35. Akbank Caz Festivali'nde izleyeceğimiz trompetçi Chief Adjuah sadece müzisyen olarak değil, insan olarak da yaşadığı değişimi nihayete erdirmiş görünüyor. Bu önemli sanatçıyı 2 ekim akşamı sahnede izlerken aşağıda kaleme aldığım süreci de mutlaka göz önünde bulundurmalısınız

Biz Türkler olayların nedenlerini pek merak etmeyiz, çoğu şeyi gelişine kabulleniriz, oysa bence, bir gelişmeyi, bir durumu, bir olayı izah etmek için ardındaki nedenleri anlamak şarttır. Bu kadar basit aslında.

Christian Scott milenyumun en önemli cazcılarından biri ama bu genç müzisyenin çalkantılı bir geçmişi oldu. Çalkantıdan kastım özel hayatı değil. Sanatçının ilk yıllarından beri kalbinde muhalif bir duygu vardı.

Downbeat, JazzTimes gibi dergiler genç trompetçiyi kapaklarına taşıyıp '21. yüzyılın Miles Davis'i' gibi işin ucuzuna kaçan başlıklar attığında dünyanın öbür ucunda yaşayan bizler de o dergilere inandık ama sonra işin rengi değişmeye başladı.

Bu manşetlerin atılmasından kısa süre sonra Christian Scott'tan 'ben sandığınız kişi değilim' mealinde açıklamalar gelmeye başladı.

Ama, Scott'ın kültürel kimliği ve müziği açısından ne derin bir ayrışma süreci içinde olduğunu uzaktan bizler anlamadığımız gibi yakındakiler de anlamamış meğer.

Sonra, hatırlarsınız Katrina Kasırgası oldu

Katrina Kasırgası başta New Orleans olmak üzere bölge şehirlerini neredeyse haritadan silecek hale getirdi. Yüzlerce yıllık ırk tartışmaları bir anda yeniden alevlendi. Afro Amerikalılar kurtarma çalışmalarında ayrımcılığa uğradıklarını, önceliğin beyazlara verildiğini iddia ediyordu ve gelişmeler de iddiaların doğru olduğunu gösteriyordu.

Christian Scott gibi kökeni bu bölgeye (Louisiana'lı) dayanan müzisyenler kampanyalar başlattı. Amerikan caz dünyasının geneli bu kampanyaya katılarak desteğini gösterdi. Bu dönem Scott'ın yaptığı açıklamalar sitemin ötesine geçen vurgular, siyasal/sosyal mesajlar taşıyordu.

Dikkatli kulaklar Scott'ın bu itirazlarının gündelik olayların ötesinde müziğininde sürecin parçası olduğunu farkedebiliyordu.

Derken, albümler albümleri, Amerikanın bitmeyen ırkçı polis cinayetleri birbirini izledi. Scott bu olayların her birinde duygusal kopuşlar yaşadı ve geldik isim değişikliğine.

Buraya kadar Christian Scott olarak bahsettiğim müzisyenden bundan böyle Chief Adjuah olarak bahsedeceğim.

Christian Scott, genellemesini yaptığım akışı müteakiben adını Christian Scott'tan Chief Adjuah'ya değiştirdi. Hatta daha uzun bir isim; Chief Xian aTunde Adjuah.

İsim değişikliğinden önce başlayan müziğinin değişimi sürecin hızlandığını gösteriyordu.

Peki, Chief Adjuah hangi nedenler sebebiyle bu değişim sürecine girmişti?

Aile kökenleri ve kültürel kimlik

Adjuah'ın amcası caz tarihinin önemli trometçilerinden Donald Harrison idi. Scott'ın bağlı olduğu Harrison ailesinin Afro Amerikan ve Amerikan yerlisi köklerinden olduğunu biliyoruz. Galiba Black Indian da deniliyor. Bu geleneksel kökenlerde 'Chief' tabiri Kızılderili filmlerinden de bildiğimiz üzere liderlik simgesidir. Scott, yeni adını kurgularken bu geleneği dikkate alarak bir seri kelimeden oluşan adının başına 'Chief' tabirini eklemeyi uygun gördü.

Afrika kökenleri

Chief Adjuah'ın Amerikan yerlisinden daha baskın olan kökeni şüphesiz Afro Amerikan tarafı. Adjuah kelimesinin büyükbabalarının Lousiana'daki atalarıyla bağlantılı olan Afrika kökenli bir kelime olduğu düşünülüyor. Sanatçı, hem 'Chief' hem 'Adjuah' kelime seçimleriyle bu iki kökene vurgu yapıyor.

Sanatçının geliştirdiği 'strecth music' kavramı

Strectch kelimesi esnek anlamına geliyor, dilimize girmiş bir kelime. Chief Adjuah'ın bu tabiri seçmesindeki amacı cazı sadece ana akım kökenlerinden ibaret değil, farklı geleneklerin ve kültürlerin birleştiği evrensel bir ifade olarak görmesinden kaynaklanıyor. Yukarda Miles Davis'in mirasının devamı olarak alkışlandığından söz etmiştim, halbuki Chief Adjuah'ın yol ayrımı daha ilk günlerden itibaren belirginleşmişti sadece adını koyması zaman aldı diyebiliriz.

Kolonyalist izlerden arınma

Chief Adjuah bu düşünceleriyle tipik Anti-Emperyalist fikirde bir sanatçı. Basında görmedim ama eminim İsrail ve ABD'nin Filistin'e karşı yürüttüğü polikitadan nefret ediyordur. Öte yandan, kolonyal kültüre karşı bilinçli gelişme sonucu kendi kan, köken ve klan ifadesi olarak Chief Xian aTunde Adjuah ismi belirmiş oldu. Bu sayede sanatçı hem New orleans havzasından Black Indian kökenini, hem Afrikalı köklerini isminde ve müziğinde vurgulamış oluyor.

Chief Adjuah yıllar önce bir Amerikan radyosuna verdiği demeçte şöyle demişti; "İsmimle ilgili tartışmalar çocukken başladı. Katolik okuluna gidiyordum, dokuz-on yaşındaydım. İnsanların bana Christian diye seslenmesi bana sanki bir tür dayatma gibi geliyordu. O zaman anladım ki, insanlar size bir isim verdiğinde bu sadece sizi çağırmak için değil, üzerinizde otorite kurmak için de kullanılabiliyor".

Feridun Ertaşkan

Cazkolik.com / 21 Eylül 2025, Pazar

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN