Tomasz Stanko

Polonyalı trompetçi, orkestra şefi ve bestecidir. Free jazz alanındaki öncü çalışmaları hem Avrupa hem de Amerika etkileri taşıyan sanatçı, The Times of London yazarı Alyn Shipton tarafından "Avrupa`nın en yenilikçi caz trompetçisi" olarak tanımlanmıştır. Hem kemancı hem de avukat olan babası tarafından küçük yaşta klasik keman ve piyano dersleri yoluyla müzikle tanıştırılan Stanko, 1959`da Krakow müzik okulunda trompet çalmaya başlar. Caz plaklarına ulaşmanın oldukça zor olduğu ülkesinde Amerikan radyo yayınlarını dinleyerek cazla tanışan Stanko, daha sonra bu dönemde kendisini en çok etkileyen müzisyenlerin Chet Baker ve Miles Davis olduğunu söylemiştir. 1962`de henüz 21 yaşındayken piyanist Adam Makowicz ile birlikte Jazz Darings grubunu kurar. Önceleri hard bop tarzında çalan grup, Makowicz`in yerini Janusz Manuak`ın almasıyla free jazz tarzına yönelir. Jazz Darings Avrupa`nın ilk free jazz gruplarından biri olarak Stanko`nun öncü rolünü pekiştirir ve kendisine Polonya`da Yılın Caz Müzisyeni Ödülü`nü kazandırır. 1963-1967 yılları arasında Polonya`nın en ünlü film müziği bestecisi ve caz müzisyeni olan Krzysztof Komeda ile birlikte bir grupta çalar ve onun cesur free jazz deneylerine destek verir. 1960`lar boyunca ayrıca Andrzej Trazaskowski ve Alex von Schlippenbach yönetimindeki Globe Unity Orkestrası`yla da çalışan sanatçı, 1968`de kurduğu beşliyle Avrupa`nın önemli caz festivallerine katılır ve yaptığı müzikle (Music for K) Komeda`ya saygısını ifade eder. 1973`te beşlisinin dağılmasından sonra eski arkadaşı Makowicz ile birleşir ve 1975`te Tomasz Stanko - Adam Makowicz grubunu kurar. 1978`de ise solo kariyerini başlatır. 1980`ler boyunca Gary Peacock`tan Cecil Taylor`a pek çok tanınmış isimle çalışan Stanko, 1990`da ECM plak şirketiyle kontrat imzalayarak solo albüm çalışmalarını sürdürür. Bu çalışmalar arasında bir Komeda tribute albümü olan "Litania"yı özellikle anmak gerekir. 1997`de yayınlanan albüm Komeda`nın çeşitli film projeleri için yapmış olduğu ve daha önce kaydedilmemiş bestelerini içermektedir. 2000 yılında ECM Stanko`nun yine Komeda izleri taşıyan "From the Green Hill" albümünü Amerika`da piyasaya çıkarır. 2002 yılında ise Stanko ilk Avrupa Caz Ödülü`nü kazanır. Yine aynı yıl Tomasz Stanko Quartet ilk Amerika konser turuna çıkar. Bu turla ilgili duygularını Morning Call dergisinde şöyle ifade etmiştir: "Çok heyecanlıyım... Amerika bu müziğin kaynağı ve dinleyici kitlesi de oldukça iyi ve eğitimli." Tomasz Stanko konser ve stüdyo çalışmalarının yanısıra ustası Komeda`nın izinde film ve tiyatro prodüksiyonları için müzik bestelemeye devam etmektedir. Stanko ile ilgili bir de ilginç not: 1990`larda doğal dişlerini kaybeden sanatçı, zaman içinde diş hekiminin ustalığı ve çalışma disiplini sayesinde yeni bir embouchure geliştirmiştir. Uzun saatler boyunca "sıkıcı" uzun tonlar çalarak dudağını güçlendirmiş ve protez dişlerle çalmanın getirdiği dezavantajı bu şekilde dengelemiştir.

Diskografi: We`ll Remember Komeda (MPS Records, 1973), Fish Face (PolJazz, 1973), Polish Jazz (Polski Nagrania, 1974), Balladyna (ECM, 1976), Almost Green ‎(Leo Records, 1979), Music From Taj Mahal And Karla Caves ‎(Leo Records, 1980), W Pałacu Prymasowskim (PolJazz, 1983), Music 81 (Polski Nagrania, 1984), Lady Go (Polski Nagrania, 1984), C.O.C.X. (Pronit Musicorama, 1985), AiJ (PolJazz, 1985), Witkacy Peyotl / Freelectronic (PolJazz, 1986), Korozje (PolJazz, 1986), Freelectronic - The Montreux Performance (ITM Records, 1987), Chameleon (Utopia, 1989), Bluish (Power Bros. Records, 1991), Tales For A Girl, 12, And A Shaky Chica (JAM, 1991), Untitled Sketches ‎(1991), Bosonossa And Other Ballads (Gowi Records, 1993), Suite Talk (ITM Pacific, 1993), Caoma ‎(Konnex Records, 1993), A Farewell To Maria (Original Soundtrack) (Gowi Records, 1994), Balladyna (Gowi Records, 1994), Roberto Zucco (Polonia Records, 1995), Transylvanian Dance ‎(Tutu Records, 1995), Yá-sou Featuring: Tomasz Stańko, Osjan - Tribute To Don Cherry ‎(Gowi Records, 1996), Gotland ‎(ACT, 1996), Leosia (ECM Records, 1997), Thomas Jäderlund, Tomasz Stańko, Stein Erik Tafjord, Christy Doran, Guy Klucevsek, Svante Henryson, Jonny Axelsson (Caprice Records, 1997), Astigmatic ‎(Polonia, 1998), Live At Palo (True Muze, 1998), From The Green Hill (ECM Records, 1998), Viaggio Imaginario ‎(Tutu Records, 1999), Live At The Montreux Jazz Festival 1987 ‎(Polonia Records, 2000), Egzekutor ‎(Universal, 2001), Levitation ‎(Leo Records, 2005), Freedom In August ‎(FiRe, 2005), Unfinished Square ‎(7 Dreams Records, 2009), Ossian (Wydawnictwo Anex, 2011), Tutaj / Here ‎(2012), Polin ‎(Polin, 2014), Voice From The Past - Paradigm ‎(ECM, 2015), European Jazz Odyssey With Tomasz Stanko, Bobo Stenson (ECM, 2015), Tomasz Stańko, Marc Ducret, Friedhelm Schönfeld Trio, Ekkehard Jost, Zbigniew Namysłowski ‎(ECM, 2016).

Arto Peştemalcıgil

Cazkolik.com / 09 Temmuz 2012, Pazartesi

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN