Joe Tricky Sam Nanton

Joe "Tricky Sam" Nanton Duke Ellington Orkestrası`nın ünlü tromboncusudur. Tüm zamanların en renkli tromboncularından biri olup özellikle uzmanlaşmış olduğu plunger mute`uyla yarattığı renkli tonlar sayesinde orkestranın orijinal sound`unun oluşumunda katkısı büyüktür.

New York`ta doğan ancak profesyonel olarak çalmaya Washington`da Cliff Jackson ve Elmer Snowden`in gruplarında başlayan Nanton, 1926 yılında Ellington`a katılmıştır. 22 yaşında ve arkadaşı Charlie Irvis`in yerine biraz da gönülsüzce katıldığı orkestrada 1946`daki erken ölümüne dek çalan sanatçı Lawrence Brown`la birlikte swing döneminin en kalburüstü trombon ekiplerinden birini oluşturmuştur. İkilinin farklı ve birbirini tamamlayan yetenekleri ve kişilikleri sayesinde erken dönem Ellington gruplarının trombon sound`ları ve sololarında muazzam bir çeşitlilik sergilenmiştir. Nanton özellikle plunger mute kullanımının öncülerinden biri olmasıyla bilinir. Müzikal ruh ikizi trompetçi Bubber Miley`yle birlikte swing döneminde sıkça kopya edilmiş karakteristik wah-wah sound`unun yaratılmasından sorumludur. İkilinin oldukça etkileyici gurultu ve plunger sound`ları Ellington orkestrasının 1920`lerin sonlarında Harlem`in "Cotton Club"unda geliştirdiği ünlü “jungle” sound`unun ana unsurudur. Miley`nin 1929`da gruptan ayrılmasından sonra Nanton kullandıkları teknikleri Cootie Williams`a öğreterek orkestranın karakteristik sound`unun devam etmesini sağlamıştır. Sanatçının "Tricky Sam" (becerikli Sam) lakabını nasıl elde ettiğine gelince: Joe Nanton Ellington orkestrasına katıldıktan sonra sabırsızca solo çalacağı zamanı bekler. Birkaç hafta sonra grubun alto saksofoncusu Otto "Toby" Hardwick sayesinde Ellington`dan bu izni koparır. Barney Bigard`a göre, "...hemen plunger`ini kaptı. Bu aleti kullanabiliyordu ve sanki seninle konuşuyordu. Orada oturmuş onu izliyordum ve her seferinde `wa-wa` yaptığında ben de ağzımla `wa-wa` diyordum. Bu şekilde onu solosunun bitimine dek takip ettim." Nanton`un etkileyici el becerisini farkeden şakacı Hardwick, ki arkadaşlarına uygun lakaplar takmasıyla ünlüdür, sanatçıya "Tricky Sam" adını verir. Nanton ve Miley Duke Ellington Orkestrası`na "en kirli çalan caz gruplarından biri" şöhretini kazandırmışlardır. İkilinin stilinin en iyi örnekleri arasında “East St. Louis Toodle-oo,” “The Blues I Love to Sing,” “Black and Tan Fantasy,” “Goin` to Town,” ve “Doin` the Voom-Voom" yer almaktadır. Sound`u tamamen kendine özgü olan ve diğer hünerlerinin yanısıra plunger mute`uyla şaşırtıcı bir "ya-ya" sound`u da geliştiren Nanton, tekniğinin detaylarını erken ölümüne dek kendi grup arkadaşlarından bile titizlikle saklamıştır. Sanatçının ürettiği vokal benzeri sound paleti zamanına göre hayli radikaldir ve "The Mooche" ve "Mood Indigo" gibi Ellington bestelerine benzersiz bir renk katmıştır. "Tricky Sam" Nanton 20 Temmuz 1946`da San Francisco`da Ellington orkestrasıyla turnedeyken geçirdiği felç sonucu hayatını kaybetmiştir. Nanton`un ölümü orkestra için büyük bir kayıptır. Tyree Glenn dahil olmak üzere kendisinden sonra orkestraya katılan trombonculardan hiçbiri sanatçının efsanevi stilini yeniden üretememişlerdir. Nanton ardında birçok muhteşem kayıt (ama asla lider olarak değil) ve caz trombon sanatı üzerinde kalıcı bir etki bırakmıştır.

Arto Peştemalcıgil

Cazkolik.com / 01 Şubat 2013, Cuma

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN