Cazın cenazesini Angel Bat Dawid mi kaldırıyor? Ama işler hiç de sandığınız gibi değil!

Bu sene, sayıca bir elin parmakları kadar ama caz tarihinde yer alacak etkiye sahip albüm yayınlandı, bu albümlerin başında gelen ise, dünya çapında bir çok seçkin best of listesinde yer bulan Angel Bat Dawid'in "Requiem for Jazz" isimli çalışması oldu.

Mesela, Bandcamp'ten Dave Sumner bu albüm için; "2023 yılında yayınlanan albümlerin hiçbiri Angel Bat Dawid'in başyapıtı "Requiem for Jazz"dan daha derin bir vizyon ortaya koyamadı. Dawid'in besteleri, caz tarihini ve Afro-Amerikan geleneğini modern ve eski tarz caz, orkestra eşliği, koro, elektronik ve stüdyo işçiliği ile bir araya getiriyor. Damarlarında blues dolaşıyor. Olağanüstü kayıtlarla dolu bir yılda, "Requiem for Jazz"ın 2023 yılının albümü olduğuna inanıyorum" diyordu. Bunlar iddialı laflar.

Bu iddiada olmasa da bir başka caz yazarı Matthew Blackwell de benzer şeyler söylüyordu.

Caz müziği altmış yıldır, 1960'ların başından itibaren caz müziğinin ölüp ölmediğini sorar durur. Aradan bunca zaman geçip de hâlâ caz dinliyorsak ölmediği âşikâr ama bu sorular yine de soruluyor, nitekim, Angel Bat Dawid de bir anlamda bu sorunun peşinde ve “If jazz is dead, why wasn’t there a funeral?” sorusunu ekliyor. Elbette ölmediğini hepimiz gibi o da biliyor ki bu sene çıkardığı albüm pek çok caz yazarı için yılın en iyi albümlerin başında geliyor; "Requiem for Jazz".

Peki, cazın cenazesini Angel Bat Dawid mi kaldırıyor?

Dawid'in albümü, görünüşe göre, cazın doğuşundan itibaren kalbinde barındırdığı fikri kutsuyor.

Şikagolu besteci, klarnetçi, çok yönlü sanatçı ve eğitimci Angel Bat Dawid albümündeki müzikleri ilk kez 2019 yılında gerçekleşen Hyde Park Jazz Festivali'nde seslendirmişti. Adeta bir ayini andıran sahnede 15 kişilik enstrüman grubu Tha ArkeStarzz ile 4 kişilik Tha Choruzz korosu ile bazı dansçılar yer almıştı.

Her ne kadar caz üzerine yazanlar kutsasa da, "Requiem for Jazz" sıradan caz dinleyicisi için kolay bir albüm değil

Dawid, topluluğuna, melodik baladlardan öfkeli savaş ilahilerine kadar karmaşık ve coşkulu doğaçlamalar söyletiyor. Siyahî kiliselerdeki vaizler cemaatini nasıl vecd haline geçiriyordu ise, Dawid'in müziği ve bilhassa koral bölümleri benzer işleve sahip. Misal, "KYRIE ELEISON"u dinleyin derim. Bu parça, dehşet bir koro armonisidir ve alışıldık koral estetikte olmadığı için, vahşi bir ağıt gibi gelir dinleyiciye. Bir anlamda, 1919-20'li yıllarda New York sosyetesinin cazla ilk kez tanışmasının ardından verdiği tepkiyi hatırlarız; "Caz vahşi bir müzik!" Ama, Dawid bir yerde müziğini Afrika'nın çalınmış çocukları için de yapmaktadır. Bunu da unutmamak lazım.

Katmanlı, girift bir albüm "Requiem for Jazz"

Üzerine yazması, anlaşılır bir metin çıkarması ve müzikal detayları analiz etmesi zor. Bu albüm hakkında ayrıntılı yazı kaleme alan Matheww Blackwell'in makalesini okumayı meraklısına tavsiye ederim.

Tıpkı Blackwell'in yazdığı gibi, Dawid, spiritüellerden tutun blues, rap ve Mozart'tan ödünç fikirler alıyor. Yüzyılın caz kolajı gibi bir fikri var ama dinleyicinin aklına ilk gelecek olan şüphesiz Sun Ra ve grubu Arkestra'dır ki kendi grubuna verdiği isim dahi Sun Ra'yı çağrıştırır.

Nitekim, 2019 Hyde Park Festival konseri sonunda Sun Ra Arkestra'nın efsanevi lideri Marshall Allen'ın da bir saksofon solosu olmuş.

Angela Bat Dawid'in 20. yüzyıl Afro Amerikan sorunlarının tamamını bir albüme doluşturup müzikal bir çuval yaratmasının önünde bir engel var mıydı bilmiyorum ama koral ve enstrümantal bölümlerde öyle coşkulu ve doğal ki sahnede canlı dinleyip de müziğin etkisiyle vecd haline geçmeyecek çok az dinleyici vardır sanıyorum.

Feridun Ertaşkan

Cazkolik.com / 24 Aralık 2023, Pazar

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN