Zuhal Focan`la bu yıl beşincisi düzenlenen Nardis Caz Vokal Yarışması`nı konuştuk

Vokalist cazın dinleyiciyle en yakın, en yalın ilişkiyi kuran kişisidir. Enstrüman çalan müzisyen enstrümanına konsantre olup, bir anlamda kendi evrenine çekilirken, vokalist ise dinleyicinin gözlerinin içine bakar, sözlerin en yalın paylaşımı doğrudan kendisiyle dinleyicisi arasındadır. Dinleyicisiyle kaçamak bir ilişki kurma şansı yoktur, gözlerini kaçıramaz, sözlerini aksatamaz, içinde bulunduğu ortamın ruhunu kontrol etmek zorundadır ve tüm bunları yaparken de anlatacağı bir hikaye vardır. İçinde bulunduğu duygusal durumun kendini düşürmesine izin veremez. Vokal cazın en ilginç yanlarından biri binlerce şarkıcı aynı şarkıları söyler ama her bir yorum farklı bir dünyanın kapısından içeri iter sizi. Her ses rengi, her yorum, sesteki her vurgu, her kelimenin melodisi ayrı bir üsluptur. Billie Holiday anlatımcılığın büyük şarkıcısıdır, Bessie Smith’in sesi haşmetli ve güçlüdür. Sarah Vaughan’ın benzersiz bir ışıltısı vardır, Etta Jones’un sahip olduğu tonun bir benzerini bulmanız mümkün değildir.

Bu yıl 5'incisi düzenlenecek olan ’Nardis Genç Caz Vokal Yarışması’ artık geleneksel hale geldi. Nardis, Türk caz vokal geleneğinin geleceğini adeta tek başına oluşturmaya çalışıyor demek abartı sayılmaz sanırım. Önümüzdeki günlerde yeni bir yarışma ve yeni seslerle tanışırken bu yarışmanın nasıl başladığını ve nasıl geliştiğini merak ettik, sevgili Zuhal Focan’a sorduk, bizi kırmadı ve en başından bugüne gelen hikayeyi anlattı. Aşağıda okuyacağınız bu söyleşi aynı zamanda her sene adım adım büyüyen bir geleneğin de hikâyesidir.

Cazkolik

Cazkolik: Şunu baştan belirtelim ki bu yarışma gerçekten çok önemli bir boşluğu işaret ediyor ve dolduruyor ama burada bizim aklımıza gelen ilk soru sizin bu tespiti nasıl yaptığınız, Nardis olarak böyle bir yarışmaya başlama düşüncesi nasıl gelişti? Ve sanırım ilk yarışmanız sizin bu yarışmanın geleceği ile ilgili düşüncelerinizi yönlendiren bir süreci oldu mutlaka, gerçekten belirleyici etkisi oldu mu?

Zuhal Focan: İlk kez 2005 yılında Nardis Jazz Club’da düzenlenen bu yarışma eşim gitarist Önder Focan’ın Estonya’daki yarışmadan jüri üyeliği teklifi alması ile gelişti. Uzun yıllardır uluslararası caz sahnelerinde usta bir performer olarak sahne alan Önder aldığı teklifi bizim ülkemizden de bir yarışmacı getirme koşuluyla kabul etmesi sayesinde oldu. Nardis’in ilk kurulduğu günden bu yana gençlere önem veren yapısına da uygun olması oldukça belirleyici oldu. Bilgi Üniversitesi’nde vokal performans bölümü (başında rahmetli Nükhet Ruacan vardı, şimdi kapandı biliyorsunuz), Sibel Köse ve Randy Esen’in de vokal atölyeleri, ki bunlar hala devam ediyor, bizim düşüncelerimizi yönlendirdi.

Cazkolik: Bu sene yarışmanın beşincisi düzenleniyor, peki geçen bu dört yılda nelerle karşılaştınız, ne tür sorunlar yaşadınız?

Zuhal Focan: Aslında pek fazla sorunla karşılaşmadık, zira biz Estonya’da Nomme Jazz Festivali tarafından hazırlanan formatı kullandık. 1,5-2 ay evvelden duyuruları yaptık, ilk dönem basın çok ilgi gösterip, iyi duyurulmasını sağlamıştı. Şimdi adaylar bizi sürekli arayarak "ne zaman" diye soruyorlar. En büyük sorunumuz artık Nardis küçük geliyor. Sponsor bulabilsek daha büyük bir mekana taşıma durumu olabilir.

Cazkolik: Haklısınız, sponsor bu yarışmanın çok daha geniş bir ilgi alanına girmesini sağlar. Sponsorsuzluğa rağmen her sene artan bir ilgi yakalayabildiniz. Beklediğiniz ilgiyi bulduğunuzu söyleyebilir misiniz?

Zuhal Focan: Evet artan ilgiyi yakaladık ama kapanan Bilgi Üniversitesindeki performans bölümünden sonra aynı kaliteden söz etmek biraz zor olabilir.

Cazkolik: Yarışmacılar hangi kaynaklardan geliyor size? Konservatuvarlar? Üniversiteler? Nereler?

Zuhal Focan:  Bu sorunun cevabını yukarıda verdim sanıyorum. Özel workshoplar ve kapanmadan önceki Bilgi Üniversitesi ve az da olsa kendi kendilerini yetiştirenler dememiz gerekiyor.

Cazkolik: Katılımcıların yarışma esnasındaki şarkı seçimleri, düzenlemeler, orkestrasyon, tüm bunlar nasıl oluşuyor? Kendi bestesi olan ya da yerli beste söylemek isteyen katılımcı oluyor mu?

Zuhal Focan: Şarkı seçimlerini yarışmacılara bırakıyoruz ki bu da alınacak puanlara etkisi olan bir şey. Canlı performans sırasında bir ballad, bir de up tempo bir şarkı söylemek zorundalar. Yarışmadan önce 6 saat kadar, sıra ile provalarını yapıp getirmiş oldukları partisyonlara göre parçalarını söylüyorlar. Nardis tarafından belirlenen bir house band ve genelde bir piyanist yarışmacılara yardımcı oluyor. Kendi bestelerini de söyleyenler oldu, olabiliyor yani.

Cazkolik: Hiç saydınız mı acaba, şu ana kadar kaç katılımcı oldu? Sonra da görüşmeye devam ediyor musunuz? Aralarında profesyonel hayata geçenler oldu mu?

Zuhal Focan: Şu ana kadar 4 yılda, ilk yarışmada 30 aday, ikincide 22, üçüncüde 10, dördüncüde 19 kişi olmak üzere toplam 81 kişi katıldı. Bu yarışmacıların çoğu İstanbul’dan tahmin edersiniz. Hepsi genelde Nardis’e mutlaka geliyorlar. Pek çoğu profesyonel hayata geçmeye çalışıyor. Hem işlerine devam edip müzik yapanlar olduğu gibi eğitimlerine hız verenler çoğunlukta. Bir kısmı özellikle zaten Nardis’te de sahne alıyor, Sezgi Olgaç, Özge Pınar, İpek Dinç, Başak Yavuz, Yaşam Hancılar, Serkan Çakıt, Elif Turan, Jülide Özçelik, Şenay Lambaoğlu, Ülkü Sunat, Ferhat Öz, Meltem Ege bunlardan ilk aklıma gelenler.

Cazkolik: Gittikçe azalan bir sayı olmuş maalesef. İlk yarışmadaki basın desteğinin gerçekten çok iyi olduğundan sözetmiştiniz.

Zuhal Focan: Basının ilk 4 yarışmada desteği inanılmaz iyiydi. Yarışmanın tüm ülke çapında duyurulmasını sağladılar sağolsunlar. En kötü bu yıl sanıyorum, bildiğiniz gibi tüm gazete ve dergilerden kültür sanat sayfalarını kaldırdılar. NTV bu konuda en çok destek aldığımız kurum. Özellikle geçen yıl yarışmayı canlı olarak radyodan verdiler, amaçları TV’den canlı verebilmek. Sanıyorum bu yıl için de çalışıyorlar.

Cazkolik: Bu güzel bir haber, umarım gerçekleşir. Yurtdışındaki finallere katılan yarışmacılarımızın orada performansları nasıldı?

Zuhal Focan: Yurtdışındaki yarışmalar gerçekten inılmaz performanslara sahne oluyor. Ben sadece bir tanesine katılabildim ama Önder her seferinde yarışma sonrası beni ağlayarak arıyor. Orası uluslararası bir platform olduğu için havası da milli maç gibi oluyor. Üstelik bizim pek taraftarımız da olmuyor, çocuklar allah ne verdiyse, ellerinden ne geliyorsa yapıyorlar. Biliyorsunuz biz çok birincilikle döndük. Katılan ülkelerin jüri üyeleri çok şaşırıyorlar, nasıl çıkıyor bunlar diye, zira onların adaylarının çoğu çok eğitimli oluyor. Son 2 yıldır da vokal harici genç enstrümantalistlerin yarıştığı yarışmalara da girdik. Onlar da çok başarılı oldular. Bu yıl bir piyanist götüreceğiz. Geçen yıl Cem Tuncer ikincilik alarak festivallere davet edildi, çaldı.

2005 yılından bu yana uluslar arası sahnelerde bizi başarı ile temsil eden gençlerimizin listesi aşağıda. Bunlara 2 tane daha bu yıl ekleyeceğiz.

2005 Evrim Özşuca (vo) 1st prize in Nomme Estonia

2006 Ferhat Öz (vo) "public 1st prize" in Nomme Estonia

2006 Sezgi Olgaç (vo), Finland, Lady Summertime

2007 Özge Pınar Mökükçü (vo), Nomme Jazz Estonia

2007 Meltem Ege (vo), 1st prize Finland, Lady Summertime

2007 Meriç Demirkol (as), 2nd prize Nomme Jazz, Estonia

2007 Serkan Çakıt (vo), Poland, Polowy Workshop

2007 Ülkü Aybala Sunat (vo), Pulawy Workshop, Poland

2008 Meltem Ege (vo), 1st prize, Jazz Voices Litvania

2008 Cem Tuncer (g), 2nd prize Nomme Jazz, Estonia

2008 Yaşam Hancılar (vo), Nomme Jazz, Estonia

2008 Başak Yavuz (vo), Finlandia, Lady Summertime

2008 Sırma Munyar (vo), Pulawy Workshop, Poland

Cazkolik: Yeni gelen nesilde caz müziğine artan bir ilgi gözlüyor musunuz?

Zuhal Focan: Genç nesilde caza ilgi iyi sayılmakla birlikte çalabilecekleri bir sahnenin olmaması çok kötü. Okul bitiren, kendini bir şekilde yetiştiren gençlerin çalabilecekleri, projelerini sergileyebilecekleri bir yerin olmaması çok kötü. Bu sadece bizim ülkemiz için geçerli bir durum değil maalesef, bütün dünyada böyle

Cazkolik: İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük şehirlerin dışndan da katılım var mı?

Zuhal Focan: Var, Bodrum’dan ilk yıl katılan Evrim Özşuca ve Konya’dan katılan Ülkü Aybala Sunat bunlara en iyi iki örnektir.

Cazkolik: Seçici kurul caz cevrelerinin tanıdığı isimlerden oluşuyor, peki, seçim nasıl bir süreç? Jüri neleri dikkate alıyor?

Zuhal Focan: Bu isimlerin genelde eğitimci yanları olan müzisyenler veya özellikle vokal eşlikçileri olmalarına dikkat ediyoruz. Bir de vokalistleri takip eden müzik ve caz yazarlarından ve programcılar arasından isimler seçiliyor. Adayların entonasyonu, ritim duygusu, ses rengi, yorumu, parça seçimi, birlikte çaldığı grupla iletişimi, özgünlük ve yaratıcılık konusundaki yeteneklerine dikkat ediliyor.

Cazkolik: Bu performansları kaydediyor musunuz? Bu kayıtları bir albümde toplamayı düşünmüşünüzdür mutlaka?

Zuhal Focan: Bu performanslar keydediliyor, aslında Nardis’teki tüm kayıtları kaydediyoruz. Ah, keşke bir sponsor bulsak da bir "Live from Nardis" yapabilsek, en büyük arzum bu aslında.

Cazkolik: Avrupa caz vokali son yıllarda önemli isimler çıkardı mı?

Zuhal Focan: Stacey Kent, Jamie Cullum, Lisa Ekhdal, Intars Busulis Avrupa’nın son yıldızları arasında ilk aklıma gelenler.

Cazkolik: Ödüllendirme sistemini nasıl geliştirdiniz?

Zuhal Focan: Nardis olarak biz de ödül koyuyoruz. Yarışmada en başarılı bulunan bir genci tüm masrafları Nardis tarafından karşılanarak davet ediyoruz ve kendisine konser organize ediyoruz. Şimdiye kadar davet ettiğimiz gençler ve ülkeleri de aşağıda.

2005 Intars Busulis (vo, tb), Estonia

2006 Ewert Sunja (vo), Estonia

2006 Anna Serafinska (vo), Poland

2007 Kadri Voorand (vo), Estonia

2007 Mette Juul (vo), Denmark

2008 Kristina Svolkinaite (vo), Litvania

Cazkolik: Söyleşi için teşekkür ederiz. Umarız seneye "Live From Nardis" albümüyle birlikte 6. yarışmayı düzenlersiniz.

Cazkolik.com / 04 Şubat 2009, Çarşamba

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN