Wayne Shorter

Cazın yaşayan en büyük bestecisi ve Miles Davis`in efsanevi "Second Great Quintet"inin (Miles Davis, Wayne Shorter, Herbie Hancock, Ron Carter ve Tony Williams`dan oluşan ikinci büyük beşli) ardındaki "fikir adamı" olarak kabul edilen Wayne Shorter cazla ilgili kendisini etkileyen ilk görüntüyü şöyle anlatır: "15 yaşındayken Lester Young`ı gördüğümü hatırlıyorum. Newark`ta Norman Granz`in Jazz at the Philharmonic şovlarından biriydi. Ben ve birkaç arkadaşım Adams Tiyatrosu`nun önünde beklemekteydik ki o meşhur "pork pie" şapkasıyla geldiğini gördük. Tiyatronun arkasındaki yangın çıkışından salona girmeye karar verdik ve birinci balkondan bütün şovu izledik: Stan Kenton ve Dizzy Gillespie gruplarının birlikte ‘Peanut Vendor’u çalışları, Charlie Parker`ın yaylılarla birlikte ‘Laura’yı icrası, Illinois Jacquet`in kendine has gösterisi... Bütün sahne beni öylesine etkilemişti ki hemen o an bir klarnet edinmeye karar verdim ve gerçekten de 16 yaşımda ilk klarnetimi alarak müziğe başladım."

1956-1958 yılları arası Amerikan ordusunda askerlik hizmeti gören Shorter kısa bir süre Horace Silver ve Maynard Ferguson`la çalıştıktan sonra 1959 yılında Art Blakey`nin grubuna katılır ve 5 yıl boyunca üyesi olduğu grubun müzikal direktörlüğünü üstlenir. İlk albüm kayıtlarını bu dönemde Vee Jay plak şirketi adına gerçekleştirir (Second Genesis, Blues A La Carte, ve Wayning Moments). 1964 Wayne Shorter`ın müzik kariyeri açısından oldukça önemli bir yıldır. Blue Note adına yapacağı bir dizi önemli albüm kaydının (Night Dreamer, Juju, Adam`s Apple, Schizophrenia) ilkini bu yıl gerçekleştiren sanatçı aynı zamanda Miles Davis`ten aldığı davetle onun grubuna katılır. Bu grupta oluşumuna önemli katkı sağladığı sound müziğin çehresini değiştirecektir. Miles Davis otobiyografisinde onunla ilgili şunları söyler: "Wayne gerçek bir bestecidir... Müzikteki serbestliğin kuralları kendi zevkin ve tatminin doğrultusunda eğip bükebilme yetisi olduğunu bilir..." Bu dönemde Shorter her biri birer caz standardı olacak “Nefertiti”, “E.S.P.”, “Pinocchio”, “Sanctuary”, “Fall” ve “Footprints" bestelerine imza atar. 1968`de grubun dağılmasından sonra da Shorter bir süre Miles Davis`le birlikte çalışır, onun efsanevi erken dönem jazz fusion albümleri In a Silent Way ve Bitches Brew`da (her ikisi de 1969`da) ve 1970 yılı konserlerinde çalar. Aynı yıl Joe Zawinul`la birlikte ünlü fusion grubu Weather Report`u kuracaktır. Bu arada 1968`e kadar sadece tenor saksofon çalan Shorter 1969`da Miles Davis`in "In a Silent Way" ve kendi "Super Nova" albümleriyle başladığı soprano saksofon icrasını da 1970`ten itibaren ağırlıklı olarak sürdürecektir. Muhtelif konfigürasyonlarla varlığını 1985 yılına dek devam ettiren Weather Report funk, bebop, latin jazz, ethnic music ve futurism gibi değişik stillerde ses getiren çalışmalara imza atar.

Grubun 1980 yılı canlı double albümü "8:30" Grammy ödülünü kazanır. Wayne Shorter`ın yine bu dönemde, 1974 yılında Brezilyalı müzisyenler Milton Nascimento ve Airto Moreira ile birlikte Columbia adına kaydettiği "Native Dancer" albümü de sanatçının solo kariyerinin önemli kilometre taşlarından biridir. Yetmişlerin sonlarıyla seksenlerin başlarında üyesi olduğu Miles Davis Quintet`in altmışlardaki soundunu canlandırmayı amaçlayan V.S.O.P. grubuyla (trompette Freddie Hubbard) turneye çıkan Shorter, Weather Report sonrası kendi grubunu oluşturur ve Atlantis (1986), Phantom Navigator (1987) ve Joy Ryder (1988) gibi önemli elektrik caz albümleri yapar. 1988`de gitarist Carlos Santana`yla turneye çıkar ve 1990`lar boyunca Kanadalı ressam / şarkıcı Joni Mitchell`in albüm kayıtlarında yer alır. 7 yıllık bir aradan sonraki ilk solo albümü olan High Life`ı 1995 yılında çıkaran sanatçı bu albümüyle bir sonraki yıl En İyi Çağdaş Caz Albümü dalında Grammy ödülü kazanır. Bir diğer Grammy ödülüyse 1997`de Herbie Hancock`la birlikte yaptığı "1+1" albümündeki "Aung San Suu Kyi" parçası için gelir. 2000 yılında piyanist Danilo Perez, basçı John Patitucci ve davulcu Brian Blade`den oluşan ve günümüzde de varlığını sürdüren Quartet`ini kuran Wayne Shorter, hayranları ve eleştirmenlerce coşkuyla karşılanan bu grupla Footprints Live! (2002) ve Beyond the Sound Barrier (2005) albümlerini yapar ve dünya çapında yoğun konserler verir. Ayrıca Beyond the Sound Barrier albümü 2006 yılında En İyi Enstrümantal Caz Albümü dalında kendisine bir Grammy ödülü daha getirir.

1970 yılında evlendiği ikinci eşi Ana Maria`dan olan kızı Iska`yı 14 yaşında geçirdiği bir sara nöbeti sonucu kaybeden Wayne Shorter, eşinin 1996 yılında bir uçak kazası sonucu ölümüyle ikinci bir şok yaşar. 1999 yılında tekrar evlenen ve geçtiğimiz yıl Miles Davis`i anma konseri kapsamında ülkemizi bir kez daha ziyaret eden sanatçının hayat felsefesini kendi ağzından aktararak bu bölümü bitirelim: "Görev hep aynı... İyi savaşı savaşmak. Bu gerçekte hayatın ne olduğu üzerine bir tespit ve çizgiyi bu şekilde sona erdireceğimi umuyorum."

Arto Peştemalcıgil

Cazkolik.com / 25 Ağustos 2012, Cumartesi

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN