`Anneler Günü ve Caz` değil `Anne ve Caz`... Caz tarihi anne kavramı üzerine bestelenmiş, söylenmiş çok sayıda güzel parçayla dolu.

Resimdeki kadın kucağında bebeğiyle caz şarkıcısı Lori Corsillo`dur. Dinlediğiniz parça ise Sonny Stitt`in aşağıda adı geçen My Mother Eyes isimli yorumudur.

Anneler Günü, günümüzde en çok küresel ticaretin işine yarayan, her yanımızı çevreleyen reklamlarla duygusal taciz boyutunu fazlasıyla aşan bir hal alsa da böylesi günlerin kavramsal olarak ilk çıktığı günlerdeki içtenliğini yadsımak da imkansız. O yüzden, Anneler Günü`nü günümüzde paranın kaçınılmaz gücüyle geldiği şu son haliyle değil çocukluğumuzdaki masumiyetini hatırlayarak düşünmek en doğrusu. Hala hepimizin birer çocuk olarak anılarında annesiyle yaşadığı anların fotoğrafı anılarımızda duygusallığını hala koruyorken.

* * *

Sözü, hayli naif ve duygusal olması gereken böyle bir günün şu anda kullanıldığı amaçtan olması gereken amacına, yani kendi içimizde annemizle olan duygusal bağın gücüne getirip bağlamaya çalışıyoruz. Peki, bu duygunun caz tarihinde aynı duygusallıkta karşıtığı olduğunu biliyor muydunuz? Caz tarihi `Mother` kavramı üzerine yazılmış, çalınmış sayısız müzikle dolu. Yanlış anlamayın, bu müziklerin neredeyse tamamının, en azından bizim kastettiklerimizin Anneler Günü ile hiç bir ilgisi yok, çoğu, müzisyenlerin kendi anneleriyle kurdukları bağı anlatan müzikler bunlar, zaten o yüzden güzeller ya... Bu özel gün için seçtiğimiz parçalarda size caz tarihine mal olmuş böylesi kimi özel bestelerden söz etmek ve dinletmek istiyoruz.

Parlak ve yol gösteren ışığım annemin gözleriydi...

Caz tarihinin en sevilen bestelerinden biridir Frankie Valli`nin yazdığı My Mother`s Eyes. kimler söylemedi ki... Halen de öyle. Sayısız farklı yorumları yapıldı. Özellikle vokal yorumlarda söyleyene göre derin yorum farklılıkları hayli dikkat çekici. Ella Fitzgerald sakin ve duygusal yorumlarken Etta Jones aynı isimli albümündeki kaydında çok daha keskin, adeta hesaplaşma hissi veren bir tavırla yorumlamış. Ama mesela The Mills Brothers gibi swing dönemin vokal grubu ise adeta özel hiç bir duygu katmadan ama gerçekten başarılı yorumlayanlardan. Bu açıdan, parçayı kişisel duygularla yorumlayanlarla aynı parçayı iyi bir kompozisyon olarak görenler arasındaki farkı belirtmek önemli. Caz içinde kalmakla birlikte Bette Midler, Tom Jones gibi popüler starların da ünlü besteye caz dışında ilgi gösterdiğini eklemeden geçmeyelim.

My Mother`s Eyes`ın tabii bir de sözsüz versiyonları var. Bu kayıtlarda öne çıkanlardan biri tenor dahisi Sonny Stitt`in 1963 yılında yayınladığı albümü My Mother`s Eyes. Quartet kaydı Pacific Jazz tarafından yayınlanmıştı. Ülkemizde az tanınan caz organisti Charles Kynard`ın hammond orgunun sesi ana kucağı duygusallığında. Stitt`in tonuysa vokalsiz ama vokal cümleleri adeta tek tek söylüyormuş gibi keskin ve mükemmel.

Sonny Stitt`in annesiyle bağı sadece bu parçayla sınırlı değil ve bu yazıda anneye olan bağa ilişken en çok duygu katmış müzisyen. Büyük müzisyenin 1964 yılında Londra`nın dünyaca ünlü caz barı Ronnie Scott`s Club`da canlı kaydedilen Sonny`s Blues albümündeki M-O-T-H-E-R parçanın başındaki kısa konuşmasıyla da ilgi çekici bir yorum. Tam bir blues...

Stitt`in annesiyle nasıl bir çocukluk ilişkisi olmuş bunu bilmiyoruz ama bağlılığı güçlü olduğu belli oluyor. Kouyla ilgili bir başka kayıt ise organist Don Patterson ile kaydettikleri Blues For Mom isimli parça. Parçada Stitt`ten ziyade övgüleri Don Patterson`a yollamalı. Müthiş bir hammond dinliyoruz... Bir başka kayıt ise Low Flame albümünde dinlediğimiz Mama Don`t Allow.

Annem bana dedi ki...

Nat King Cole Unforfgettable albümünde seslendirdiği My Mother Told Me isimli blues şarkısında annesinin söyledikleri aklına gelen bir çocuğu anlatırken King Cole ile birlikte anacağımız Ray Charles`ın Mother şarkısı ise annesi ölüp cennete gittiğinden beri ona söylemek isteyip de söyleyemediği şeylerden (biraz da pişmanlık duyan) ve özlemini anlatan farklı bir şarkı.

Earl`ün Annesi...

Caz tarihinin en önemli piyanistlerinden Bill Evans`ın ölümünden sadece sekiz gün önce , 7 Eylül 1980`de San Francisco Keystone Korner`da canlı kaydettiği Mother Of Earl, Evans`ın kuşakdaşı ve arkadaşı, besteci Earl Zindars`ın kendi annesi için yazdığı bir beste. 1980 kaydında Evans`a basta Marc Johnson ve davulda Joe LaBarbera`nın eşlik ettiği kaydı koleksiyonerler bir de Montreux konserinden hatırlayabilir. Bu çok özel kayıtta Bill Evans kelimenin tam anlamıyla muhteşem bir iş çıkarmış. Doğal olarak, bu parçayı farklı albümlerde farklı kayıtlarla farklı isimlerden dinleyebilirsiniz ama hiçbirinde Evans`ın tadını ve gücünü bulmanız mümkün değil, buna emin olabilirsiniz...

Universal Mother

Anne ve caz ilişkisinde anne kavramını `mother nature` olarak tarif tanımlayan çok sayıda farklı müzikler de var. Bunlardan hemen aklımıza gelen örnek Don Cherry`nin Hear & Now isimli albümündeki Universal Mother`ı. Çok hoş bir kayıt olmasına rağmen burada sözü geçen anne `doğa ana` olduğu için bu tarz müzikleri konu dışında tutuyoruz. Ama çok güzel bir kayıttır. Merak eden dinlesin...

Four Mothers

Anne ve Caz temasıyla ilgili son müziğimiz ise bariton saksofon efsanesi Gerry Mulligan`ın 60`ların hemen başlarında kaydettiği Village Vanguard kaydındaki Lady Chatterley`s Mother isimli büyük orkestra kaydı. Tarih henüz ellilerin sonu, altmışların başı ve Mulligan içinde bulunduğu big band`ler döneminin etkisi altındayken yaptığı albüm tam bir dönem kaydı. Four Mothers ise (muhtemelen) bir Al Cohn bestesi. Mulligan`ın albümünde Thad Jones & Mel Lewis etkisi bariz hissedilmiyor değil. Kayıtta Mulligan`a valf trombonda Bob Brookmeyer, trompette Clark Terry, Nick Travis, Don Ferrera, trombonda Willie Dennis, tenor saksofonda Jim Reider gibi daha bir çok isim var. Bu parçayı bir anne anısıyla ilişkilendirmek zor görünüyor daha ziyade dönemin ismi sonradan konulan bestelerinden biri ama özelliği ise bestenin ve icranın mükemmelliği. 

Anneler Günü gibi kavramların evrensel bir tüketim nedeni olarak kullanılmasının kaçınılmaz olduğunu biliyoruz ama yukarda saydığımız müziklerin bu günle ilgisi olmadığı gibi cazın kendi içinde gelişen nedenlerle bestelenen müzikler olduğunu önemle hatırlatmalıyız. Bu nedenler, müzisyenlerin anneleriyle ilgili kişisel nedenler olabileceği gibi yapılmış olan bir besteye farklı nedenlerle verilen isimler muhtelif `anne` isimleri olabilir.

Cazkolik.com / 08 Mayıs 2013, Çarşamba

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN