Clifford Brown

"Brownie" lakaplı Amerikalı trompetçi Clifford Brown`ın henüz 25 yaşındayken bir trafik kazası sonucu hayatını kaybetmesi caz tarihinin en büyük trajedilerinden biri olarak kabul edilir, zira 1956 yılına gelindiğinde Dizzy Gillespie ve Miles Davis`le birlikte cazın en büyük trompetçilerinden biri olarak kabul edilmekte ve hala da gelişimini sürdürmektedir; ayrıca 4 yıllık bir kayıt geçmişine ve "Joy Spring" ve "Daahoud" gibi sonradan caz standartı haline gelmiş bestelere sahiptir. Az zamanda çok iş başaran Brownie`nin kendisinden sonra gelen Donald Byrd, Lee Morgan, Booker Little ve Freddie Hubbard gibi trompetçiler üzerindeki etkisi büyük olmuştur.

Wilmington, Delaware`de müzikal bir ailenin 8 çocuğundan en küçüğü olarak dünyaya gelen Clifford Brown, erken yaşta babası ve ağabeyleri sayesinde müzikle tanışır. Nat Hentoff`a şöyle anlatır: "Daha çok küçükken trompetin beni büyülediğini hatırlıyorum. Ona ulaşamayacak denli küçüktüm ve sürekli bulunduğu yere tırmanarak aleti aşağı düşürürdüm." 13 yaşında babası ilk trompetini verir ve oratokul ve lise yıllarında özel dersler alır. Özellikle Howard High School`da okurken ders aldığı lise grubu direktörü Harry Andrews kendisine klasik trompet tekniklerini öğretir, ki bu onun ilerde sahip olacağı müthiş teknik ve kontrolün temelini oluşturacaktır. Daha liseden mezun olmadan Wilmington`a 27 mil mesafedeki Philadelphia ve civarında çalmaya başlayan Brown, 1948 yılında önce Delaware State College`e girerek matematik okur; 1949 yılında Wilmington`da sahne alan Dizzy Gillespie Big Band`de Benny Harris`in yerine çalarken yeteneğinden etkilenen Dizzy`nin müzik kariyeri yapması yönündeki telkiniyle Maryland State College`e transfer olarak müzik bursu kazanır ve sadece müziğe odaklanmaya başlar. Talihsiz sanatçı 6 Haziran 1950`de ciddi bir otomobil kazası geçirerek ağır şekilde yaralanır ve birkaç ay boyunca bütün vücudu alçıda kalır. Bu süre zarfında Dizzy kendisini ziyaret ederek destek verecek ve müziğe devam etmesi yolundaki teşviğini sürdürecektir. Kazanın ciddiyetinden ötürü başlarda trompet çalamayan Brown piyano öğrenmeye odaklanır ve trompetini yeniden eline aldıktan sonra da profesyonel müzisyen olmaya karar verir. Mayıs 1952`de Clifford Brown bir hafta boyunca Charlie Parker`la birlikte çalma fırsatı yakalar. Brownie`den dinleyelim: "Bird moralimi düzeltmem yolunda bana çok yardımcı oldu. Bir gece beni bir köşeye çekerek şöyle dedi: `İnanamıyorum. Ne çaldığını duyuyorum ama duyduğuma inanamıyorum." 1952`nin başlarında Philadelphia`da Chris Powell and the Blue Flames adlı yerel RB grubuna katılan Brown, ilk kayıtlarını da bu grupla yapar. Sanatçının ilk caz plağıysa 9 Haziran 1953`te Lou Donaldson`un sideman`i olarak Blue Note adına yaptığı kayıttır; bunu Tadd Dameron ve J.J. Johnson`la birlikte yaptığı kayıtlar takip edecektir. Eleştirmen Ira Gitler`i dinliyoruz: "Brownie ayağa kalkıp ilk sololarını attığında kontrol odasında neredeyse sandalyemden düşüyordum. Gücü, menzili, parlaklığı sıcaklığı ve yaratıcılığıyla birleşince ortaya Fats Navarro`dan beri duymadığım bir şey çıkıyordu." Temmuz 1953`te Art Farmer ve Quincy Jones`la birlikte Lionel Hampton Big Band`in trompet bölümünün üyesi olan Clifford Brown, 28 Ağustos 1953`te de lider olarak ilk kaydını yapar (“The Clifford Brown Sextet" - Blue Note). Hampton`la çıktığı Avrupa turnesinin ardından 1954`ün başında gruptan ayrılarak kısa bir süre Art Blakey`yle çalar, ardından Max Roach`tan aldığı çağrı üzerine Los Angeles`a giderek onun yeni kurmakta olduğu beşlisine katılır. Eski (Roach) ve yeni (Brown) stilleri birleştirerek hard bop gruplarının özünü oluşturan the Clifford Brown / Max Roach Quintet`in ilk konfigürasyonu Roach ve Brown`un yanısıra Harold Land (tenor saksafon), George Morrow (bas) ve Richie Powell`dan (piyano, Bud Powell`in küçük kardeşi) oluşmaktadır. İlk performansını Nisan 1954`te sergileyen grup, aynı yılın 2-14 Ağustos tarihleri arasında da EmArcy Records adına unutulmaz kayıtlar yapar, ki bunlar arasında Delilah, Parisian Thoroughfare, Jordu, Joy Spring ve Daahoud da yer almaktadır. 1954`ün sonlarında New York, Boston, Pittsburgh, Philadelphia, Baltimore, Washington, D.C., St. Louis, Cleveland, Detroit, Chicago, Toronto ve diğer bazı şehirlerde performanslar sergileyen grubun elde ettiği büyük başarıdan şevk alan Clifford Brown, Sarah Vaughan`la ve ayrıca kendi adına yaylılarla birlikte kayıtlar da yapar. 23 Şubat 1955`te ise grupla birlikte “Cherokee” parçasının iyi bilinen versiyonu ve kendi orijinali “Sandu"nun da yer aldığı "A Study in Brown" albümünü kaydeder. Caz müzisyenlerinin iş bulmakta zorlandıkları 1950`lerin başlarında Brown / Roach Quintet etkin bir güç haline gelmiştir, ki bu da grup elemanlarının birbirlerinden ayrılmayarak bütün iş tekliflerini bir ünite olarak kabul etmeleriyle ilgilidir. 30 Eylül 1955`te Chicago`nun Bee Hive kulübünde sahne alan grup o denli ilgi görür ve kalabalık toplar ki 2 haftalık çalışma süreleri 6 haftaya uzatılır. Bu tarihi performans esnasında Harold Land`in yerini Sonny Rollins alacaktır. O dönemde uyuşturucu bağımlılığından kurulmak için mücadele veren Rollins`in ağzından Brownie`den aldığı ilhamı dinleyelim: "Clifford özel hayatımda beni derinden etkiledi. Bana düzgün ve temiz bir hayat sürerek de iyi bir caz müzisyeni olunabileceğini gösterdi." Ve nihayet o meşum tarihe geliriz: 26 Haziran 1956`da Brown, Richie Powell ve Powell’in eşi Nancy grubun bir sonraki performansı için Philadelphia`dan Chicago`ya gitmektedirler. Pennsylvania paralı yolunda Nancy`nin kullandığı araba ıslak zeminde kontrolden çıkarak bir köprü ayağına çarpar ve bariyerleri aşarak şarampole yuvarlanır. Üç yolcu da olay yerinde can verirler. Kısacık hayatı boyunca müziğe zengin bir katkı sunan ve güçlü enstrümantalistliğinin yanısıra yaşadığı alkol ve uyuşturucudan uzak, temiz hayatla da değişik bir caz müzisyeni imajı sergileyen Clifford Brown`la ilgili son sözü yine Sonny Rollins`e bırakalım: "Kayan bir yıldız gibiydi: oradaydı ve bir baktık ki yok oldu.".

Clifford Brown diskografisi: Lider olarak: Memorial Album (Blue Note, 1953), Memorial (Prestige, 1953), The Clifford Brown Big Band in Paris (Prestige, 1953), The Clifford Brown Sextet in Paris (Prestige, 1953), The Clifford Brown Quartet in Paris (Prestige, 1953), Best Coast Jazz (EmArcy, 1954), Clifford Brown All Stars (EmArcy, 1954 [1956]), Jam Session (EmArcy, 1954) - with Clark Terry and Maynard Ferguson Clifford Brown: Jazz Immortal (Pacific Jazz, 1954, Rudy Van Gelder remastering, 2001), Brown and Roach Incorporated (EmArcy, 1954), Daahoud (Mainstream Records, 1954), Clifford Brown Max Roach (EmArcy, 1954-5), Study in Brown (EmArcy, 1955), Clifford Brown with Strings (EmArcy, 1955), Clifford Brown and Max Roach at Basin Street (EmArcy, 1956). Sideman olarak: Art Blakey ile, A Night at Birdland Vol. 1 (Blue Note, 1954), A Night at Birdland Vol. 2 (Blue Note, 1954), A Night at Birdland Vol. 3 (Blue Note, 1954), J.J. Johnson ile, The Eminent J. J. Johnson Volume 1 (Blue Note, 1953), Helen Merrill ile, Helen Merrill (EmArcy, 1954), Sarah Vaughan ile, Sarah Vaughan with Clifford Brown (EmArcy, 1954), Sonny Rollins ile, Sonny Rollins Plus 4 (Prestige, 1956), Dinah Washington ile, Dinah Jams (EmArcy, 1954).

Arto Peştemalcıgil

Cazkolik.com / 30 Ekim 2012, Salı

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN