, Oleksii Saranchin; "Kiev cazı üzerine notlar: 1920'lerden günümüze"
Alina Kharenko; "Kharkiv'de caz müziği: Profesyonel sanata giden yol"
Alina Kharenko; "Kharkiv müzik sahnesinde folk ve caz birbirine nasıl karışıyor"

Avrupa müzik forumunda Ukrayna paneli: Dmytro Savkiv (32 caz kulübü), Joanna Grotkowska (Polonya müzik konseyi), Alona Dmukhovska (Music export Ukraine), Olga Bekenstein (Am I Jazz? festivali) ve Mariana Bondarenko (Ukrayna Enstitüsü). Fotoğraf: Avrupa Müzik Konseyi

Savaş döneminde Ukrayna müzik endüstrisi

Ukrayna'nın dirençli müzik sahnesi: Zorlukların ortasında uyum

Aralık ayında Carnegie Hall'da "Shchedryk"in (*) yüzüncü yıldönümü anısına düzenlenen "Ukrayna'dan Notlar" konserinde film yapımcısı ve yönetmen Martin Scorsese; "İnsanları öldürebilirsiniz ama kültürü yok edemezsiniz" demişti.

Rusya, 2022 yılının 24 Şubatında geniş çaplı bir işgali başlatırken Ukraynalı müzisyenler kültürlerini ve demokrasilerini korumak için bir araya gelerek Ukrayna dahil dünya çapında yardım konseriyle ülkelerinin sesini yükseltti. Kharkiv metrolarında çalınan müzik dinleyiciler için teselli oldu, Kharkiv Müzik Festivali'nin açılışı yerin altında yapıldı. Odesa Sanat Merkezi, Ukrayna ordusunu ve mültecileri destekleyen "Kültürel Güç" adlı çevrimiçi müzik maratonu başlatıldı. 2014'ten bu yana aktif olan Müzik Taburu, Ukrayna genelinde yardım konserleri düzenlemeye devam etti. Mart ayında Lviv şehrinde ortaya çıkan Müzik Kültür Cephesi, mültecileri desteklemek için tren istasyonunda caz konserlerine başladı ve ardından konserlerine sığınaklardan canlı yayınlarla ev sahipliği yaptı.

Caz mekanları, Nisandan itibaren Kiev, Odesa, Rivne ve Çernihiv'de kapılarını yeniden açarak zorlukların üstesinden gelmeye çalıştı. Lviv, Ukrayna'nın dört bir yanından gelen müzisyenleri performanslarına devam etmesini sağladı. Cesur festival organizatörleri, Kiev Buket Sahnesi, Rivne'deki jübile Art Jazz Festivali ve çeşitli şehirlerde uluslararası kadrolarla Jazz Bez gibi etkinliklere imza atıldı. Müzik asla susmadı.

Ukrayna kültürünü yurtdışında tanıtmaya çalışan Ukrayna Enstitüsü (UI) işgal sırası sınırlı bir bütçeyle hareket etmek zorunda kaldı ancak Katowice City of Gardens gibi dostlarının desteği sayesinde çok sayıda Ukraynalı mülteciye sığınma sağlandı, sanatçı rezidansları ve konserler başlatıldı. Ukrayna Enstitüsü, uluslararası kültür sahnesinde profesyonel diyaloğu sürdürmeye karar verdi.

Ukrayna Enstitüsü, 2022 yılında Bremen'de düzenlenen jazzahead! konferansına Ukrayna'nın ilk resmi katılımını gerçekleştirerek Ukrayna ulusal standını, konferansta bir delegasyonu ve Vadim Neselovsky, Ihor Osypov ve LELEKA'nın performanslarını sergiledi.

Avrupa Caz Ağı ile işbirliği savaş sonucu ülkeyi terk etmek zorunda kalan Ukraynalı müzisyenlerin interaktif bir listesi, Saraybosna festivaline katılım ve Caz Panorama programının parçası olarak EJN web sitesine Ukrayna caz rehberinin eklenmesi gibi başarılı proje ve girişimlerin ortaya çıkmasını sağladı. jazzahead!'deki verimli çalışma ve görüşmeler sayesinde Ukrayna'nın WOMEX'teki ilk resmi delegasyonunun ulusal bir stand, sergiler, film gösterimleri, konferans ağı oluşturma, oturumlarına katılım ve Balaklava Blues'un bir konseriyle tamamlanmasını sağladı.

Ukrayna Enstitüsü ayrıca anavatanlarını savunan ünlü Ukraynalıları onurlandırmak için "Savaştaki Ukraynalı Cazcılar" sergisini başlattı. WOMEX '22'de prömiyeri yapılan bu sergi Varşova'nın caz mekânlarında, Budapeşte Ritmo ve jazzahead! Darmstadt'taki Caz Enstitüsü ile yapılan işbirliği Avrupa'nın en büyük caz arşivinde Ukrayna'nın varlığının artması için umut veriyor. Szczecin Jazz ve Jazz on the Dnipro arasındaki kalıcı festival ortaklığı sayesinde Lagow Gölü'nde Ukraynalı ve uluslararası müzisyenlerin de yer aldığı bir konserle sonuçlandı.

Polonya halkından gelen destek seli ve sayısız girişim sayesinde Ukrayna'nın daha büyük bir ailenin parçası olduğu duygusu pekişti. İşbirliğine 2021'de başlanan Jazz Forum dergisine ve Ocak 2023'te Jazz Forum'un Ukrayna özel sayısıyla sonuçlanan Ukrayna caz sahnesinin araştırılmasını motive ettiği için özel olarak teşekkür ederiz.

Ukrayna'da geniş çaplı Rus işgalinin başlamasının üzerinden iki yıl geçti. Savaş vahşetinin ortasında Ukrayna derin bir dönüşüm geçiriyor ve bu süreçte müziğin sürdürülebilirliğine dair önemli göstergeler ortaya çıktı:

Esneklik ve uyarlanabilirlik: Müzisyenler olağanüstü bir esneklik göstererek hızla değişen şartlara uyum sağlayabilmiştir. Alışılmadık mekânları konser alanlarına dönüştürdüler, hatta, elektrik kesintileri sırasında bile sahne aldılar. Müzisyenleri ve müziğin altyapısını desteklemek için vakıflar ve kitlesel fonlama girişimleri ortaya çıktı.

Özel girişimler ve STK'lar: Ukrayna sivil toplumu müzik mirasının muhafazasında önemli rol oynadı. Özel girişimler ve sivil toplum kuruluşları olağanüstü hareketlilik, işbirliği ve beceri sergileyerek Ukrayna müzik endüstrisinin sürdürülebilirliğini ayakta tuttu.

Kimlik yeniden keşfediliyor: Eurovision birincisi Jamala gibi müzisyenler ilham almak için kültürel köklerine döndüler. Jamala'nın yeni albümü "QIRIM", Kırım Tatar mirasıyla kurduğu derin bağı yansıtıyordu.

Müzikal yenilik: Müzisyenler savaş seslerini ve enstrümanlarını programlarına dahil etmişlerdir. Bu yaratıcı tepki, silahların sanat objesi ve müzik aleti olarak kullanılmasını da içeriyordu.

Yeni girişimler ve birlikler: Lviv'deki Doğaçlama Müzik Enstitüsü ve Lviv'deki "Jazz Relocation" projesi gibi müzisyenleri bir araya getiren ve yeni işbirliklerini teşvik eden yeni girişimler ortaya çıktı.

Gelişen festivaller ve mekânlar: Ukrayna'da yeni müzik festivalleri ortaya çıktı ve yeni konser mekânları müzik sahnesini daha da zenginleştirdi. Ukrayna'daki Kharkiv Frontier Jazz Fest ve Norveç'te düzenlenen ve ileride de düzenlenmesi planlanan uluslararası üne sahip SVITANOK festivali bu festivaller arasında sayılabilir. Kharkiv'de, tarihi Kharkiv Üniversitesi binası içinde yer alan Yermilov Merkezi, konserler ve disiplinler arası etkinlikler için canlı merkez haline geldi. Kiev'deki Odnodumzi, Ternopil'deki Na Poshti ve Kiev'deki Froots gibi yeni mekânların açılmasıyla canlanan ortam, müzikal ifade ve kültürel alışveriş için yeni platformlar sağladı. Tarihi Kharkiv Üniversitesi binası içinde yer alan Yermilov Merkezi, konserler ve disiplinler arası etkinlikler için canlı bir mekâna dönüştü. Aralarında Kiev'deki Odnodumzi, Ternopil'deki Na Poshti ve Kiev'deki Froots'un da bulunduğu yeni mekânların devreye girmesiyle canlanan ortam, müzikal ifade ve kültürel alışveriş için yeni platformlar sağladı.

Savaş zamanında kültürel diplomasi: Ukrayna Enstitüsü'nün çok yönlü yaklaşımı

Bir devlet kurumu olan Ukrayna Enstitüsü, Ukrayna'daki zorlu savaş koşullarında Ukrayna kültürünü uluslararası arenada tanıtmak için girişimlerde bulunarak kültürel diplomasiyi ön plana çıkardı. Bu yazıda, Ukrayna Enstitüsü'nün bu çalkantılı dönemde dünyayla ilişki kurmak için benimsediği çok yönlü yaklaşımı inceleyeceğiz.

1 Ukrayna'nın mevcut durumu hakkında farkındalık yaratmak:

UI, Ukrayna'nın süregelen durumu hakkında küresel farkındalık yaratmanın önemini bilmektedir. Bunu başarabilmek için birkaç önemli eylem gerçekleştirdi:

UI, savaş nedeniyle kendilerini yurtdışında bulan Ukraynalı müzisyenlerin bir listesini oluşturmak için EJN ile ortaklık yaptı. Bu girişim sadece bu müzisyenlere görünürlük kazandırmakla kalmayıp aynı zamanda dirençlerinin göstergesi olarak işlev gördü.

Bültenler gönderildi: UI, uluslararası dinleyici kitlesine düzenli bültenler göndererek Ukrayna müziğinin yeni yayınları, programları hakkında bilgilendirdi. Bu gönderimler, zorlu zamanlarda bile Ukrayna'nın kültürel katkıları hakkında dünyayı bilgilendirmek için hayati bir vasıta oldu.

2 Çatışma yönetiminde yumuşak güç olarak kültürel programların uygulanması:

UI, kültürel programların çatışma yönetiminde bir tür yumuşak güç rolü oynadığını kabul etmektedir. Bunu başarmak için çok sayıda girişimde bulundu:

- Ekstra Sound programı: UI'nin "Extra Sound" programı Ukraynalı müzisyenlerin dünya genelindeki festivallere katılımını kolaylaştırmaktadır. Bu kapsamda WOMEX, jazzahead!, Waves Vienna, Reeperbahn ve c/o pop gibi etkinlikler yer alıyor. 2022 yılında UI, ulusal stantlar, resmi delegasyonlar, konferans ve vitrin programlarına katılım ile jazzahead! ve WOMEX'te ilk resmi katılımını gerçekleştirdi.

- İşbirliği tekliflerinin listesi: UI, Ukrayna'nın müzik endüstrisinden müzisyenleri, festivalleri, konser mekanlarını, plak şirketlerini ve daha fazlasını kapsayan işbirliği tekliflerinin bir listesini derledi. Bu, uluslararası meslektaşlarla işbirlikleri ve ortaklıklar için bir çerçeve sağlamaktadır.

- İklim değişikliği girişimleri: UI, Ukraynalı konser mekanları ve festival organizatörlerini yeşil tur programına dahil etmek, iklim değişikliği kaygılarını ele almak ve müzik endüstrisinde sürdürülebilir uygulamaları teşvik etmek için Europe Jazz Network (EJN) ile görüşmeler sürdürmektedir.

3 Ukrayna'nın uluslararası söyleme entegre edilmesi:

UI, çeşitli projeler aracılığıyla Ukrayna'yı uluslararası kültürel söyleme entegre etmeye çalışmaktadır:

- EJN'nin Caz Panorama Projesi: Bu proje, EJN web sitesinde yayınlanan ve uluslararası izleyicilere Ukrayna caz sahnesi hakkında kapsamlı bilgi sağlayan Ukrayna dilinde hazırlanmış çevrimiçi caz rehberini içermektedir.

- Makale dizisi: UI, Ukrayna'nın caz sahnesine odaklanan ve Sovyet döneminden günümüze caz tarihi ve gelişimi hakkında fikir veren bir dizi makale hazırlıyor. 

- Dekoloniyal çalışmalar: UI, Ukrayna'nın kültürel kimliğinin derinlemesine anlaşılmasını teşvik amacıyla çeviri için materyal topluyor ve uluslararası izleyicilerin dikkatine sunuyor. 

- Analitik departman: UI, Ukrayna'nın yurtdışında nasıl tanıtıldığına dair çalışmalar yürütmek ve kültürel diplomasiye ilişkin bilinçli kararlar alınmasını sağlamak üzere bir analitik departman kurmuştur.

4 Ukraynalı sanatçılar ve uluslararası toplum arasında aracı olarak hareket etmek: 

UI, Ukraynalı sanatçıları ve kurumları küresel toplumla buluşturmada önemli rol oynamaktadır:

- Veri toplama: UI, Ukraynalı müzik endüstrisi temsilcilerinden bilgi toplar ve bu bilgileri uluslararası toplumla paylaşarak işbirlikleri kurulmasını kolaylaştırır. 

- Ortaklık kurma: UI, festivalleri, müzik mekanlarını, ajansları, plak şirketlerini, medyayı kapsayan uluslararası kurumlarla yeni ortaklıklar kurmaya çalışır. Bu ortaklıklar kültürel alışverişi ve işbirliğini teşvik etmektedir.

5 Ukrayna kültürü için uluslararası platform oluşturmak: 

UI, Ukrayna kültürü için küresel çapta platform oluşturmak için çalışmaktadır: 

- Stockholm Uluslararası Kadın Caz Festivali: UI, sadece Ukraynalı katılımcıların yer aldığı bir program ve beş şehri kapsayan turne düzenledi. 

- Jazz Forum dergisi özel sayısı: UI, Jazz Forum dergisinde Ukrayna'nın dinamik caz sahnesine, tarihi köklerinden çağdaş gelişmelere kadar ışık tutan özel bir sayı yayınladı.

6 Ukrayna müzik endüstrisinin temsilcileri için kapasite geliştirme çalışması: 

UI, Ukraynalı müzik endüstrisi temsilcilerinin kapasitelerini geliştirmeye çalışmaktadır: 

- Önemli etkinliklere katılım: UI, Ukraynalı delegelerin Europe Jazz Network (EJN) konferansı, Budapeşte Ritmo, Jazzinstitute Darmstadt, Gothenburg konferansları ve uluslararası yaz okulları ile işbirlikleri gibi etkinliklere katılımını kolaylaştırmaktadır. 

- Risk altındaki sanatçılar: UI, zorlu koşullar altında olan sanatçılara destek ve fırsatlar sunan Risk Altındaki Sanatçılar girişimi ile işbirliği yapmaktadır. 

Zor zamanlarda, UI'nin kültürel diplomasiye bağlılığı sarsılmaz ve uluslararası sahnede anlayış, dayanıklılık ve birliği teşvik etmek için müzik ve sanatın gücünden yararlanmaktadır. Ukrayna'nın kültürel mirası ve katkıları, zorluklar karşısında dahi ışıldamaya devam ediyor.

(*) Carol of the Bells: Mikola Leontovic tarafından bestelenen noel ilahisi.

Mariana Bondarenko

Ukrayna Enstitüsü Müzik Programları Başkanı

Cazkolik.com / 11 Nisan 2024, Perşembe

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN