Haberin orijinali 4 Şubat günü Ben Forrest imzasıyla Far Out Magazin'de yayınlanmıştır.

Duke Ellington ve George Gershwin arasındaki gizli kavga

Müzisyenlerin egoları onlarca yıldır tartışılır. Çoğu müzisyen kavgası grup üyeleri arasında yaşansa da, birbirlerini hedef aldıkları da olmuştur. Caz dünyasında az bilinen bir kan davası ise Duke Ellington ile ünlü besteci George Gershwin arasında yaşanmıştır.

1930'lu yıllarda caz söz konusu olduğunda Duke Ellington'dan daha büyük isim pek yoktu. Tüm zamanların en üretken caz bestecilerinden Ellington'ın caz müziğini çok etkilediği şüphesiz. Diğer taraftan George Gershwin, caz dahil popüler ve klasik müzik tarzlarını kapsayan çok sayıda ikonik parça bestelemişti. Gershwin, 1935 yılında, Duke Ellington ile arasının açılmasına neden olan Porgy and Bess adlı caz operasını yazmıştı.

Bu Broadway operası, klasik eğitim almış Afro Amerikalı sanatçılardan oluşan kadrosuyla dönemin ruhuna göre oldukça yenilikçi bir eserdi. Engelli bir Afro Amerikalı dilenci olan Porgy'nin, Bess'i şiddet düşkünü, tacizci ve uyuşturucu satıcısı sevgilisinden kurtarma çabasını konu almaktaydı. Dönemin ruhunu düşününce, cüretkar bir konu olan operanın 1935 yılı Amerikan toplumunda yarattığı öfkeyi hayal etmek mümkün.

Harlemli gazeteci Edward Morrow ile (*) röportaj yapan Ellington, Gershwin'in operası için "Zenci müzikal dilini kullanmıyor" (*) dedikten sonra operanın müziğine dair intihal iddialarına devam etti: "Gershwin, Liszt'ten Dickie Wells'in kazoo grubuna kadar herkesten araklama konusunda ayrım yapmamıştır." Gershwin, Ellington'ın sözlerinin yayınlandığını görünce üzüldüğünü saklamadı ama yine de tartışmadan uzak turmaya çalıştı.

Ellington herhalde Gershwin'in operasına duyduğu kızgınlığın abartılı olduğunu anlamış olacak ki ilerleyen yıllarda Porgy ve Bess operasına karşı takdirini esirgemedi ve operanın 1952 yılındaki Blevins Davis ve Robert Breen'in prodüksiyonunun ardından yapımcılara telgraf çekerek "Porgy ve Bess'iniz mükemmel, şarkılar harika, oyunculuklar çılgın, Gershwin ise en iyisi" diye yazmıştı. Yetmezmiş gibi, kendi orkestrasıyla Gershwin'in operasına dayanan The Complete Porgy and Bess adlı 1956 tarihli bir kayıtta yer de aldı.

Gershwin ve Duke arasındaki kavga bir gazeteci uydurması olsun ya da olmasın caz müzisyeninin kariyerinin ilginç bir yönü olarak kalmaya devam ediyor. Ellington, aynı röportajda, asla bir opera yazmayacağını söyleyerek; "Hayatımı kazanmak zorundayım, bu yüzden bir dinleyici kitlem olmalı" beyanında bulunmuşüu. Bu laf şu anlama geliyordu, Gershwin gibi beyaz sanatçılar sanatlarında deney yapma özgürlüğüne sahipken, Duke Ellington gibiler kurumsallaşmış ırkçılık yüzünden kariyerlerinin ellerinden alınmaması için güvenli sularda kalmak zorundadır.

(*) Cazkolik notu: Edward R. Murrow, George Clooney'in yönettiği, müziklerinde baştan sona caza yer verdiği, McCarthy dönemi baskıcılığını anlatan "Good Night and Good Luck" filmine ilham kaynağı olan Amerikalı gazeteci ve televizyon yorumcusudur.

(*) Haberin orijinalinde Ellington negro kelimesini kullandığı için orijinaline sadık kaldık.

Çeviri Cazkolik.com / 05 Şubat 2024, Pazartesi

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN